Divan edebiyatı

⁠Ayrıca bakınız: Şablon:Divan edebiyatı

⁠Ayrıca bakınız: Osmanlı tarihi belgeleri

DİVAN EDEBİYATINDA NAZIM ŞEKİLLERİ

Beyitlerden Oluşan Nazım Şekilleri:

Kasîde	Gazel	Müstezâd	Kıt'a	Nazım

Bendlerden Oluşan Nazım Şekilleri:

Rubâ'î	Dü-beyt	Tuyuğ	Müselles	Murabba	Şarkı	Muhammes	Tahmîs	Taştîr	Terbî/Taştîr	Tardiye	Müseddes
Tesdîs	Müsebba'	Terkîb-bend	Tesbî	Müsemmen	Tesmîn	Mütessâ'	Tetsî'	Mu'aşşer	Ta'şir	Tercî-bend

DİVAN EDEBİYATI TÜRLERİ

Bahâriyye	Bâh-Nâme
Cülûsiyye
Esmâ-i Hüsnâ
Fetih-nâme	Fütüvvet-Nâme
Gazavât-Name
Hezel	Hicviye	Hilye-i Şerif
Iydiyye
Kırk Hadis	Kıyâfet-nâme
Letâyif-nâme	Lügaz
Medhiyye	Mersiye	Mevlit	Mi'râc-nâme	Mu'ammâ	Münâcât
Na't
Pend-nâme
Ramazan-nâme
Sâkî-Nâme	Sefâret-nâme	Selim-nâme	Seyâhat-nâme	Siyâset-nâme	Sûr-nâme	Süleyman-nâme
Şathiye	Şehrengiz	Şitâiyye	Şu'arâ Tezkireleri
Tarihler	Tevhid
Zafer-nâme

DİVAN EDEBİYATININ TARİHÎ DÖNEMLERİ

Nabi Divanı'nın, "Rubai" başlıklı iç sayfası

XIV. Yüzyıl

Şairler:

Orta Asya Sahası	Azeri Sahası	Anadolu Sahası
Rabgûzi	Hasanoğlu	Gülşehrî
Mahmud bin Ali	Ahmed bin Veys	Âşık Paşa
İslâm	Seyyid Nesimi	Hoca Mes'ud
Kutb		Şeyhoğlu Mustafa
Harezmî		Eflâkî
Seyf-i Serâyî		Ahmedî

Mesneviler:

• Mehmed, (1398), Tuhfe-nâme. (I. Bayezid'in oğlu Emir Süleyman'a sunulmuştur. 8000 üzerinde beyitlik mesnevi, Ferruh ile Hüma arasındaki aşk hikayesini konu edinir, okuyucuya öğüt vererek İslâm ahlâkını aktarır.
• Tutmacı, (?), Gül ü Hüsrev. Ferîdüddin Attar'ın Hüsrev-nâme eserinin kısaltılarak yapılmış tercümesi.
• Varaka ve Gülşah
• Ladikli Mehmed bin Âşık Süleyman, (1398) Keşfu'l-Me'âni.
• Kadı Mustafa Darir, Kıssa-i Yusuf.
• Kemaloğlu İsmail, (1387) Ferah-nâme. (3030 beyit, masal unsurları barındıran ve nasihat etme kaygısı ağır basan bir macera hikâyesi)
• Elvan Çelebi, (1358-1359) Menâkıbu'l-Kudsiyye Fî Menâsıbi'l-Ünsiyye (2083 beyitlik bir menâkıb-nâme)

Düzyazılar:

• Kul Mes'ud, Kelile ve Dimne. (çeviri)
• Erzurumlu Kadı Mustafa, Darir, Fütûhu’ş-Şam, (3 cilt) Siyer-i Nebi (6 ) ve 100 Hadis. (çeviriler)
• Anonim, Cevâhirü’l-Esdâf (Kur'an tercümesi)
• İshak bin Muhtar, Edviye-i Müfrede (tıp tarihi)
• Celalüddin Hızır, Müntahâb-ı Şifa
• Hamzavî, Hamza-nâme ve İskender-nâme
• Battal-nâme
• Dânişmend-nâme

XV. Yüzyıl

Şairler:

Çağatay Sahası	Azeri Sahası	Anadolu Sahası
Emîrî	Habîbî	Ahmed-i Dâî	Sarıca Kemal	Adnî	Nişancı Mehmed Paşa
Sekkaki		Şeyhî	Melîhî	Şehzâde Korkud	İvâz Paşazâde Atayî
Mirza Haydar		Ahmed Paşa	Mesîhî	Cem Sultan	Cemâlî
Lutfî		Necâtî	Ümmî Kemâl	Adlî (II. Bayezid)
Ali Şîr Nevâyî		Avnî (II. Mehmed)	Eşrefoğlu Rûmî	Nizâmî

Mesneviler:

• Şeyhî, Hüsrev ü Şirin
• Hamdullah Hamdi, Leylâ vü Mecnûn
• Süleyman Çelebi, Vesiletü'n-Necat
• Yazıcıoğlu Mehmed, Muhammediye
• Şeyh Elvân-ı Şîrâzî, Gülşen-i Râz, (On beş soru ve on beş cevaptan ibaret on beş bölümlük tasavvuf izlekli eser)
• Dede Ömer Rûşenî,
  • Ney-nâme. (Mesnevi'deki “ney" sözünden etkilenerek yazılmıştır.)
  • Miskin-nâme (Tasavvufî öğütler veren ve dervişliğin faziletlerini anlatan didaktik bir eser)
  • Çoban-nâme (Mesnevi'deki Musa ile Çoban Hikâyesi’nin genişletilmiş manzum çevirisi
• İbrahim Gülşenî, Ma'nevi. (Mesnevi'ye kırk bin beyitlik Farsça bir nazire)
• İbrahim Tennurî, Gülzâr-ı Ma'nevi / Gülzâr-ı Şerif. (İslam ibadetlerinin özünü ayet ve hadislerle açıklayan bir eserdir)
• Abdülvâsı Çelebi, Halil-nâme / Dâstân-ı İbrahim Nebi (İbrahim kıssası)
• Akşemseddinoğlu Hamdullah Hamdi; (Hamse sahibi ilk mesnevici)
  • Hamse'nin içindeki mesneviler:
    • Yusuf u Züleyha,
    • Leylâ vü Mecnûn,
    • Mevlid,
    • Kıyâfet-nâme,
    • Tuhfetü'l-Uşşâk (küçük bir aşk hikayesi)
• Hatiboğlu,
  • Bahrü'l-Hakâyık, (Makalât'ın manzum çevirisi)
  • Letâif-nâme, (Arapça mensur bir Sure-i Mülk tefsirinin Arapçadan Türkçeye manzum çevirisi)
  • Ferahnâme. (mev'ize ve nasihat türünde bir eser)
• Ahmed Rıdvan, Hamse;
  • Hamse'nin içindeki mesneviler:
    • Hüsrev ü Şirin,
    • Leylâ vü Mecnûn,
    • İskender-nâme,
    • Seb’a-yı Seyyâre,
    • Mahzenü’l-Esrâr.
• Ahmed Rıdvan, Hamse;
  • Hamse'nin içindeki mesneviler:
    • Leylâ vü Mecnûn,
    • Yusuf u Zeliha,
    • Hüsn ü Nigâr,
    • Süheyl ü Nevbahâr,
    • Vâmık u Azrâ.
• Revânî, İşret-nâme.
• Tâcîzâde Ca’fer Çelebi, Heves-nâme. (Fatih dönemini ve Fatih dönemi İstanbul'unu anlatan bir eser)

Diğer Eserler:

• Sinan Paşa,
  • Tazarruat ,
  • Tezkiretü'l-Evliyâ,
  • Nasihat-nâme / Maarif-nâme
• Mercimek Ahmed, Kabus-nâme (çeviri)
• Yazıcıoğlu Ahmed-i Bican, Envârü'l-Âşıkîn ( Muhammediye ile aynı konuları içeren bir eser)
• Uzun Firdevsî, Sûleymannâme.
• Ebu'l-Hayr Rûmî, Saltuk-nâme.
• Yazıcıoğlu Ali, Târîh-i Âli Selçûk / Selçuknâme
• Âşıkpaşazâde, Tevârih-i Ali Osman
• Neşrî, Cihân-nümâ.
• Ali Şîr Nevâyî, Mecâlisü'n-Nefâis.

XVI. Yüzyıl

Şairler:

Çağatay Sahası	Azeri Sahası	Osmanlı sahası
Babür Şah	Hatâyî (Şah İsmail)	Zâtî	Nev'i	Kemâl Paşazâde	Bâkî
	Fuzûlî	Hayâlî	Bağdatlı Rûhî	Muhibbî	Lâmi'î Çelebi

Mesneviler:

• Fuzûlî,
  • Leylâ vü Mecnûn,
  • Beng ü Bâde, (esrar ile şarap arasındaki konuşma ve tartışmalardan oluşan alegorik (sembolik) bir münazarayı anlatır.)
  • Sâkî-nâme/Heft Cam, (Farsça. Rind kavramını ve imgelerini anlatan eser)
• Zâtî,
  • Ahmed u Mahmud,
  • Ferruh-nâme.
  • Edirne Şehr-engîz
  • Fal-i Kur'an
• Taşlıcalı Yahya,
  • Hamse,
    • Gencîne-i Râz,
    • Kitâb-ı Usûl,
    • Gûlşen-i Envâr,
    • Yusuf u Züleyha,
    • Şâh u Gedâ. (İstanbul'da geçen telif bir öykü)
• Fazlî,
  • Gül ü Bülbül,
  • Hüma vü Hümayun,
  • Lüccetül-Esrâr.
• Şemsî, Deh-Mürg.
• Halveti, Gülşen-i Tevhid
• Şâhidî, Gülşen-i Tevhid ve Gülşen-i Esrâr.

Diğer Eserler:

• Hâkanî Mehmed Efendi, Hilye.
• Şâhidî, Tuhfe-i Şahidî (Farsça-Türkçe sözlük)
• Bitlisli Şükrü, Selim-nâme.
• Arifî, Şeh-nâme.
• Murâdî, Fetih-nâme-i Kal'a-i Nova.
• İshak Çelebi, Selim-nâme
• Senâyî, Süleymannâme.
• Babür Şah, Babür-nâme.
• Sehi Bey, Heşt Bihişt.
• Latifî, Tezkiretü'ş-Şu’arâ.
• Bağdatlı Ahdi, Gülşen-i Şu'arâ.
• Âşık Çelebi, Meşâ’irü'ş-Şu’arâ ve Bursa Şehrengîz.
• Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü'ş-Şu'arâ ve Ahlâk-ı Alâ'i.
• Beyani, Tezkiretü’ş-Şu'arâ.
• Şakâyıku'n-Nu'maniyye.
• İbn Kemal, Câmi'ü'n-Nesâih.
• Hoca Saadettin Efendi, Tâcü't-Tevârih.
• Gelibolulu Ali, Künhü'l-Ahbâr.
• Fuzûli'nin Mektupları:
  • Nişancı Celâlzâde Mustafa Çelebi Mektubu (Şikayet-nâme)
  • Ayas Paşa Mektubu
  • Kadı Alaaddin Mektubu
  • Şehzade Bayezid Mektubu

XVII. Yüzyıl

Çağatay Sahası	Azeri Sahası	Osmanlı sahası
Ebulgazi Bahadır Han	Tebrizli Saib	Nefi	Şeyhülislam Yahya	Nâ'li	Neşâti	Fehîm	Nâbi

Mesneviler:

• Nev’izâde Atâyî,
  • Hamse;
    • Nefhatü'l-Ezhâr,
    • Sohbetü'l-Ebkâr,
    • Sâkî-nâme,
    • Heft-Han,
    • Hilyetü'l-Efkâr.
• Ganîzâde Nâdiri, Mi'raciye ve Şeh-nâme.
• Kafzâde Fâizî, Saki-nâme ve Leylâ ve Mecnûn.
• Beyânî Şâh u Derviş.
• Vecdi, Hilye.
• Neşâtî, Hilye.
• Cevrî, Hilye.

Diğer Eserler

• Güftî, Zafer-nâme.
• Sâbit, Zafer-nâme.
• Neşâtî, Edirne Şehrengiz.
• Tâbî, İstanbul Şehrengiz.
• Gûftî, Hasb-ı Hâl.
• Riyâzî, Riyâzü'ş-Şu’arâ.
• Katzâde Fâizi, Zübdetu'I-Eş'âr.
• Nev’îzâde Atâyî, Hadâiku'l-Hakâyık fi Tekmileti'ş-Şakâyık.
• Evliya Çelebi, Seyahat-nâme.
• Kâtip Çelebi,
  • Keşfû’z-Zünûn,
  • Cihan-nûmâ,
  • Takvimü’t Tevârih,
  • Tuhfetü'I-Kibâr,
  • Düstûrü'l-Amel,
  • Mîzânü'l-Hak.
• Peçevi Tarihi.
• Naîma Tarihi.
• Koçi Bey Risalesi.
• Veysî,
  • Hâb-nâme,
  • Şahâdet-nâme.
  • Dürretü't-Tâc.
• Nergisî,
  • Hamse.
    • Nihalistan,
    • İksir-i Saadet,
    • Meşâku'l-Uşşâk.

XVIII. Yüzyıl

Dönem Şairleri:

• Nedim,
• Osmanzâde Tâib,
• Nahifi,
• İsmail Beliğ,
• Fıtnat Hanım,
• Şeyh Galip,
• Enderunlu Fazıl,

Eserler:

• Sâlim Tezkiresi
• Bursalı İsmail Beliğ, Güldeste-i Riyaz-ı İrfan.
• Şeyhî Mehmed Efendi, Vekâyi-i Fuzelâ.
• Esrar Dede Tezkiresi.
• Vehbî, Sûr-nâme.
• Osmanzâde Tâib, Münşeat.
• Sadi Çelebi, Münşeat.
• Naîmâ Tarihi.
• Âsım Tarihi.
• Müstakimzâde Sadeddin, Devhatü'l-Meşâyih.
• Esrar Dede Tezkiresi (Tezkire-i Şu'arâ-yı Mevleviyye)

XIX. Yüzyıl

Dönem Şairleri:

• Enderunlu Vâsıf
• Keçecizâde izzet Molla,
• Aynî
• Leylâ Hanım
• Şeref Hanım

Bu bir anlam ayrımı sayfasıdır; benzer başlıklı maddeleri listeler. Eğer bir Vikikaynak bağlantısından bu sayfaya eriştiyseniz, lütfen kullandığınız bağlantıyı doğru sayfaya yönlendirin.