Vikikaynak:Biçem kılavuzu

Politika ve yönergeler

Biçem kılavuzu

Bu Biçem Kılavuzu, Vikikaynak'ın biçimlendirme kurallarını ve yönergelerini özetlemektedir. Burada yazılanlar, olmazsa olmaz katı kurallar değildir ve gerektiğinde belirli ölçülerde göz ardı edilebilir. Ancak kullanıcılar Vikikaynak'ın tutarlı olması ve yüksek kalite standardına sahip olması için mümkün olduğunca bu yönergede yazanlara uymalıdır.

Esneklik

Biçem kılavuzu yaygın olarak desteklenen standartlar sunsa da burada yazanlar bir dizi katı kural değildir. Başka alternatif kullanımları deneyebilirsiniz ancak diğer kullanıcılar bu alternatif uygulamaları kabul edilemez bulabilir ve bu değişiklikleri geri alabilir. Diğer bir deyişle sizin alternatif üretme hakkınız olduğu kadar diğer kullanıcıların da katkılarınızı geri alma hakkı vardır. Yaptığınız değişiklikleri tartışmaya hazır olun. Eğer ürettiğiniz alternatifin kabul edilmesini istiyorsanız bunun için bir teklif tartışma sayfası açabilirsiniz. Alternatif için iyi bir neden olmadığı sürece, burada yazan standartların doğru olduğu varsayılmalıdır. Tartışmayı reddetmek veya değişiklik savaşlarına girmek, sizin diğer alanlardaki güvenilirliğinizi de etkileyebilir.

Genel kurallar

Sayfaların isimlendirilmesi

1. Vikikaynak maddeleri çoğunlukla bir eserin özel ismini taşır ve başlıklandırmada da çoğunlukla özel isim kuralları geçerlidir. Özgün ismin bulunmadığı ve/veya daha kolay bulunabilir - daha açıklayıcı başlıklandırmaların mevcut olduğu durumlar da mevcuttur. Bütün bu durumlarda hareket noktası kaynaktaki yazımıdır. Eğer kaynak, esere bir başlık vermişse bu başlık ayniyle aktarılır. Özgün bir başlık yerine sıra numarası, kayıt numarası verilmişse konunun özünü aktaran başlıklar cümle biçimiyle aktarılabilir. Başlığın olmadığı şiirlerde ise ilk satır başlık olarak aktarılır. Örneğin;
   • Dizin:Yargıtay'ın 2012- 9152 esas sayılı kararı.pdf kaynağında isim esas numarası ve karar numarasından oluşmaktadır. Bu durumda sayfanın bağlandığı ana madde Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin sinema eserlerinde telif hakkına yönelik verdiği karar olmuştur.
   • Dizin:İrâde Meclis-i Mahsûs 1803 .pdf sayfasının başlığı ise Askerlerin iğneli tüfek ile silahlandırılması hakkında şeklinde alınmıştır.
   • Kaynakta başlığı olmayan bir şiir olarak Dediler Zî Kerâmet Kânı Hayder'in başlıklandırmasında şiirin ilk dizesi esas alınmıştır.
2. Alt sayfa başlıkları eğik çizgi (/) kullanılarak üst başlıktan ayrılmalıdır. Örnek: [[/1. Bölüm/]]
   • Alt sayfa başlıklandırmaları için kaynaktaki başlıklandırmayı kullanınız. Sayfa adının çok uzun olması durumunda bölümleri sıra numarasıyla açabilirsiniz. Böylesi bir başlıklandırmayı kaynaktan bağımsız olarak atıyorsanız Türkiye Türkçesi yazımı uyarınca 1. Bölüm, 2. Bölüm... şeklinde açmak gerektiğine dikkat ediniz.
   • Bağlantı ekleme hakkında bilgi almak için #Bağlantılar kısmına göz atın.
3. Anlam ayrımı sayfaları, birden fazla isimdaş eserin bulunması durumunda kullanılır. Ayrıntılı bilgi için aşağıdaki Anlam ayrımı, sürümler ve çeviri sayfaları kısmına bakınız.
4. Eserin başlığında tarih belirtilmesinin gerektiği durumlarda başlığın sonunda parantez içerisinde yazılır;
   • Gazete başlıkları için örnek olarak Resmî Gazete (12 Eylül 1980);
   • Basın açıklamalarının isimlendirilmesinde kişi/kurum/kuruluş ismi, açıklamanın konusu yazılıp parantez içerisinde tarihi yazılır. Örnek olarak Siirt Valiliğinin Covid-19 pandemisine ilişkin basın açıklaması (9 Ağustos 2020) sayfası verilebilir.

Biçimlendirme

Biçimlendirme esnek olmalı ve eserin akıcı okunmasını engellememelidir. Günümüz okuyucuları için eserler üretmeye çalıştığımız gerçeğine dayanarak okumayı zorlaştırıcı biçimlendirmelerden kaçınınız.

1. {{Eser başlığı}} şablonu her metin sayfasının üst kısmında kullanılmalıdır (kullanım bilgileri için buraya göz atın). İçerik notları, ek yorumlar, hatalar ve ilgili bağlantılar, söz konusu şablonunun "notlar" değerine yerleştirilmelidir.
2. Metin biçimlendirmesi ve sayfa düzeni ile uğraşırken yaklaşım metnin çevresinde şekillenir. Amaç metnin dijital kopyasını oluşturmaktır. Bu yüzden biçimlendirme, birebir aktarılmış metnin, matbu sayfadaki ya da çevrim içi kaynaktaki biçimlendirilmesini taklit etmeye yarayacak kozmetik dokunuşlardır. Konuyla ilgili Yardım:İstinsah sayfasına bakınız.
3. Paragraf aralığı. Paragraflar arasında tek bir boş satır olmalıdır (iki satır atlama ile elde edilir). Bir metin biriminin bölümleri daha geniş paragraf sonlarıyla ayrılırsa paragraflar arasında çift boş satır (üç satır atlama ile elde edilir) veya {{Çift satır yüksekliği}} şablonu kullanın.
4. Özel karakterler, örneğin aksanlı karakterler ve bitişik harfler gibi özel karakterler, özgün belgede göründükleri gibi kullanılmalıdır. Bu, düzenleme kısmının altında gösterilen "Özel karakterler" menüsü kullanılarak gerçekleştirilebilir ya da özel ve alfabetik karakterler arasındaki karışıklığı önlemeye yardımcı olabilecek tipografi şablonları kullanılabilir.
5. Noktalama:
   • Noktalama işaretleri etrafındaki fazladan boşlukları kaldırın. Örneğin iki nokta üst üste, noktalı virgül, nokta (tam duraklama), parantez veya virgülden önce veya sonra kullanılan boşluklar kaldırılmalıdır. Ayrıca metin içerisindeki çift boşluklar tek boşluk olacak biçimde düzenlenmelidir.
   • Belirli bir işi betimlemek için tutarlı bir şekilde devem edecek biçimde tırnak işareti stili kullanın. ("düz" veya “kıvırcık”). Çok sayıda yazarın katkıda bulunduğu çalışmalarda "düz" alıntıların kullanılması tavsiye edilir, çünkü çok kişinin “kıvırcık” tırnakların tutarlı kullanımı gerçekleşmeyebilir.
   • Kısa çizgiler (veya tireler) (konuşma çizgisi "–" veya daha uzunu "—") tercihen gerçek karakter olarak yazılmalıdır. Bununla birlikte hangi çizgi kullanılırsa kullanılsın etrafındaki boşluklar silinmelidir.

     "Emdash" olarak adlandırılan ve görece biraz daha uzun olan çizginin ("—") HTML kodu &mdash, onaltılık sistemdeki karşılığı ise &#x2014 dir.

     "Endash" olarak adlandıırılan ve görece daha kısa olan kısa çizginin ("–") HTML kodu &ndash, onaltılık sistemdeki karşılığı ise &#x2013 dir.

     Sayfa ad alanındaki sayfanın sonunda (veya sayfanın başında) bir tire işareti varsa, ekleme işleminden sonra ön panelin sağına (veya soluna) istenmeyen bir boşluk eklenir. Bu duruma geçici çözüm {{tireli kelime başlangıcı}} (ve bir sonraki sayfanın başına {{tireli kelime sonu}}) ya da {{bağlanabilir ifade başlangıcı}} (ve bir sonraki sayfanın başına {{bağlanabilir ifade sonu}} şablonlarını kullanmaktır.

   • Atlama için kullanılan üç nokta çevreleyen boşluklar olmadan gerçek karakter olarak girilmelidir. (örneğin ... or . . . yerine … kullanılmalıdır. Bununla birlikte, yazılı diyalog içindeki tüm nokta dizilerinin atlama amacıyla kullanılan üç nokta olmadığını unutmayın. Bazı durumlarda, bir yazar bir duraklamayı belirtmek için üç veya daha fazla noktadan oluşan bir dizi kullanabilir ve bu gibi durumlarda diyalogun temposunu korumak için birbirini izleyen ayrı noktalar olmalıdır.

Bağlantılar

Vikikaynak'ta eserlerin diğer kısımlarına, diğer metinlere veya yazar sayfalarına bağlantılar metine eklenebilir. İç bağ kodunu code>[[Hedef başlık|görülen başlık]] şeklinde kullanmak metnin görünümü etkilemez. Çoğu bağlantı, metindeki bir referansı kullanarak eser içindeki veya Vikikaynak'taki başka bir esere yönelik gezinmeyi amaçlar.

1. Düz bağlantılar. Yazarın diğer eserlere referansları düz bir bağlantı ile yapılabilir, örneğin,[[Poetical Sketches]] kodu metninde şu şekilde gösterilecektir, "... onun Poetical Sketches adlı eserindeki özel ilgisi ,"—Swinburne, William Blake, a critical essay, s. 8
2. İç bağlantılar. Alt sayfa özelliği bir eseri düzenlemek için kullanıldığında, {{Eser başlığı}} şablonunda göreceli iç bağlar kullanılabilir. Bu kullanım, daha kısa kod oluşturur ve bir işin taşınmış veya yeniden düzenlenmiş olsa bile birbirine bağlı kalmasını sağlar. Üç şekilde kullanılır:
   • altsayfa [[/altsayfa]],
   • asıl [[../]] ve
   • eşdeğer [[../eşdeğer]] {{eser başlığı}} şablonu içerisindeki önceki= ve sonraki= parametrelerinde en fazla kullanıma sahip olan biçimlerdir.
     [[../]] kullanımının üst sayfanın başlığına genişleyeceğini unutmayın. Bu kullanım, eser daha sonra yeniden adlandırılırsa idealdir. Uzun başlıklar için bağlantıyı elinizle veya {{tl:Eşdeğer}} şablonunu kullanarak yapabilirsiniz.
     Bunlar metnin bir bölümünden diğerine bağlantı oluşturmak, içindekilerden bölümlere veya kısımlara (altsayfanın başlığı) iç bağlantı vermek, bir dizinden (alt sayfadan alt sayfaya) veya eserin başka bir bölümüne verilen herhangi bir referans vermek için de kullanılabilir.
3. Alt bağlantılar. [[Başlık/altsayfa|görülen başlık]] şeklinde kod kullanılarak alt sayfalara düz ve iç bağlantılar verilebilir. Ayrıca # kullanarak bir bağlantıyı veya başka bir etiketi adlandırarak sayfanın bir satırını başka bir bölümüne bağlamak da mümkündür. Bunun kullanımı [[Başlık#etiket|görülen başlık]] şeklindedir. Hedefin adı bir {{çengel}} ile veya görüntülendikleri sayfa numarasını belirleyerek eklenebilir, bu etiketin adı veya numarası, bağlantının #etiket başlığının sonuna eklenir: [[Başlık/altsayfa#isim|görülen başlık]] veya #numara [[Başlık/altsayfa#42|görülen başlık]].
4. Yazar bağlantıları. Yazar ad alanında bir kişinin sayfasına bağlantı oluşturmak için [[Kişi:sayfa adı|metindeki ad]] şablonunu kullanın.

5. Dış bağlantılar. Bir eser hakkında çeşitli sayfalar sağlayan Mediawiki siteleri, başlığın notlar bölümünde yer alabilir. Bu bağlantılar bir eser, makale, alıntı veya diğer ortamlar için başka bir bağlam sağlar ve kaynak belgeden ayrı olmalıdır. Örneğin Vikikaynak'taki 'Kuzgun (şiir)' sayfası burada yer alan şiirin çeşitli versiyonlarını gösterir, bununla birlikte Kuzgun (şiir) bağlantısı aynı sayfanın Vikipedi maddesine, Kuzgun ise commons kategorisine bağlantı sağlar.

   Not: Kaynak metne harici bağlantılar yerleştirmek bir ek açıklama şeklidir ve bunun uygun olup olmadığı konusunda fikir birliği yoktur. Dış bağlantı yoluyla esere açıklama metinleri girilmesi, bu bağlantıların orijinal kaynak belgeye ait olmaması ve 'temiz metin' isteyen kişilerin bu kısımları kaldırması gerekeceği için itirazlara sebep olur. Herhangi bir açıklama öznel bir yorumdur ancak aşağıdaki seçenekler dikkatli bir şekilde uygulanabilir:

   Anlaşılması zor olabilecek kelimeler veya alıntılar [[w:Madde|kelime]] (Wikipedia) veya [[wikt:Madde|kelime]] kodları ile ilgili Vikipedi veya Vikisözlük maddelerine bağlanılabilir. Yaygın olarak kullanılan kelimeler veya iyi bilinen alıntılar birbirine bağlanmamalıdır. Kelimelerin tarihsel veya kültürel bağlamda özel olarak kullanılabileceği de unutulmamalıdır. Örneğin, York dükü ifadesi gerçek York dükü ifadesinden ziyade İngiltere kralı II. James için veya Başbakan kelimesine alıntı yapılmak suretiyle Tony Blair için kullanılmış olabilir.

6. Eserin ana hatlarını sayfada korumayı amaçlıyoruz yani metni yayımlandığı gibi çoğaltmak istiyoruz. Eserin orijinalinde Ayrıca bakınız gibi bölümler eklenmiş değildir. (dış bağlantılar için 5. maddeyi inceleyin)
7. Mevcut bağlantı şablonları için bkz. Kategori:İç bağlantı şablonları.

Anlam ayrımı, sürümler ve çeviri sayfaları

Bir anlam ayrımı sayfası aynı isimde olan maddeleri barındıran bir liste sayfasıdır. Örneğin The Raven sayfası gibi. Aynı eserin farklı versiyonları olsalar bile farklı başlıklara sahip eserleri tek bir anlam ayrımı sayfasına dahil etmeyin. Anlam ayrımı sayfaları, bir eserin farklı sürümlerini listelemek için değil, aynı başlıktaki eserleri netleştirmek içindir.

Bir sürüm sayfası, aynı eserin farklı sürümlerini listeleyen sayfadır. Bu tür eserlerin aynı başlığı veya yazarları barındırmasına gerek yoktur. Örneğin The Raven (Poe) sayfası. Aynı başlığı ve yazarı içerseler bile, tek bir sürüm sayfasına farklı eserler eklemeyin.

Bir tercüme sayfası, Türkçe dışında yazılan bir eserin Türkçe çevirilerini barındıran özel versiyonlara sahip listeye sahip sayfadır.

Bu sayfalar aynı temel düzeni paylaşır:

1. Sayfa adı belirsizliği kaldırılmış bir anlam ayrımı başlığı içermelidir (anlam ayrımı sayfası için) veya eserin en iyi bilinen ada sahip olmalıdır (sürüm veya çeviriler sayfası için). (Diğer sayfaların adlarıyla ilgili yönergeler için yukarıdaki 'Sayfa adları' konusuna bakın.)
2. Üst şablon {{anlam ayrım}}, {{sürümler}} ve {{çeviriler}} şablonları ile standartlaştırılmıştır.
3. Kişisel çalışmalar madde ve yazarlar dışında hiçbir bağlantı olmadan işaretli biçimde listelenir. Sadece temel bilgiler (başlık, yazar, biliniyorsa tarih ve eser türü) listelenmelidir. Bir sayfa aynı yazarın aynı eserinin birden çok sürümünü listeliyorsa, eğer biliniyorsa ilk yayımlandığı koleksiyonu da belirtin. Örneğin:

   * [[The Raven (Poe)|The Raven]] (1845), a poem by [[Author:Edgar Allan Poe|Edgar Allan Poe]].

   * [[A Cradle Song (Blake, 1789)|A Cradle Song]] (1789), a poem by [[Author:William Blake|William Blake]] published in ''Songs of Innocence''.

Anlam ayrımı sayfalarındaki eserler aynı başlığa sahip diğer eserlerin varlığını belirtmek için {{benzer}} şablonu ile etiketlenmelidir; örneğin {{benzer|The Raven}}.

Sürümlerde veya çeviri sayfalarındaki eserler, bu eserin diğer sürümlerinin veya çevirilerinin varlığını belirtmek için {{diğer sürümler}} veya {{diğer çeviriler}} ile etiketlenmelidir; örneğin {{diğer sürümler|Little Red Riding Hood}}, {{diğer çeviriler|Bible}}

Özel kılavuzlar

Yazar sayfaları

• Bir yazar, Vikikaynak'ta yer alan herhangi bir metni yazan herhangi bir kişidir.

1. Sayfa adları başlıksız bir biçimde olmalıdır, örneğin Kişi:Sabahattin Ali.
2. Sayfa {{kişi}} şablonu içermelidir.
3. {{Kişi}} şablonunun hemen ardından "Eserleri" adlı ikinci düzey bir başlık yer almalı ve ardından Vikikaynak üzerindeki eserlerine bağlantı verilmelidir. Bağlantılar, tek tek bölümleri veya kısımları, genel olarak kapak sayfalarını göstermelidir.
   • Çeşitli türlerde eserler yazan çok üretken yazarlar söz konusu olduğunda, üçüncü düzey bir başlık kullanılmalı ve alt bölümler belirli bir eserin yerini saptamak için kullanılmalıdır.
   • Kısa eserleri (şiirler gibi) listeleyen uzun alt bölümler için ya da tarihi belirsiz olan eser listeleri için, alfabetik bir liste kullanmak okuyucuya kronolojik listeden daha iyi bir içerik sunabilir.
4. Bir yazar için bir alt sayfa oluşturulduğunda, bu sayfalarda {{yazar-altsayfa}} şablonu kullanın.
5. Aynı isimde birden çok yazar olduğunda, ilgili kılavuz kullanılarak Yazar: alan adıyla bir anlam ayrımı sayfası oluşturulmalıdır.
   • Yazarların anlam ayrımı sayfalarında onların doğum ve ölüm tarihleri kullanın. Ayırıcı olarak tire işareti kullanarak (YYYY-YYYY) koduyla ekleyin. Örneğin: (1950-2015) gibi. Ayrıca {{kişi}} şablonunun üstüne Şablon:Benzer şablonunu ekleyin.

Kullanıcılara yardımcı olan diğer öğeler

6. Gerekirse, "(Yazarın soyadı) hakkındaki eserler" adlı ikinci düzey bir başlık açılabilir ve daha sonra Vikikaynak'taki çalışmalara bağlantılar verilebilir.
7. Sayfanın sonuna şunları eklenir:
   1. Yardım:Telif etiketleri sayfasındaki yazara ve içerdiği eserlere uygun bir etiket seçin.
   2. {{Otorite kontrolü}} ile bilgi, aramaya ve eklemeye yardımcı olacak aygıtı ekleyin.
   3. İlgili kategorileri ekleyin.

Şiir ve ek açıklamalar

Şiir için ve ek açıklamalar için ek yönergeler vardır.

İstinsah düzenlemeleri

Ana maddeye bakınız: Yardım:İstinsah

Şablonlar

Kulanım

{{Kişi}}, {{eser başlığı}} gibi şablonların kullanımı standartlaştırılmıştır, yani kullanım tüm sayfalarda aynıdır. Bu durum mevcut sayfaların biçimini kopyalayarak yeni sayfalar oluşturmayı kolaylaştırır ve botların güncellemeleri veya değişiklikleri otomatik olarak yapmasını sağlar.

Şablonlar belgeden olduğu gibi kopyalanmalıdır. Bir parametre için değer yoksa (örneğin, yaşayan bir yazar için 'ölüm yılı'), o kısmı boş bırakın; silmeyin. Teknik olarak gerekli olmadıkça parametreleri yeniden sıralamayın veya aralığı değiştirmeyin.

Eserler için tartışma sayfaları (ana ad alanı)

Harici sitelere yüksek düzeyde spesifik ve yüksek düzeyde alakalı bağlantılar için ana ad alanındaki bir çalışma için bir tartışma sayfası kullanılabilir, genellikle {{metinbilgisi}} şablonunun bu amaçla kullanılır. Bu bağlantı şekli kullanılırsa, daha fazla bilgiyi tanımlamak için eserdeki {{header}} şablonuna |basım= evet kısmı eklenebilir.