Trafik Kanunu

Bu eserin birden fazla sayfaya bölünmesi önerilmiştir. Yardımcı olmak için biçem kılavuzu ve yardım sayfalarını inceleyebilirsiniz.

18.10.1983

Sayı: 18195

Resmî Gazete

---

KANUN

Kanun No. 2918

Kabul Tarihi: 13.10.1983

 

BİRİNCİ KISIM Genel Esaslar

BİRİNCİ BÖLÜM Amaç ve Kapsam

Amaç

MADDE 1 - Bu Kanunun amacı, karayollarında can ve mal güvenliğiyönünden trafik düzenini sağlamak ve trafik güvenliğini ilgilendiren tümkonularda alınacak önlemleri belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2 - Bu Kanun, trafikle ilgili kuralları, şartları, hakve yükümlülükleri, bunların uygulanmasını ve denetlenmesini, ilgili kuruluşlarıve bunların görev, yetki ve sorumluluk, çalışma usulleri ile diğer hükümleri kapsar.

Bu Kanun, karayollarında uygulanır. Ancak aksine bir hüküm yoksa;

a) Karayolu dışındaki alanlardan kamuya açık olanlar ile park, bahçe,park yeri, garaj, yolcu ve eşya terminali, servis ve akaryakıt istas-yonlarındakarayolu taşıt trafiği için faydalanılan yerler ile

b) Erişme kontrollü karayolunda ve para ödenerek yararlanılan, karayollarınınkamuya açık kesimlerinde ve belirli bir karayolunun bağlantısını sağlayandeniz göl ve akarsular üzerinde kamu hizmeti gören araçların karayolu araçlarınaayrılan kısımlarında da,

Bu Kanun hükümleri uygulanır.

İKİNCİ BÖLÜM Tanımlar

Tanımlar

MADDE 3 - Bu Kanunda kullanılan terimlerin tanımları aşağıdagösterilmiştir.
Trafik: Yayaların, hayvanların ve araçların karayolları üzerindekihal ve hareketleridir.
Karayolu: Trafik için kamunun yararlanmasına açık olan arazişeridi, köprüler ve alanlardır.
Karayolu yapısı: Karayolunun kendisi ile karayolunun üstünde,yanında, altında veya yukarısındaki; ada, ayırıcı, oto korkuluk, istinatduvarı, köprü, tünel, menfez ve benzeri yapılardır.
Mülk: Devlete, kamuya, gerçek ya da tüzel kişilere ait olan taşınmaz mallardır.
Karayolu sınır çizgisi: Kamulaştırılmış, kamuya terk veya tahsisedilmiş karayolunda, mülkle olan sınır çizgisi, Diğer karayollarında, yarmada, şevden sonra hendek varsa hendek dışkenarı, hendek yoksa şev üst kenarı, dolguda şev etek çizgisi, Yaya yolu ayrılmış karayolunda ise, yaya yolunun mülkle birleştiğiçizgidir. İki yönlü karayolu: Taşıt yolunun her iki yöndeki taşıt trafiğiiçin kullanıldığı karayoludur.
Tek yönlü karayolu: Taşıt yolunun yalnız bir yöndeki taşıttrafiği için kullanıldığı karayoludur.
Bölünmüş karayolu: Bir yöndeki trafiğe ait taşıt yolunun birayırıcı ile belirli şekilde diğer taşıt yolundan ayrılması ile meydanagelen kara-yoludur.
Erişme kontrollü karayolu (Otoyol - Ekspres yol): Özellikletransit trafiğe tahsis edilen, belirli yerler ve şartlar dışında girişve çıkışın yasaklandığı, yaya, hayvan ve motorsuz araçların giremediği,ancak izin verilen motorlu araçların yararlandığı ve trafiğin özel kontroletabi tutulduğu karayoludur.
Geçiş yolu: Araçların bir mülke girip çıkması için yapılmışolan yolun, karayolu üzerinde bulunan kısmıdır.
Bağlantı yolu: Bir kavşak yakınında karayolu taşıt yollarınınbirbirine bağlanmasını sağlayan, kavşak alanı dışında kalan ve bir yönlütrafiğe ayrılmış olan karayolu kısmıdır.
Anayol: Ana trafiğe açık olan ve bunu kesen karayolundaki trafiğin,bu yolu geçerken veya bu yola girerken, ilk geçiş hakkını vermesi gerektiğiişaretlerle belirlenmiş karayoludur.
Tali yol: Genel olarak üzerindeki trafik yoğunluğu bakımından,bağlandığı yoldan daha az önemde olan yoldur.
Taşıt yolu (Kaplama): Karayolunun genel olarak taşıt trafiğincekullanılan kısmıdır.
Yaya yolu (Yaya kaldırımı): Karayolunun, taşıt yolu kenarıile gerçek veya tüzel kişilere ait mülkler arasında kalan ve yalnız yayalarınkullanımına ayrılmış olan kısmıdır.
Bisiklet yolu: Karayolunun, sadece bisikletlilerin kullanmalarınaayrılan kısmıdır.
Yaya geçidi: Taşıt yolunda, yayaların güvenli geçebilmelerinisağlamak üzere, trafik işaretleri ile belirlenmiş alandır.
Kavşak: İki veya daha fazla karayolunun kesişmesi veya birleşmesiile oluşan ortak alandır.
Banket: Yaya yolu ayrılmamış karayolunda, taşıt yolu kenarıile şev başı veya hendek iç üst kenarı arasında kalan ve olağan olarakyayaların ve hayvanların kullanacağı, zorunlu hallerde de araçların faydalanabileceği kısımdır.
Şerit: Taşıtların bir dizi halinde güvenli seyredebilmeleriiçin taşıt yolunun ayrılmış bir bölümüdür.
Alt geçit: Karayolunun diğer bir karayolu veya demir yolunu alttan geçmesini sağlayan yapıdır.
Üst geçit: Karayolunun diğer bir karayolu veya demir yolunun üstten geçmesini sağlayan yapıdır.
Demiryolu geçidi (Hemzemin geçit) : Karayolu ile demiryolununaynı seviyede kesiştiği bariyerli veya bariyersiz geçitlerdir.
Okul geçidi: Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceli okulların çevresinde özellikle öğrencilerin geçmesi için taşıt yolundaayrılmış ve bir trafik işareti ile belirlenmiş alandır.
Ada: Yayaların geçme ve durmalarına, taşıtlardan inip binmelerine yarayan, trafik akımını düzenleme ve trafik güvenliğini sağlama amacıylayapılmış olan, araçların bulunamayacağı, koruyucu tertibatla belirlenmişbölüm ve alanlardır.
Ayırıcı: Taşıt yollarını veya yol bölümlerini birbirinden ayıran,bir taraftaki taşıtların diğer tarafa geçmesini engelleyen veya zorlaştırankarayolu yapısı, trafik tertibatı veya gereçtir.
Park yeri: Araçların park etmesi için kullanılan açık veyakapalı alandır.
Karayolu üzeri park yeri: Taşıt yolundaki veya buna bitişikalanlardaki park yeridir.
Karayolu dışı park yeri: Karayolu sınır çizgisi dışındaolan ve bir geçiş yolu veya servis yolu ile taşıt yoluna bağlanan parkyeridir.
Otomobil: Yapısı itibariyle, sürücüsünden başka en çok yedioturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.
Minibüs: (Değişik: 16/10/1984 - 3058/1 md.) Yapısı itibariylesürü-cüsünden başka sekiz ila ondört oturma yeri olan ve insan taşımakiçin imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.
Kamyonet: İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3.500 kg.'ıgeçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır.
Kamyon: İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3.500 kgÕdanfazla olan ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır.
Otobüs: (Değişik: 16/10/1984 - 3058/1 md.) Yapısı itibariylesürü-cüsünden başka en az onbeş oturma yeri olan ve insan taşımak içinimal edilmiş bulunan motorlu taşıttır. Troleybüsler de bu sınıfa dahildir..
Çekici: Römork ve yarı römorkları çekmek için imal edilmişolan ve yük taşımayan motorlu taşıttır.
Arazi taşıtı: Karayolunda yolcu veya yük taşıyabilecek şekildeimal edilmiş olmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veyaalabilen motorlu taşıtlardır.
Özel amaçlı taşıt: Özel amaçla insan veya eşya taşımak içinimal edilmiş olan ve itfaiye, cankurtaran, cenaze, radyo, sinema, televizyon,kütüphane, araştırma araçları ile bozuk veya hasara uğramış taşıt ve araçları çekmek veya taşımak, kaldırmak gibi özel işlerde kullanılan motorlu araçtır.
Kamu hizmeti taşıtı: Kamu hizmeti için yük veya yolcu taşıması yapan bütün taşıtlardır.
Personel servis aracı: (Değişik : 17.10.1996 - 4199/1 md.)Herhangi bir kamu kurum ve kuruluşu veya özel veya tüzel kişilerin personelinibir akit karşılığı taşıyan şahıs veya şirketlere ait minibüs ve otobüstüründeki ticari araçlardır. Kamu kurum ve kuruluşları ile özel ve tüzelkişilere ait araçların kendi personelini veya yolcusunu taşıma işi bu tanımın kapsamına girmez.
Umum servis aracı: (Değişik : 17.10.1996 - 4199/1 md.) Okultaşıtları ile personel servis araçlarının birlikte değerlendirilmesidir. Kamptaşıtı: (Değişik: 17.10.1996 - 4199/1 md.) Yük taşımasında kullanılmayan;iç dizaynı tatil yapmaya uygun teçhizatlarla donatılmış, hizmet edebileceğikadar yolcu taşıyabilen motorlu taşıttır.
Römork : Motorlu araçla çekilen insan veya yük taşımak içinimal edilmiş motorsuz taşıttır. Yarı römork: Bir kısmı motorlu taşıt veya araç üzerine oturan, taşıdığıyükün ve kendi ağırlığının bir kısmı motorlu araç tarafından taşınan römorkdur.
Hafif römork: Azami yüklü ağırlığı 750 kg'ı geçmeyen römorkveya yarı römorktur.
Motosiklet: iki veya üç tekerlekli, sepetli veya sepetsiz motorluaraçlardır. Bunlardan karoserisi yük taşıyabilecek şekilde sandıklı veya özel biçimde yapılmış olan ve yolcu taşımalarında kullanılmayan üç te-kerleklimotosikletlere yük motosikleti (triportör) denir.
Bisiklet: En çok üç tekerleği olan ve üzerinde bulunan insanınadale gücü ile pedal veya el ile tekerleği döndürülmek suretiyle hareketeden ve yolcu taşımalarında kullanılmayan motorsuz taşıtlardır.
Motorlu bisiklet: Silindir hacmi 50 santimetre küpü geçmeyen,içten patlamalı motorla donatılmış ve imal hızı saatte 50 km.'den az olanbisiklettir.
Lastik tekerlekli traktör: Belirli şartlarda römork ve yarırömork çekebilen, ancak ticari amaçla taşımada kullanılmayan tarım araçlarıdır.
İş makineleri: (Değişik: 17.10.1996 - 4199/1 md.) Yol inşaatmakineleri ile benzeri tarım, sanayi, bayındırlık, milli savunma ile çeşitlikuruluşların iş ve hizmetlerinde kullanılan; iş amacına göre üzerine çeşitliekipmanlar monte edilmiş; karayolunda insan, hayvan, yük taşımasında kullanılamayanmotorlu araçlardır.
Tramvay: Genellikle yerleşim birimleri içinde insan taşımasındakullanılan, karayolunda tekerlekleri raylar üzerinde hareket eden ve hareketgücünü dışarıdan sağlayan taşıttır. Okul taşıtı: Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceliokulların öğrencileri ile sadece gözetici ve hizmetlilerin taşınmalarındakullanılan taşıttır.
Taşıt katarı: Karayolunda bir birim olarak seyretmek üzerebirbirine bağlanmış taşıtlardır.
Araç: Karayolunda kullanılabilen motorlu, motorsuz ve özelamaçlı taşıtlar ile iş makineleri ve lastik tekerlekli traktörlerin geneladıdır.
Taşıt: Karayolunda insan, hayvan ve yük taşımaya yarayan araçlardır.Bunlardan makine gücü ile yürütülenlere Òmotorlu taşıtÓ, insan ve hayvangücü ile yürütülenlere motorsuz taşıt denir.
Sürücü: (Değişik: 17.10.1996 - 4199/1 md.) Karayolunda, motorluveya motorsuz bir aracı veya taşıtı sevk ve idare eden kişidir.
Şoför: (Değişik: 17.10.1996 - 4199/1 md.) Karayolunda, ticariolarak tescil edilmiş bir motorlu taşıtı süren kişidir.
Araç sahibi: Araç için adına yetkili idarece tescil belgesiverilmiş veya sahiplik veya satış belgesi düzenlenmiş kişidir.
İşleten: Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıylasatışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun sürelikiralama, ariyet veya rehni gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alankişidir. Ancak ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabınave tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiilitasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır.
Yolcu : Aracı kullanan sürücü ile hizmetliler dışındaaraçda bulunan kişilerdir.
Hizmetli: Araçlarda, sürücü hariç, araç veya taşıma hizmetlerindesüreli veya süresiz çalışan kişiler ile iş makinelerinde sürücüden gayri kişilerdir.
Durak: Kamu hizmeti yapan yolcu taşıtlarının yolcu veyahizmetlileri bindirmek, indirmek için durakladıkları, işaretlerle belirlenmişyerdir.
Garaj: Araçların, genellikle uzun süre durmaları için kullanılanbakım veya servisinin de yapılabileceği kapalı veya açık olan yerlerdir.
Terminal: İnsan veya eşya taşımalarında, araçların indirme,bindirme, yükleme, aktarma yaptıkları ve ayrıca bilet satışı ile bekleme, haberleşme, şehir ulaşımı ve benzeri hizmetlerin de sağlandığı yerdir.
Servis istasyonu: Araçların bakım, onarım ve servislerininyapıldığı açık veya kapalı yerdir.
Akaryakıt istasyonu: Araçların esas itibariyle akaryakıt, yağve basınçlı hava gibi ihtiyaçlarının sağlandığı yerdir.
Muayene istasyonu: Araçların niteliklerini tespit ve kontroledebilecek cihaz ve personeli bulunan ve teknik kontrolü yapılan yerdir.
Trafik kazası: Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla aracın karıştığı ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanmış olan olaydır.
Durma: Her türlü trafik zorunlulukları nedeni ile aracın durdurulmasıdır.
Duraklama: Trafik zorunlulukları dışında araçların, insan indirmekve bindirmek, eşya yüklemek, boşaltmak veya beklemek amacı ile kısa birsüre için durdurulmasıdır.
Park etme: Araçların, durma ve duraklaması gereken hallerdışında bırakılmasıdır.
Geçiş hakkı: Yayaların ve araç kullananların diğer yaya vearaç kullananlara göre, yolu kullanmak sırasındaki öncelik hakkıdır.
Geçiş üstünlüğü: Görev sırasında, belirli araç sürücülerinincan ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak şartı ile trafik kısıtlama veyayasaklarına bağlı olmamalarıdır.
Taşıma sınırı (Kapasite): Bir aracın güvenle taşıyabileceğien çok yük ağırlığı veya yolcu sayısıdır.
Gabari: Araçların yüklü veya yüksüz olarak karayolunda güvenliseyirlerini temin amacı ile uzunluk, genişlik ve yüksekliklerini belirleyen ölçülerdir.
Azami ağırlık: Taşıtın güvenle taşıyabileceği azami yükle birlikteağırlığıdır.
Yüksüz ağırlık: Üzerinde insan veya eşya (yük) bulunmayan veakaryakıt deposu dolu olan bir aracın taşınması zorunlu alet, edavat vedonatımı ile birlikte toplam ağırlığıdır.
Yüklü ağırlık: Bir taşıtın yüksüz ağırlığı ile taşımakta olduğusürücü, hizmetli, yolcu ve eşyanın toplam ağırlığıdır.
Azami dingil ağırlığı: Araçların karayolu yapılarından güvenleve yapıya zarar vermeden geçebilmeleri için saptanan dingil ağırlığıdır.
Azami toplam ağırlık: Araçların karayolu yapılarından güvenleve yapıya zarar vermeden geçebilmeleri için saptanan toplam ağırlıktır.
Trafik işaretleri: Trafiği düzenleme amacı ile kullanılan işaretlevhaları, ışıklı ve sesli işaretler, yer işaretlemeleri ile trafik zabıtasıveya diğer yetkililerin trafiği yönetmek için yaptıkları hareketlerdir.
İşaret levhası: Sabit veya taşınabilir bir mesnet üzerine yerleşti-rilmişve üzerindeki sembol, renk ve yazı ile özel bir talimatın aktarılmasınısağlayan trafik tertibatıdır.
Işıklı ve sesli işaretler: Trafiği düzenlemede kullanılan ışıklıve sesli, sabit veya taşınabilir, elle kumanda edilebilen veya otomatikçalışan, üzerinde çeşitli renk, sembol, yazı bulunan ve belirli yanma süresiolan, ışık veya sesle özel bir talimatın aktarılmasını sağlayan trafiktertibatıdır.
İşaretleme: Taşıt yolu ile bordür, ada, ayırıcı, oto korkulukgibi karayolu elemanları üzerindeki çeşitli renkte çizgi, şekil, sembol, yazı ve yansıtıcı ve benzerleri ile özel bir talimatın aktarılmasını sağlayanter-tibattır.
Trafikten men: Trafik zabıtasınca, bu Kanunda belirtilen hallerdearaçla ilgili belgelerin alınması ve aracın belirli bir yere çekilerektrafikten alıkonulmasıdır.
Bu Kanunun uygulaması ile ilgili diğer tanım ve terimler Yönetmelikte gösterilir.

İKİNCİ KISIM Kurullar, Kuruluşlar, Komisyonlar, Görev ve Yetkileri

Görevli Kurullar ve Kuruluşlar :
MADDE 4 - (Değişik: 17.10.1996 - 4199/2 md.) Karayolu güvenliğikonusunda hedefleri tespit etmek, uygulatmak ve koordinasyonu sağlamakamacıyla aşağıdaki kurullar oluşturulmuştur.
a) Karayolu Güvenliği Yüksek Kurulu;
Karayolu Güvenliği Yüksek Kurulu Başbakan'ın başkanlığında, Adalet,İçişleri, Maliye, Milli Eğitim, Bayındırlık ve İskan, Sağlık, Ulaştırma,Orman Bakanları ve Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nün Bağlı Olduğu Bakanile Jandarma Genel Komutanı, Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarı,Emniyet Genel Müdürü ve Karayolları Genel Müdürü'nden oluşur.
Gereği halinde diğer bakanlar da Kurul'a çağrılabilir.
Karayolu Güvenliği Yüksek Kurulu, Trafik Hizmetleri Başkanlığı'ncahazırlanarak, Karayolu Trafik Güvenliği Kurulu'nca uygun görülen önerilerideğerlendirerek karara bağlar ve kararların yaşama geçirilmesi için gerekli koordinasyon önlemlerini belirler.
Kurul yılda iki defa olağan, Başbakanın gerek görmesi halinde de olağanüstüolarak, gündemle toplanır.
Kurulun sekreterya görevi Emniyet Genel Müdürlüğü'nce yapılır.
Kurulun çalışmasına ilişkin esas ve usuller, Bakanlar Kurulu tarafındançıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
b) Karayolu Trafik Güvenliği Kurulu;
Karayolu Trafik Güvenliği Kurulu, Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik HizmetleriBaşkanı'nın başkanlığında, Karayolu Güvenliği Yüksek Kurulu'na katılankamu kurumlarının en az daire başkanı seviyesinde görevlileri, JandarmaGenel Komutanlığı, Türk Standartları Enstitüsü Başkanlığı, Türkiye Şöförlerve Otomobilciler Federasyonu temsilcisi ile İçişleri Bakanlığı'nca uygungörülen trafikle ilgili üniversite, Türkiye Mimar ve Mühendis Odaları Birliği,Türkiye Trafik Kazalarını Önleme Derneği ve Trafik Kazaları YardımVakfı'nın birer temsilcisi ve Başkent Büyükşehir Belediye Başkanından oluşur. İhtiyaç duyulan konularda bilgilerine başvurmak üzere diğer kurumve kuruluşlardan temsilci çağrılabilir.

Kurul ayda bir toplanır, zorunlu hallerde başkan tarafından toplantıyaçağrılabilir.

Karayolu Trafik Güvenliği Kurulu, Trafik Hizmetleri Başkanlığı'nca trafik hizmetlerinin çağdaş ve güvenli bir şekilde yürütülmesi amacıylaönerilen veya katılacak temsilcilerce önerilecek önlemlerin uygula-nabilirliğinitartışarak karara bağlar. Kurul, katılması gereken üyelerin salt çoğunluğu ile toplanır ve katılanlarınçoğunluğu ile karar verir.

Kurulun sekreterya görevi, ilgili daire başkanlığınca yapılır.

Kurulun görev ve yetkileri şunlardır :

1 - Trafikle ilgili kuruluşlar arasında koordinasyon sağlanmasına ilişkinönerilerde bulunmak,

2 - Trafik kazalarının azaltılmasına ilişkin önerilerde bulunmak,

3 - Uygulamada görülen aksaklıkları tespit etmek,

4 - Kendi görev alanına giren konularla ilgili yasal düzenlemeden kaynaklananeksiklikleri belirlemek,

Bu Kanunla ve trafik hizmetleri konusunda diğer kanunlarla verilengörevler;

a) İçişleri Bakanlığı'nca,

b) Bu kanunla yetkili kılınan diğer bakanlık, kuruluş ve belediyelerce,İçişleri Bakanlığı ile işbirliği içinde, yürütülür.

Emniyet Genel Müdürlüğü'nün, merkez, bölge, il ve ilçe trafikkuruluşları, görev ve yetkileri :

MADDE 5 - Emniyet Genel Müdürlüğü'nün trafik kuruluşları ilebu kuruluşların görev ve yetkileri şunlardır :

a) Kuruluş :

(Değişik: 17.10.1996 - 4199/3 md.) Bu Kanunla Emniyet Genel Müdürlüğü'ne verilen görevler Emniyet Genel Müdürlüğü'ne bağlı olarak kurulan Trafik Hizmetleri Başkanlığı'nca yürütülür. Trafik Hizmetleri Başkanlığı, EmniyetGenel Müdür Yardımcısı tarafından yürütülür. Emniyet Genel Müdürlüğü'nün merkez, bölge, il ve ilçe trafik zabıtası kuruluşları Trafik Hizmetleri Başkanlığı'na bağlı olarak çalışır. Araçlara ve sürücülere ait işlemleri yapmak, plaka ve belgelerini vermekve bu amaca yönelik hizmetleri yürütmek üzere her ilde ve gerekli görülenilçelede tescil şube veya büroları kurulur.

Tescil şube veya bürolarında emniyet hizmetleri sınıfı personelindenayrı olarak teşkilat ve kadrolarında gösterilen sayıda genel idare ve teknikhizmetler sınıfında personel ile sözleşmeli personel çalıştırılabilir.

b) Görev ve yetkileri :

1. Araçları, bu Kanuna göre araçlarda bulundurulması gerekli belgeve gereçleri, sürücüleri ve bunlara ait belgeleri, sürücülerin ve karayo-lunukullanan diğer kişilerin kurallara uyup uymadığını, trafik düzenlemelerininve çeşitli tesislerin bu Kanun hükümlerine uygun olup olmadığını denetlemek,

2. Duran ve akan trafiği düzenlemek ve yönetmek,

3. (Mülga: 17.10.1996 - 4199/47 md.)

4. El koyduğu trafik kazalarında trafik kaza tespit tutanağı düzenlemek,

5. Trafik suçu işleyenler hakkında tutanak düzenlemek gerekli işlemleriyapmak ve takip etmek,

6. Trafik kazası neticesinde hastalanan veya yaralananların bakımlarınısağlayacak tedbirlerin süratle alınmasına yardımcı olmak ve yakınlarınahaber vermek,

7. Araçların tescil işlemlerini yaparak belge ve plakalarını vermek,

8. (Değişik: 17.10.1996 - 4199/3 md.) Sürücülerin belgelerini vermek,

9. Ülke çapında taşıtların ve sürücülerin sicillerini tutmak, teknikve hukuki değişikliklerini işlemek, istatistiki bilgileri toplamak ve değerlendirmek,

10. Trafik kazalarının oluş nedenleri ile ilgili tüm unsurları kapsayanistatistik verileri ve bilgilerini toplamak, değerlendirmek, sonuçlarınagöre gereken önlemlerin alınmasını sağlamak ve ilgili kuruluşlara tekliftebulunmak,

11. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/3 md.) Hasar tazminatı ödemelerinihızlandırmak amacıyla, sigorta şirketlerince istenecek gerekli bilgive belgeleri vermek,

12. Ayrıca bu Kanunla ve bu Kanuna göre çıkarılmış olan yönetmeliklerleverilen diğer görevleri yapmaktır. Trafik kuruluşlarının, çalışma şekil ve şartları, görevlendirilecekper-sonelin nitelikleri, seçimi, çalışma usulleri, görev, yetki ve sorumluluklarınaait esaslar İçişleri Bakanlığı'nca çıkarılacak yönetmelikte belirtilir.

Trafik zabıtasının, görev ve yetki sınırı ile genel zabıtanın trafikhizmetlerini yürütmeye ilişkin yetkisi :

MADDE 6 - Trafik zabıtası ve genel zabıtanın görev ve yetkisınırı;

a) Trafik zabıtası :

(Birinci fıkra mülga: Değişik: 17.10.1996 - 4199/4 md.)

Trafik zabıtasının asli görevi trafik hizmetlerini yürütmektir.

Trafik zabıtası görevi sırasında karşılaştığı acil ve zorunlu hallerdegenel zabıta görevi yapmakla da yetkilidir. Mülki idare amirlerince, emniyet ve asayiş bakımından zorunlu görülenhaller dışında, trafik zabıtasına genel zabıta görevi verilemez, araç,gereç ve özel teçhizatı trafik hizmetleri dışında kullanılamaz.

b) (Değişik: 17.10.1996 - 4199/4 md. Değiştirilerek kabul: 25.05.1997- 4262/1 md.)

Genel Zabıta :

Trafik zabıtasının bulunmadığı veya yeterli olmadığı yerlerde polis;polisin ve trafik teşkilatının görev alanı dışında kalan yerlerde de Jandarma,trafik eğitimi almış subay, astsubay ve uzman jandarmalar eliyle yönetmeliktebelirtilen esas ve usullere uygun olarak trafiği düzenlemeye ve trafiksuçlarına el koymaya görevli ve yetkilidir.

Karayolları Genel Müdürlüğü'nün görev ve yetkileri :

MADDE 7 - Karayolları Genel Müdürlüğü'nün bu Kanunla ilgiligörev ve yetkileri şunlardır:

a) Yapım ve bakımından sorumlu olduğu karayollarında can ve mal güvenliğiyönünden gerekli düzenleme ve işaretlemeleri yaparak önlemleri almak vealdırmak,

b) Tüm karayollarındaki işaretleme standardlarını tespit etmek, yayınlamakve kontrol etmek,

c) (Mülga: 17.10.1996 - 4199/5 md.)

d) Trafik ve araç tekniğine ait görüş bildirmek, karayolu güvenliğiniilgilendiren konulardaki projeleri incelemek ve onaylamak,

e) Yapım ve bakımından sorumlu olduğu karayollarında, İçişleri Bakanlığı'nın uygun görüşü alınmak suretiyle, yönetmelikte belirlenen hız sınırlarınınüstünde veya altında hız sınırları belirlemek ve işaretlemek,

f) Trafik kazalarının oluş nedenlerine göre verileri hazırlamak vekarayollarında gerekli önleyici teknik tedbirleri almak,

g) Yapım ve bakımından sorumlu olduğu karayollarında trafik güvenliğiniilgilendiren kavşak, durak yeri, aydınlatma, yol dışı park yerleri ve benzeritesisleri yapmak, yaptırmak veya diğer kuruluşlarca hazırlanan projeleritetkik ve uygun olanları tasdik etmek,

h) Yetkili birimlerce veya trafik zabıtasınca tespit edilen trafikkaza analizi sonucu, altyapı ve yolun fiziki yapısı ile işaretlemeye dayalıkaza sebepleri göz önünde bulundurularak önerilen gerekli önlemleri almak,

i) Araçların ağırlık kontrollerini yapmak veya yaptırmak, aykırı görülenhususlar hakkında suç veya ceza tutanağı düzenlemek,

j) (Değişik: 17.10.1996 - 4199/5 md.) Tescile bağlı araçların muayeneleriniyapmak veya yaptırmak ve bu Kanunun 13, 14, 16, 17, 18, 35, 47/a ve 65.maddeleri hükümlerine aykırı hareket edenler hakkında suç veya ceza tutanağıdüzenlemek; 47. nci maddesinin (b), (c) ve (d) bentlerinde belirtilen kuralihlallerinin tespiti halinde, durumu bir tutanakla belirlemek ve gerekliişlemin yapılması için en yakın trafik kuruluşuna teslim etmek,

k) Bu Kanunla ve bu Kanuna göre çıkarılmış olan yönetmeliklerle verilendiğer görevleri yapmaktır. (Son fıkra mülga: 28/3/1985 - 3176/16 md.)

Milli Eğitim, Sağlık ve Ulaştırma Bakanlıklarının görev ve yetkileri:

MADDE 8 - (Değişik: 18/1/1985 - THK 245/1 md. aynen kabul: 28/3/1985- 3176/1 md.) Bu Kanun açısından Milli Eğitim, Sağlık ve Ulaştırma Bakanlıklarınıngörev ve yetkileri şunlardır :

a) Milli Eğitim Bakanlığı :

1. Motorlu araç sürücülerinin yetiştirilmesi için 123 üncü madde gereğincesürücü kursları açmak, özel sürücü kursu açılmasına izin vermek, bunlarıher safhada denetlemek,

2. (Değişik: 17.10.1996 - 4199/6 md.) Resmi ve özel kurslarda eğitilenlerinsınavlarını yapmak, başarılı olanlara sertifika verilmesini sağlamak,

3. (Değişik: 17.10.1996 - 4199/6 md.) Okul öncesi, okul içi ve okuldışı trafik eğitimini düzenleyen trafik genel eğitim planı hazırlamak veilgili kuruluşlarla işbirliği yaparak uygulamak.

b) Sağlık Bakanlığı :

1 - Karayollarında meydana gelen trafik kazaları ile ilgili ilk veacil yardım hizmetlerini planlamak ve uygulamak,

2 - Trafik kazalarında yaralananların en kısa zamanda sağlık hizmetlerindenistifadelerini temin etmek üzere, İçişleri Bakanlığı'nın uygun görüşü dealınarak karayolları üzerinde ilk yardım istasyonları kurmak, bu istasyonlaragerekli personeli, araç ve gereci sağlamak,

3 - Her ilde trafik kazaları için eğitilmiş sağlık personeli ile birlikteyeteri kadar ilk ve acil yardım ambulansı bulundurmak,

4 - Bu Kanunla ve mevzuatla verilen trafikle ilgili diğer görevleriyapmak. Üniversitelere bağlı hastaneler ve diğer bütün resmi ve özel sağlıkkurum ve kuruluşları, acil olarak kendilerine getirilen trafik kazası geçirmişkişilere, Sağlık Bakanlığı tarifesini uygulamak suretiyle, vermiş olduklarıhizmetlerin bedelinin tamamını yükümlü sigorta şirketlerinden tahsil ederler.

Sağlık Bakanlığı bu görevlerin yerine getirilmesi ile ilgili olarak;verilen hizmetlerin bedellerini yükümlü sigorta şirketlerinden tahsil etmekiçin Maliye Bakanlığı'nın görüşünü alarak döner sermaye saymanlığı kurar.Bu amaçla döner sermaye saymanlığı tarafından tahsil edilen gelirin tamamı,bu Kanun ile Sağlık Bakanlığı'na verilen görevlerin yerine getirilmesindekullanılır.

Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan harcamaların tamamı, SağlıkBakanlığı Döner Sermaye İşletmesi'ne 8 işgünü içinde yükümlü sigorta şirketlerinceödenir. Sağlık Bakanlığı Trafik Hizmetleri Döner Sermaye İşletmesi'nin verdiği hizmetler için uygulayacağı fiyat tarifesi, Karayolu Trafik Güvenliği Kurulu'nun da uygun görüşü alınarak Sağlık Bakanlığı'nca belirlenir. Sigortaşirketleri, zorunlu mali sorumluluk sigortası geçerli teminat limitlerive şartları dahilinde ödemekle yükümlü bulundukları tutarı aşan kısmı içinGaranti Fonu'na başvurur. Buna ilişkin usul ve esaslar Sağlık Bakanlığı'nın görüşü alınarak Hazine Müsteşarlığı'nın bağlı bulunduğu Bakanlıkça çıkarılacakbir yönetmelikle düzenlenir.

c) Ulaştırma Bakanlığı :

Ulaştırma Bakanlığı'nın ilgili birimleri bu Kanun ve diğer mevzuatlaverilen hizmetleri yapmak, bu Kanun açısından karayolu taşımasına ilişkingerekli koordinasyonu sağlamak,

Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanlığı'nın görev ve yetkileri:

MADDE 9 - (Değişik: 18/1/1985 - KHK - 245/2 md. aynen kabul:28/3/1985 - 3176/2 md.)

Bu Kanuna göre, Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanlığı'nın görev ve yetkilerişunlardır.

a) Orman yollarında;

1. Trafik düzeni ve güvenliği açısından ana orman yolları ile gerekligörülen diğer orman yollarında işaretlemeler yaparak tedbir almak ve aldırmak,

2. Bu Kanunla ve bu Kanuna göre çıkarılan yönetmeliklerle orman yollarıiçin verilen trafikle ilgili diğer görevleri yapmak,

b) Köy yollarında;

1. Trafik düzeni ve güvenliği açısından gerekli düzenleme ve işaretlemeleriyaparak, tedbir almak ve aldırmak,

2. Yol, güvenliğini ilgilendiren konulardaki; kavşak, durak yeri, yoldışı park yeri, aydınlatma ve benzeri tesislerin projelerini incelemekve gerekenleri onaylamak,

3. Yapım ve bakımından sorumlu olduğu karayollarında 17 nci maddedesayılan tesisler için, bağlantıyı sağlayacak geçiş yolları yönünden izinvermek,

4. Yetkili birimlerce veya trafik zabıtasınca tespit edilen trafikkaza analizi sonucu, karayolu yapısı ve işaretlemeye dayalı kaza nedenlerigöz önünde bulundurularak gerekli tedbirleri almak,

5. Bu Kanunla ve bu Kanuna göre çıkarılan Yönetmeliklerle köy yollarıiçin verilen trafikle ilgili diğer görevleri yapmak, Köy yolları için sayılan görev ve hizmetlerden zorunlu ve gerekli görülenler,orman yolları için de uygulanabilir.

Belediye trafik birimleri, görev ve yetkileri :

MADDE 10 - (Değişik: 18/1/1985 - KHK 245/3 md. aynen kabul:28/3/1985 - 3176/3 md.)

Bu Kanunla belediyelere verilen görevler il ve ilçe trafik komisyonlarıve mahalli trafik birimleri ile işbirliği yapılarak yürütülür.

a) Kuruluş :

Her belediye başkanlığı bünyesinde, hizmet kapasitesi göz önünde tutularakİçişleri Bakanlığı'nca tespit edilecek ölçülere ve genel hükümlere göre,belediye trafik şube müdürlüğü, şefliği veya memurluğu kurulur.

b) Görev ve yetkiler

1. Yapım ve bakımından sorumlu olduğu yolları trafik düzeni ve güvenliğinisağlayacak durumda bulundurmak,

2. Gerekli görülen kavşaklara ve yerlere trafik ışıklı işaretleri,işaret levhaları koymak ve yer işaretlemeleri yapmak,

3. Karayolu yapısında ve üzerinde yapılacak çalışmalarda gerekli tedbirlerialmak, aldırmak ve denetlemek,

4. Karayolunda trafik için tehlike teşkil eden engelleri gece veyagündüze göre kolayca görülebilecek şekilde işaretlemek veya ortadan kaldırmak,

5. Yol yapısı veya işaretleme yetersizliği yüzünden trafik kazalarınınvuku bulduğu yerlerde, yetkililerce teklif edilen tedbirleri almak,

6. Çocuklar için trafik eğitim tesisleri yapmak veya yapılmasını sağlamak,

7. Bu Kanun ve bu Kanuna göre çıkarılan yönetmeliklerle verilen diğergörevleri yapmak.

MADDE 11 - (Mülga: 18/1/1985 KHK 245 m/18 md.)

MADDE 12 - (Değişik: 17.10.1996 - 4199/7 md.) İl ve İlçeTrafik Komisyonları'nın kuruluşu ile görev ve yetkileri :

a) Kuruluş :

İl sınırları içinde mahalli ihtiyaç ve şartlara göre trafik düzenive güvenliği bakımından Yönetmelikte gösterilen konular ve esaslar çerçevesinde,illerde vali veya yardımcısının başkanlığında, belediye, emniyet, jandarma,milli eğitim, karayolları ve Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu'na bağlı ilgili odanın temsilcileri; Valilikçe uygun görülen trafikle ilgiliüniversite, oda, vakıf ve kamuya yararlı dernek veya kuruluşların birertemsilcisinden oluşan İl Trafik Komisyonu, ilçe-lerde kaymakamın başkanlığında,aynı kuruluşların yöneticileri veya görevlendirecekleri temsilcilerininkatıldığı İlçe Trafik Komisyonu kurulur.

Kuruldaki üniversite, vakıf ve kamuya yararlı dernek veya kuruluşlarıntemsilcilerinin toplam sayısı 3'ü geçemez.

Kuruluşu bulunan yerler hariç, İlçe Trafik Komisyonları'na karayollarıtemsilcisinin katılması zorunlu değildir.

Gündem konuları vali veya kaymakamlar tarafından belirlenir.

Bu komisyonları, oy hakkı olmaksızın görüşleri alınmak üzere, diğerkuruluş temsilcileri de çağrılabilir.

Kararlar oy çokluğu ile alınır. Oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğutaraf çoğunluk sayılır.

İl Trafik Komisyonu kararları valinin onayı ile yürürlüğe girer.

İl ve İlçe Trafik Komisyonu kararlarını bütün resmi ve özel kuruluşlaruygulamakla yükümlüdür.

İlçe Trafik Komisyonu kararları, İl Trafik Komisyonunca incelenip valitarafından onaylandıktan sonra yürürlüğe girer.

b) Görev ve yetkiler :

1. İl sınırları içinde mahalli ihtiyaç ve şartlara göre trafik düzenive güvenliğini sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri almak,

2. Trafiğin düzenli bir şekilde akımını sağlamak bakımından alt yapıhizmetleri ile ilgili tedbirleri almak, trafikle ilgili sorunları çözümlemek,bütün ülkeyi ilgilendiren Karayolu Trafik Güvenliği Yüksek Kurulu'nun müdahalesinigerektiren hususları İçişleri Bakanlığı'na iletmek,

3. Karayolu taşımacılığına ait mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere,trafik düzeni ve güvenliği yönünden belediye sınırları içinde ticari amaçlaçalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların çalışma şekilve şartları, çalıştırılabileceği yerler ile güzergahlarını tespit etmekve sayılarını belirlemek,

4. Gerçek ve tüzel kişiler ile resmi ve özel kurum ve kuruluşlara aitotopark olmaya müsait boş alan, arazi ve arsaları geçici otopark yeri olarakilan etmek ve bunların sahiplerine veya üçüncü kişilere işletilmesi içinizin vermek,

5. Bu Kanunla ve diğer mevzuatla verilen görevleri yapmak.

ÜÇÜNCÜ KISIM Karayolu Trafik Güvenliği, Trafik İşaretleri, Yapı ve Tesisler

Karayolu trafik güvenliği : MADDE 13 - Karayolunun yapım ve bakımı ile görevli ve sorumlubütün kuruluşlar karayolu yapısını, trafik güvenliğini sağlayacak durumdabulundurmakla yükümlüdürler. Çeşitli kişi, kurum ve kuruluşlar, karayolu yapısında yapacakları veesasları yönetmelikte belirtilen çalışmalarda; a) Yolun yapım ve bakımı ile görevli kuruluştan izin almak, b) Çalışmaları, gerekli önlemleri alarak, aldırarak ve devamlılığınısağlayarak, trafik akımını ve güvenliğini bozmayacak tarzda yapmak, c) Zorunlu nedenlerle meydana gelen arıza, engel ve benzerlerini enkısa zamanda ortadan kaldırarak karayolunu, kullananlara ve araçlara zararvermeyecek duruma getirmek, d) Şehiriçi karayolu kenarında çeşitli tesislerin yapımı süresince;kaldırımlarda, tünel, tünel aydınlatılması ve benzerlerini yaparak güvenligeçiş sağlamak ve yaya yollarını trafiğe açık bulundurmak, Zorundadırlar. Bu çalışmalar sırasında meydana getirilen tehlikeli durum ve engellerbütün sorumluluk, bunları yaratan kişilere ait olmak üzere zabıtaca kaldırılır,yapılan masraflar sorumlulara ödetilir. (Dördüncü fıkra: 18/1/1985 - KHK 245/16 md.) (Değişik: 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayanlar fiilbaşka bir suç oluştursa bile ayrıca ..................... lira para cezasıile cezalandırılırlar. Karayolu yapısı ve trafik işaretlerinin korunması : MADDE 14 - Karayolu yapısı ve trafik işaretleri ile ilgili olarak; a) Karayolu yapısı üzerine, trafiği güçleştirecek, tehlikeye sokacakveya engel yaratacak, trafik işaretlerinin görülmelerini engelleyecek veyagüçleştirecek şekilde bir şey koymak, atmak, dökmek, bırakmak ve benzerihareketlerde bulunmak, b) Karayolu yapısını, trafik işaretlerini ve karayoluna ait diğer yapıve güvenlik tesislerini, üzerlerine yazı yazarak, çizerek veya başka şekillerdebozmak, yerlerini değiştirmek veya ortadan kaldırmak, Yasaktır. Meydana gelen tehlike ve engeller, ilgili kuruluşlar ve zabıtaca ortadankaldırılır, bozukluk ve eksiklikler yolun yapım ve bakımından sorumlu kuruluşcaderhal giderilir, zarar karşılıkları ve masraflar sorumlulara ödetilir. (Değişik: 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne uymayanlara .....................lira para cezası verilir. Trafik işaretleri : MADDE 15 - Trafiği düzenlemede kullanılan işaret levhaları,ışıklı ve sesli işaretler, yer işaretlemeleri ile benzeri trafik işaretleri,karayolunun yapım ve bakımı ile görevli kuruluşlarca, temin ve tesis edilereksürekliliği ve işlerliği sağlanır. (İkinci fıkra mülga: 18/1/1985 - KHK 245/16 md.) Görülen eksiklikler ilgili kuruluşlara bildirilerek giderilmesi sağlatılır. Trafik işaretlerinin standart, anlam, nicelik ve nitelikleri ile diğeresasları İçişleri Bakanlığı'nın görüşü alınarak Bayındırlık ve İskân Bakanlığı'nca çıkarılacak yönetmelikte gösterilir. Karayolu dışında, kenarında veya üzerindeki diğer levhalar, ışıklarve işaretlemeler : MADDE 16 - Karayolu dışında, kenarında veya karayolu sınırıiçinde, trafik işaretlerinin görülmelerini engelleyecek, anlamlarını değiştirecekveya güçleştirecek, tereddüde sebep olacak veya yanıltacak ve trafik içintehlike veya engel yaratacak şekilde levhalar, ışıklar, işaretlemeler ile,ağaç, direk, yangın musluğu, çeşme, parmaklık gibi yapı elemanları veyabenzerlerini dikmek, koymak veya bulundurmak yasaktır. (Değişik : 18/1/1985 - KHK 245/5 md.; aynen kabul : 28/3/1985 - 3176/5md.) Zorunlu hallerde bunların bulunabileceği yer, nitelik ve nicelikleriile hangi şartlarda bulunabileceği, hangilerinin izne bağlı olduğu ve bunlarlailgili diğer esaslar ve 13 üncü maddede belirtilen karayolu yapısında yapılacakçalışmalar ile ilgili esaslar, İçişleri Bakanlığı'nın görüşü alınarak Bayındırlık ve İskân Bakanlığı'nca çıkartılacak yönetmelikle düzenlenir. Verilen izinler, ilgili valiliğe bildirilir. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine aykırı hareketedenler .................... lira para cezası ile cezalandırılırlar. Ayrıca, bunlar bütün sorumluluk ve giderler mal sahibine ait olmaküzere yolun yapım ve bakımı ile ilgili kuruluşca kaldırılır. Belediye sınırları dışında karayolu kenarındaki yapı ve tesisler: MADDE 17 - Karayollarında her iki taraftan sınır çizgisine ellimetre mesafe içinde bağlantıyı sağlayacak geçiş yolları yönünden; akaryakıt,servis, dolum ve muayene istasyonları, umuma açıkpark yeri ve garaj, terminal, fabrika, işhanı, çarşı, pazar yeri, eğlenceyerleri, turistik yapı ve tesisler, inşaat malzemesi ocak ve harmanları,maden ve petrol tesisleri, araç bakım, onarım ve satım işyerleri ve benzeritrafik güvenliğini etki-leyecek yapı ve tesisler için, o karayolunun yapımve bakımı ile sorumlu kuruluştan izin alınması zorunludur. Verilen izinler, ilgili valiliğe bildirilir. İzinsiz yapılan bu gibi tesislerin yapımı ve işletilmesi yetkililercedurdurulacağı gibi, yönetmelikteki şartlar yerine getirilmeden işletmeizni verilmez ve bağlantı yolu, her türlü gider sorumlulara ait olmak üzereyolun yapım ve bakımı ile ilgili kuruluşça ortadan kaldırılır. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayanlar.................... lira para cezası ile cezalandırılırlar. Belediye sınırları içinde bulunan karayolu kenarındaki yapı ve tesisler: MADDE 18 - (Değişik : 18/1/1985 - KHK 245/6 md.; aynen kabul:28/3/1985 - 3176/6 md.) Belediye sınırları içindeki karayolları kenarında yapılacak veya açılacak17 nci madde de sayılan yapı ve tesisler için; a) Belediyelerden izin alınması, b) (Değişik : 17.10.1996 - 4199/8 md.) Belediyelerce bu iznin veril-mesinde,trafik güvenliği bakımından bu tesisler hakkındaki Yönetmelikte belirlenenşartların yerine getirilmesini sağlamaları ve ayrıca KarayollarıGenel Müdürlüğü'nün yapım ve bakımından sorumlu olduğu karayolu kenarındayapılacak ve açılacak olanların bu yollara bağlantıları için bu Genel Müdürlüğünilgili bölge müdürlüğünden uygun görüş almaları, Zorunludur. İzinsiz yapılan bu gibi tesislerin yapımı ve işletilmesi yetkililercedurdurulacağı gibi, yönetmelikteki şartlar yerine getirilmeden işletmeizni verilmez ve bağlantı yolu, her türlü gider sorumlulara ait olmak üzereyolun yapımı ve bakımı ile ilgili kuruluşlarca ortadan kaldırılır. (Değişik : 21.05.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine aykırı olarakizinsiz yapı yapanlar .................... lira para cezası ile cezalandırılırlar. Bu madde ve 17 nci maddede belirtilen tesislere ait şartlar; izin vedenetim esasları Bayındırlık ve İskân Bakanlığı'nca düzenlenen yönetmeliktegösterilir.

DÖRDÜNCÜ KISIM Tescil ve Trafik Belgeleri, Tescil Plakaları, Motorlu Araçlara Ait Şartlar ve Muayene

BİRİNCİ BÖLÜM Tescil ve Trafik Belgeleri, Tescil Plakaları

Tescil belgesi alma zorunluluğu : MADDE 19 - Araç sahipleri araçlarını yönetmelikte belirtilen esaslara göre yetkili kuruluşa tescil ettirmek ve tescil belgesi almak zorundadırlar. Ancak : a) Tescil edildiği ülkenin tescil belgesi ve tescil plakası bulunan ve geçici olarak Türkiye'ye girmesine izin verilmiş olan araçlar, b) Tescil edildiği ülkenin tescil belgesi ve tescil plakası bulunanikili ve çok taraflı anlaşmalara göre, Türkiye'de tescil zorunluluğundanmuaf tutulmuş araçlar, c) Araç imal, ithal, ihraç edenlerin ve satıcılığını yapanların, ithal,ihraç, depolama, teşhir ve satış amacıyla geçici olarak bu işlere mahsusyerlerde maliki olarak bulundurdukları motorlu araçlar, d) Tescil zorunluluğu bulunan motorlu taşıtlarla çekilenler ile 22nci maddenin (c) bendine göre tescili gerekli görülenler hariç, bütün motorsuztaşıtlar, Bu hükmün dışındadır. Tescil süresi ve bildirme mecburiyeti : MADDE 20 - (Değişik : 18/1/1985 - KHK 245/7 md. değiştirilerekkabul: 28/3/1985 - 3176/7 md.) Tescil süreleri, satış ve devirler, noterlerin sorumluluğu ile ilgiliesaslar şunlardır : a) Araç sahipleri; 1. Tescili zorunlu ve ilk tescili yapılacak olan araçların satın almaveya gümrükten çekme tarihinden itibaren üç ay içinde tescili için; hurdayaçıkarılma halinde çıkarılış tarihinden itibaren 1 ay içinde tescilin si-linmesiiçin; yazılı olarak ilgili kuruluşuna başvurmak, 2. Tescilin yapılması veya silinmesi için de yönetmelikte belirtilenbilgi ve belgeleri sağlamak, Zorundadırlar. b) Araçların giriş işlemlerini yapan gümrük idareleri bu durumu 15gün içinde araç sahiplerinin beyan ettikleri tescil kuruluşuna bildirmekleyükümlüdürler. c) Tescil belgesi, aracın başkasına satış veya devrine, hurdaya çıkarılmasınaveya araçta, yönetmelikte belirtilen niteliklerin değişme-sine kadar geçerlisayılır. d) (Değişik : 17.10.1996 - 4199/9 md. Değiştirilerek kabul: 21.5.1997- 4262/2 md.) Tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devirleri, aracınmotorlu taşıtlar vergisi borcu bulunmadığına dair belgenin ibrazı halindearaç sahibi adına düzenlenmiş tescil belgesi esas alınarak noterlerce yapılır. Bu satış, noterlerce tescil belgesine tarih konularak ve tasdik edilmeksuretiyle işlenir. Ayrıca, tescil edilmiş araçların satış ve devir işlemlerinoterler tarafından siciline işlenmek üzere işlemin tamamlanmasını müteakipen geç 15 iş günü içinde ilgili tescil kuruluşu ile Vergi Dairesi Müdürlüğü'ne bildirilir. Noterlerin vergi dairesi müdürlüklerine satış işlemlerini bildirmesiüzerine, intikal eden araçların vergi kayıtları, satış sözleşmesinin düzenlendiğitarih itibariyle, 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu hükümleriuyarınca önceki malikin vergi mükellefiyetine son verilir. Ayrıca, yenimalik adına vergi mükellefiyeti tesis edilir. Tescil sürelerini geçirdiği tespit edilen araçlar trafikten men edilir.Aracın trafikten men edildiği yer tescil kuruluşunda, aracın alıcı adınatescil işlemleri yaptırılır. Bu süre içinde araçta veya taşınan yükte meydanagelecek zararlar, yeni araç sahibine aittir. Noterlerce yapılmayan her çeşit satış ve devirler geçersizdir. e) Tescilli araçları satın veya devir alanlar, gerekli bilgi ve belgelerisağlayarak ilgili tescil kuruluşundan bir ay içinde adlarına tescil belgesialmak zorundadırlar. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Araç satın alıp, bu maddenin (a)bendinin (1) numaralı alt bendi ile (e) bendi hükümlerine uymayanlara ................lira para cezası, (d) bendi hükmüne uymayan noterlere ise ................lira hafif para cezası verilir. Ayrıca, satış ve devirlerde belirlenen sürelerde alıcı adına tesciliyapılmadan trafiğe çıkarılan araçlar, tescil yapılıncaya kadar trafik zabıtasıncatrafikten men edilir. Trafik belgesi ve tescil plakası alma zorunluluğu : MADDE 21 - Tescil edilen araçlar, ÒTrafik BelgesiÓ ve ÒTescilPlakasıÓ almadan karayoluna çıkarılamaz. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne uymayan sürücüler................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Bu gibi araçlar eksiklikleri giderilinceye kadar trafikten men edilir. Trafik belgesi, tescil belgesi geçersiz duruma gelince sürekli olarak,üzerinde eksiklik ve yanlış bilgi bulunması halinde geçici olarak trafikzabıtasınca geri alınır. Belge ve plaka vermeye yetkili kuruluşlar : MADDE 22 - (Değişik : 18/1/1985 - KHK 245/8 md. aynen kabul:28/3/1985 - 3176/8 md.) Yönetmelikte gösterilen esaslara göre : a) Askeri maksatlarla kullanılan Türk Silahlı Kuvvetleri'ne ait bütünaraçlar ile çeşitli anlaşmalara göre askeri amaçla yurdumuzda bulunan kuruluşlaraait araçların tescilleri Türk Silahlı Kuvvetleri'nce, b) Raylı sistemle çalışan araçların tescilleri, kullanıldığı yerleregöre ait olduğu kuruluşlarınca, c) İş makinesi türünden araçların tescilleri; 1. Kamu kuruluşlarına ait olanlar ilgili kuruluşlarca, 2. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/10 md.) Özel veya tüzel kişilere aitolanlardan; tarım kesiminde kulanılanlar ziraat odalarınca, tarım kesimindekullanılanların dışında kalan ve sanayi, bayındırlık ve diğer kesimlerdekullanılanların tescilleri, üyesi oldukları ticaret, sanayi, veya ticaretve sanayi odalarınca, d) Tarım kesiminde kullanılanlar hariç İl Trafik Komisyonlarından kararalınmak şartı ile motorsuz taşıtlardan gerekli görülenlerin tescilleribelediyelerce, e) Yukarıdaki bentlerde sayılanlar dışında kalan bütün motorlu araçlarıntescilleri trafik tescil kuruluşlarınca, Yapılır, belge ve plakalar verilir. Belge ve plakaların araçlar üzerinde bulundurulması zorunluluğu : MADDE 23 - Araçlar, tescil belgesi, trafik belgesi ve tescilplakaları araç üzerinde ve uygun durumda bulundurulmadan trafiğe çıkarılamaz. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne uymayanlar ................lira para cezası ile cezalandırılırlar. Trafik belgesi verilmesi için zorunlu belgeler : MADDE 24 - (Değişik : Birinci fıkra: 18/1/1985 - KHK 245/9 md.;aynen kabul: 28/3/1985 - 3176/9 md.) Trafik belgesi verilebilmesi içinaraca ait tescil belgesi ve mali sorumluluk sigorta belgesinin ibrazı zorunludur. Tescil belgesi, trafik belgesi ve tescil plakalarının verilmesi şartları,geçerlilikleri, süreleri, nitelik ve nicelikleri ile diğer esaslar yönetmeliktegösterilir. Geçici trafik belgeleri ile geçici tescil plakaları : MADDE 25 - Tescilsiz olup, karayolunda geçici olarak kullanılacakaraçlara mali mesuliyet sigortası yaptırılmış olmak şartı ile ilgili tescilbürosundan geçici trafik belgesi ile geçici tescil plakası alınması zorunludur.

Geçici trafik belgeleri ve geçici tescil plakalarının çeşitleri,verilme şartları, geçerlilik süreleri, nicelik ve nitelikleri, yurtdışındangetirilecek veya yurtdışına götürülecek olan araçlara, geçici tescil plakasıverilmesi şartları ile diğer esaslar yönetmelikte belirtilir.

(Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayanlar................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Ayrıca, trafiktabıtasınca bu geçici belge ve plakalar iptal edilerek, araçlar trafiktenmen edilir. Araçlara ait trafik ayırım işaretleri ve diğer işaretler : MADDE 26 - Belirli araçlarda, çalışma yerini ve şeklini, kapasiteve diğer niteliklerini belirleyen plaka, ışık, renk, şekil, sembol ve yazıgibi ayırım işaretleri bulundurulması zorunludur. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/11 md.) Araçların dışında bulundurulmasızorunlu işaretlerden başka, araçlara; reklam, yazı, işaret, resim, şekil,sembol, ilan, flama, bayrak ve benzerlerinin takılması, yazılması, seslive ışıklı donanımların bulundurulması ve izin verilmesine dair esas veusuller ile diğer hususlar İçişleri Bakanlığı'nca çıkarılacak yönetmeliktegösterilir. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/11 md.) Mülga: 21.2.2001 - 4629/6-g md.) (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu maddenin birinci fıkrası hükmüneuymayan sürücüler ................ lira para cezası ile cezalandırılırlar.İkinci fıkrasına göre çıkarılacak yönetmelik hükümlerine aykırı davranansürücüler de ................ lira para cezası ile cezalandırılır. Sürücüaynı zamanda araç sahibi değilse, ayrıca tescil plakasına da aynı miktariçin ceza tutanağı düzenlenir. Ayırım işaretleri bulunmayan araçlar trafik zabıtasınca trafikten menedilir. Yönetmelikte belirtilen şartlara aykırı olarak bulundurulanlarla, araçlaraizin alınmadan yazılan yazılar sildirilir veya takılan donanımlar bütüngiderler ve sorumluluk işletene ait olmak üzere söktürülür. Tanınma işaretleri : MADDE 27 - Esasları yönetmelikte açıklanan ve araçların tanınmasınayarayan, motor, şasi, seri numaraları, gerektiğinde yüklü, yüksüz ağırlıklarıgibi işaretleri bulunmayan araçlara trafik belgesi ve-rilmez. Tanınma işareti bulunmayan veya bilinmeyen araçların, işaretleri tescilbürolarınca belirlenir ve belgelerine işlenir. Devlet malı araçların ayırım işaretleri ve tescil plakaları : MADDE 28 - Devlet malı araçların tescil plakalarının rengi ayrıolur. Emniyet araçlarının renklerine göre boyama şekli, ayırım işaretleri,diğer resmi ve özel kuruluşlarla gerçek ve tüzelkişilere ait araçlardakullanılamaz. Bu maddenin ikinci fıkrasına aykırı olarak boyanan veya ayırım işaretikulanan araçlar aykırılık giderilinceye kadar trafikten men edilir. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne uymayanlar ................lira para cezası ile cezalandırılırlar.

İKİNCİ BÖLÜM Motorlu Araçlara Ait Şartlar

Araçların karayoluna uygunluğu ve teknik esaslar : MADDE 29 - (Değişik : 17.10.1996 - 4199/12 md.) Araçların yapımve kullanma bakımından karayolu yapısına ve trafik güvenliğine uyması zorunludur.Yapım safhasında, araçların Tip Onayı Yönetmeliği ile buna bağlı diğeryönetmeliklerin çıkarılmasına Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yetkilidir. Tip Onayı Yönetmeliği ve buna bağlı diğer yönetmelikler Bayındırlık ve İskân Bakanlığı'nın görüşü alınarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nca düzenlenir. Araçların teknik şartlara uygunluğu : MADDE 30 - Araçların, esasları yönetmelikte belirtilen şekildeve tarzda teknik şartlara uygun durumda bulundurulması zorunludur. a) (Değişik : 17.10.1996 - 4199/13 md. Değiştirilerek kabul 21.5.1997- 4262/4 md.) Servis freni, lastikleri, dış ışık donanımından yakını veuzağı gösteren ışıklar ile park, fren ve dönüş ışıkları noksan, bozuk veyateknik şartlara aykırı olan araçları kullanan sürücüler ................lira para cezası, b) Diğer eksiklik ve bozuklukları bulunan araçlarla, görüşü engelleyecekveya bir kaza halinde içindekiler için tehlikeli olabilecek süs, aksesuar,eşya ve çıkıntıları olan araçları kullananlarla, karayolunu kullananlariçin tehlike yaratacak şekilde olan veya görüşü engelleyecek ve çevredekilerirahatsız edecek derecede duman veya gürültü çıkaran araçları kullanan sürücüler................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Bu maddenin (a) bendinde belirtilen eksiklik ve bozuklukları bulunanaraçlar, teknik şartlara uygun duruma getirilinceye kadar trafik zabıtasıncatrafikten men edilebilir. (b) bendindeki şartlara uymayan ve uyumsuzluğutrafik emniyetini tehlikeye düşürmeyecek nitelikte olan araçların şartlarauygun duruma getirilmesi ihtar olunur, ihtarda verilen süre içinde teknikşartlara uygun duruma getirilmediğinin tespiti halinde, araç trafik zabıtasıncatrafikten men edilir. Araçlarda bulundurulması zorunlu gereçler : MADDE 31 - Araçlarda : a) Özelliklerine ve cinslerine göre, yönetmelikte nitelik ve nicelikleribelirtilen gereçlerin, b) Kamyon, çekici ve otobüslerde ayrıca takoğraf, taksi otomobillerindeise taksimetre, Bulundurulması ve kullanılır durumda olması zorunludur. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/3 ek md. 8.3.2000 - 4550. ek md. Değiştirilerekkabul: 21.05.1997 - 4262/4 md. 8.3.2000 - 4550/1 md.) Ancak, 2918 sayılıKanunun yürürlüğe girdiği tarihten önceki yıllarda üretilen araçlarla,resmi taşıt olarak tescil edilmiş ve edilecek olanlar ile şehiriçi ve belediyemücavir alanı içerisinde yolcu ve yük nakliyatı yapanlarda takoğraf bulundurmave kullanma zorunluluğu aranmaz. Takoğraf cihazları mekanik, elektronikolabileceği gibi elektro mekanik de olabilir. Birinci fıkranın (a) bendindesayılan gereçleri bulundurmayan, kullanmayan veya kullanılabilir durumdabulundurmayan sürücüler ................ lira; (b) bendine göre araçlarındataksimetre, takoğraf bulundurmayan, kullanmayan veya kullanılabilir durumdabulundurmayan sürücüler ................ lira para cezası ile cezalandırılırlar.Sürücü aynı zamanda araç sahibi değilse ayrıca, tescil plakasına da aynımiktar için ceza tutanağı düzenlenir. Ayrıca, trafik zabıtasınca, (b) bendihükmüne uygun durumda bulunmayan araçlar, eksiklikleri giderilinceye kadartrafikten men edilir. Aynı bendde belirtilen cihazları bozuk imal edenlerveya bozulmasına vasıta olanlar üç aydan altı aya kadar hafif hapis cezasıve ................... lira hafif para cezası ile cezalandırılırlar. Ayrıca(b) bendi hükmüne uygun durumda bulunmayan araçlar trafik zabıtasınca;eksiklikleri giderilinceye kadar trafikten men edilir. Adres değiştirme ve araç üzerindeki değişiklikleribildirme : MADDE 32 - Araçlar üzerinde yönetmelikte belirtilen şekillerdeyapılacak her türlü değişikliğin ve adres değişikliklerinin işleten tarafındanotuz gün içinde tescil yapan kuruluşa bildirmesi zorunludur. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne uymayanlar ................lira para cezası ile cezalandırılırlar. Üzerinde teknik değişiklik yapılan araçlar, değişikliğin şartlara uygunolarak yapıldığı belgelenip bu durum ilgili tescil bürosunda tescil edilinceyeve trafik belgesine işleten tarafından yazdırılıncaya kadar trafikten menedilir. Taşınması özel izne bağlı yükler : MADDE 33 - Ağırlık ve boyutları bakımından özelliği olan, başkaulaşım sistemleri ile taşınması mümkün olmayan ve taşıma sınırını aşıptataşınması zorunlu olan yüklerin taşınması için, Karayolları Genel Müdürlüğü'nden izin alınması zorunludur.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Araçların Muayenesi ve Muayeneye Yetkili Kuruluşlar

Araçların muayenesi : MADDE 34 - Trafiğe çıkarılacak motorlu araçların teknik şartlarauyup uymadığı ekonomik yapıları da dikkate alınmak suretiyle belirli zamanlardamuayene edilerek tespit edilir. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/14 md.) Bu Kanuna göre, yaptırılması zorunluolan mali sorumluluk sigortası geçerli teminat tutarları üzerinden yaptırılmamışaraçlar, muayeneye alınmazlar. Motorlu araçların muayenelerinin, yönetmelikte belirtilen süreler içindeyaptırılması zorunludur. (Değişik : 25/6/1988 - KHK 330/3 md.; aynen kabul: 31/10/1990 - 3672/2md.) Muayene süresi dolmadan kazaya karışması sonucu yetkili zabıtaca muayenesigerekli görülenler ile üzerinde değişiklik yapılan araçların ayrıca özelmuayenesi zorunludur. Bu muayeneler öncelikle yapılır. Karayollarında kullanılmakta olan araçların, teknik şartlara uyup uymadığıtrafik zabıtasınca kontrol edilerek, her an muayeneleri yapılabilir. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Muayene süresi geçirilen veya sahipdeğiştirme hali hariç, özel muayene yaptırılması zorunlu olduğu halde yaptırılmamışaraçları kullanan sürücüler, ................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Muayeneye yetkili kuruluşlar : MADDE 35 - Araçların muayeneleri, Karayolları Genel Müdürlüğü'ne aitmuayene istasyonlarında veya bu kuruluş tarafından işletme belgesi ileyetki verilen gerçek veya tüzel kişilere ait muayene istasyonlarında yeterlimakine ve gereçlerle ve yetkili kılınan görevlilerce yapılır. (İkinci fıkra mülga: 18/1/1985 - KHK 245/16 md.) (Değişik : 17.10.1996 - 4199/15 md. Değiştirilerek Kabul:21.2.2001- 4629/6-g md.) Muayene istasyonlarınca alınacak ücret İçişleri, Bayındırlıkve İskân, Sanayi ve Ticaret Bakanlıkları ile Türkiye Şöförler ve OtomobilcilerFederasyonu temsilcilerince her yıl tespit ve ilan olunur. Askeri araçlarla, raylı sistemle çalışan veya iş makinesi türündenaraçların muayeneleri yönetmelikte belirtilen esaslara göre tescilini yapankuruluşlarca yapılır. Muayene istasyonlarında bulunacak makine, araç, gereç ile perso-nelinnitelikleri, işletme, çalışma ve denetleme usulleri ve işletme belgesiile yetki verilen muayene istasyonlarında alınacak ücretin tespiti ilediğer şartlar ve esaslar Bayındırlık Bakanlığı'nca çıkarılacak yönetmeliklegösterilir. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Karayolları Genel Müdür-lüğü'nceişletme belgesi ile yetki verildiği halde, yönetmelikte belirtilen işletmeşartlarına uymayan ve muayeneleri gerektiği şekilde yapmayan muayeneistasyonu işletenleri, ................ lira hafif para cezası ile işletmebelgelerinin yedi gün geri alınması , tekrarında ................ lirahafif para cezası ile işletme belgelerinin onbeş gün geri alınması, ikincitekrarında ise, ................ lira hafif para cezası ve işletme belgelerininsüresiz iptali cezası ile cezalandırılırlar. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) İşletme belgesi geçici olarak gerialındığı halde geri alma süresi içinde muayene yapan muayene istasyonuişletenleri .................... lira hafif para cezası ile cezalandırılırlarve işletme belgeleri süresiz iptal edilir.

BEŞİNCİ KISIM Sürücü Belgeleri ve Sürücüler

Sürücü belgesi alma zorunluluğu : MADDE 36 - Motorlu araçların, sürücü belgesi sahibi olmayankişiler tarafından karayollarında sürülmesi ve sürülmesine izin verilmesiyasaktır. Araçlar, bu Kanunda sınıfları belirtilen sürücü belgelerine sahip sürücülerile çok taraflı anlaşmalara göre sürücü belgesi bulunan veya geçerli uluslararasısürücü belgesi olan kişilerce sürülebilir. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/16 md. Değiştirilerek kabul: 21.05.1997- 4262/4 md.) Sürücü belgesi sahibi olmadan trafiğe çıkanlara ilk tespittebir aydan iki aya kadar, tekrarı halinde iki aydan üç aya kadar hafif hapiscezası verilir. Ayrıca bu kişiler her defasında ................ lira hafifpara cezasıyla da cezalandırılırlar. Bu kişilerin kazaya neden olması halindebu cezaların uygulanması diğer cezaların uygulanmasına engel teşkil etmez.Sürücü aynı zamanda araç sahibi değilse ayrıca tescil plakasına da aynımiktar için ceza tutanağı düzenlenir. Sürücü belgesi alması zorunlu olmayanlarda aranacak şartlar : MADDE 37 - Sürücü belgesi almaları zorunlu olmamakla beraber; Bisiklet kullananların 11, motorsuz taşıtları kullananlar ile hayvansürücülerinin 13 yaşını bitirmiş olmaları, bedensel ve ruhsal bakımdansağlıklı bulunmaları zorunludur. (Değişik : 21.05.1997 - 4262/4 md.) Durumları bu madde hükmüne uymayanlaraaraç kullandıran veya hayvanları tevdi edenler ................ lira paracezası ile cezalandırılırlar. Sürücü belgesi sınıfları : MADDE 38 - Sürücü belgeleri, kullanılacak araçların cinslerineve gruplarına göre aşağıdaki sınıflara ayrılmıştır. ÒA1ÓSınıfı Sürücü Belgesi,

Motorlu bisiklet kullanacaklara,

ÒA2Ó Sınıfı Sürücü Belgesi,

Motosiklet kullanacaklara,

ÒBÓ Sınıfı Sürücü Belgesi,

Otomobil, minibüs veya kamyonet kullanacaklara,

ÒCÓ Sınıfı Sürücü Belgesi,

Kamyon kullanacaklara,

ÒDÓ Sınıfı Sürücü Belgesi,

Çekici kullanacaklara,

ÒEÓ Sınıfı Sürücü Belgesi,

Otobüs kullanacaklara,

ÒFÓ Sınıfı Sürücü Belgesi,

Lastik tekerlekli traktör kullanacaklara,

ÒGÓ Sınıfı Sürücü Belgesi,

İş makinası türünden motorlu araçları kullanacaklara,

ÒHÓ Sınıfı Sürücü Belgesi,

Özel tertibatlı olarak, imal, tadil veya teçhiz edilmiş
motosiklet veya otomobil türünden araçları kullanacak
hasta veya sakatlara,

ÒKÓ Sınıfı Sürücü Aday Belgesi,

Yönetmelikte belirtilen şartlar ve esaslara göre,    sürmeyi öğrenmek isteyen sürücü adaylarına,

Verilen sürücü belgeleridir. ÒUluslararası Sürücü BelgesiÓ İki veya çok taraflı anlaşmalar uyarınca, sınıflarına göre araç kullananlarabelli süre ile verilen belgedir. Sürücü belgelerine ait esaslar : MADDE 39 - Sürücü belgelerine ait esaslar şunlardır : a) Araçları kullanma yetkisi: 1. A1, F, G ve H sürücü belgeleri ile yalnız kendi sınıflarındaki araçlar, 2. A2 sınıfı sürücü belgesi ile A1, 3. B sınıfı sürücü belgesi ile F, 4. C sınıfı sürücü belgesi ile B ve F, 5. D sınıfı sürücü belgesi ile C, B ve F, 6. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/17 md.) E sınıfı sürücü belgesi ileB, C ve F, Sınıfı sürücü belgeleri ile kullanılan araçlar da sürülebilir. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/17 md.) E sınıfı sürücü belgesi sahipleriD sınıfı sürücü belgesi ile sürülen araçları kullanabilmeleri için römorkluveya yarı römorklu araçlarla uygulamalı sınava tabi tutulurlar. Sürücü belgesi sahiplerinin sürücü belgesinin sınıfına göre sürmeyeyetkili oldukları araçların dışındaki araçları sürmeleri yasaktır. b) Römork takarak taşıt kullanma : B, C ve E sınıfı sürücü belgesi sahipleri, araçlarına en çok yüklüağırlığı 750 kg'a kadar olan (750 kg. dahil) hafif römork takarak da kullanabilirler. Yüklü ağırlığı 750 kg'ı geçen römorkları taşıtlarına takarak kullanmakisterlerse ayrı bir sınavdan geçirilirler ve römorklu taşıt kullanabilecekleribelgelerine işlenir. c) (Değişik : 17.10.1996 - 4199/17 md.) Sürücü belgelerinin geçerliliksüresi : Sürücü belgelerinden (K) sınıfı sürücü aday belgesi altı ay geçerlidir.Diğer sürücü belgelerinin İçişleri Bakanlığı'nca, trafik güvenliği nedeniyle,gerekli görüldüğünde değiştirilmesi zorunludur. Ödenmemiş trafik para cezalarıkanuni faiziyle birlikte tahsil edilmedikçe değiştirme işlemi yapılmaz.Geçerli bir mazeret olmaksızın altı ay içinde sürücü belgelerini değiştirmeyensürücüler araç kullanmaktan men edilir. Değiştirme işlemleri İçişleri Bakanlığı'ncaçıkarılacak yönetmelikte belirlenecek esas ve usullere göre yapılır. (İkinci fıkra mülga: 18/1/1985 - KHK 245/16 md. aynen kabul: 28/03/1985- 3176/16 md.) (G) Sınıfı sürücü belgesi alacak olanlarda aranacak özel şartlar ileuluslararası sürücü belgelerinin veriliş şartları yönetmelikte gösterilir. (Mülga : 17.10.1996 - 4199/47 md.) (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine aykırı hareketeden sürücüler ile bunlara araç kullandıranlar, bu Kanunun 36 ncı maddesininüçüncü fıkrasına göre cezalandırılırlar. Dış ülkelerden alınmış olan sürücü belgeleri : MADDE 40 - Dış ülkelerden alınmış olan sürücü belgelerinin değiştirilmesive bu belgelerle ülkemizde araç kullanma esasları aşağıda gösterilmiştir: a) Yönetmelikte belirtilen süre içinde Türk vatandaşlarının ve ilgilikanunlar ile ikili veya çok taraflı anlaşma hükümleri saklı kalmak kaydıylaistekleri halinde yabancıların dış ülkelerden aldıkları sürücü belgelerisınav şartı aranmaksızın karşılığı veya dengi olan sürücü belgesi ile değiştirilir. b) Türk vatandaşları ve ilgili kanunlar ile ikili ve çok taraflı anlaşmahükümleri saklı kalmak üzere yabancılar, dış ülkelerden aldıkları cinsiçin geçerli sürücü belgeleri ile yabancı ve Türk plakalı araçları ülkemizdekullanabilirler. Türk vatandaşlarının ve yabancıların; dış ülkelerden aldıkları sürücübelgelerinin değiştirilmesine ve bu belgeler ile ülkemizde araç kullanmalarınailişkin esaslar yönetmelikte gösterilir. Sürücü adaylarında aranacak şartlar : MADDE 41 - Sürücü belgesi alacaklarda aşağıdaki şartlar aranır. a) (Değişik : 18/1/1985 - KHK 245/II md; Aynen kabul: 28/3/1985 - 3176/IImd.) Yaş şartı : 1. A1, A2, F ve H sınıfı sürücü belgesi alacakların onyedi, 2. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/18 md.) B ve G sınıfı sürücü belgesialacakların onsekiz, 3. (Değişik : 17.101996 - 4199/18 md. Değiştirilerek Kabul: 23.2.2000- 4535/1 md.) C, D ve E sınıfı sürücü belgesi alacakların yirmi iki, (Üniversitelerinsürücü eğitimi veren Yüksekokulları ile Türk Silahlı Kuvvetlerinin askeriihtisas görevleri için subay ve astsubay sınıf okullarında ve uzman jandarmaokullarında açılan sürücü eğitimi kurslarından mezun olanlarda bu şartaranmaz). Yaşını bitirmiş olmaları, b) (Değişik : 17.10.1996 - 4199/18 md.) Öğrenim Şartları : F, G ve H sınıfı sürücü belgesi alacakların ilkokulu, A1, A2, B, C,D ve E sınıfı sürücülerin en az ortaokulu veya 8 yıllık temel eğitimi bitirmişbulunmaları, c) (Değişik : 17.10.1996 - 4199/18 md.) Sağlık Şartları : Sürücü belgesi alacakların, resmi ve özel sağlık kuruluşlarında İçHastalıkları, Ortopedi, Göz, Kulak - Burun - Boğaz ve Psikiyatri uzmanlarıbulunan Sağlık Kurulunca, yönetmelikte belirtilen esaslara göre ÒSürücüOlurÓ raporu almaları gerekir. Ortopedist bulunmadığı takdirde Genel Cerrahtan,Psikiyatri Uzmanı bulunmadığı durumlarda Nörolog veya Psikologdan görüşalınarak Sağlık Kurulu kararını verir. Sağlık Kurul raporuna bir defayamahsus olmak üzere itiraz halinde Sağlık Bakanlığı nihai karar için sürücüadayını bir başka Devlet Hastanesi Sağlık Kurulu'na sevkedebilir. Ancak,Sağlık Kuruluşunda veya Özel Kuruluşlarda görevli tabiplerce verilen sağlıkraporlarının eksik veya gerçeğe uygun olmamasının tespiti halinde, sorumlularhakkında Türk Ceza Kanunu'na göre işlem yapılmakla birlikte, bu tabiplerindaha sonra verecekleri raporlar da geçersiz sayılır. d) (Değişik : 18/1/1985 - KHK 245/II md;) aynen kabul : 28.3.1985 -3176/11 md.) Eğitim ve Sınav Şartı : Sürücü kursuna katılmış ve yapılan sınavları da başararak sertifikaalmış olmaları, e) (Değişik : 17.10.1996 - 4199/18 md.) Hükümlü olmama şartları : Türk Ceza Kanunu'nun; 403 ve 404 üncü maddeleri ile 572/2-3 maddelerindenikiden fazla ve 1918 sayılı Kaçakcılığın Men ve Takibine Dair Kanun'un28 ve 29 uncu maddeleri, 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar HakkındaKanun'un 12 nci maddesinin 3 üncü ve takip eden fıkralarındaki suçlardanhüküm giymemiş olmaları, f) Aynı sınıf sürücü belgesinin bulunmaması veya belgelerin geri alınmamışolma şartı : Önceden verilmiş aynı sınıf bir başka sürücü belgesinin bulunmaması,sürücü belgelerinin süresiz geri alınmamış olması veya geçici olarak gerialınmış ise sürenin dolmuş bulunması, Zorunludur. Sürücülerin sınavları ve sürücü belgelerinin verilmesi esasları : MADDE 42 - (Değişik : 18.1.1985 - KHK 245/12 md.; Değiştirilerekkabul: 28/3/1985 - 3176/12 md.) Sürücü belgesi alacak olanların başvurmaları, sınavları, sağlık muayeneleri,belgelerin verilmesi hakkında aşağıdaki esas ve şartları uygulanır. a) (Değişik : 17.10.1996 - 4199/19 md. Değiştirilerek kabul 25.5.1997- 4262/3 md.) Sürücülerin sınavları : Sürücü belgesi alacakların sınavları, yönetmelikteki esaslara göreMilli Eğitim Bakanlığı'nca sınav sorumlusu olabileceğine dair belge ve-rilenyüksekokul mezunu ve asgari ÒBÓ sınıfı sürücü belgesi bulunan sınav sorumlularıtarafından yapılır. Oluşturulacak sınav komisyonuna gerekli görüldüğündevali onayı ile yukarıdaki üyelik şartlarını taşıyan bir kamu görevliside üye olarak katılabilir. Sınav sonucunda başarı gösteren sürücülere sertifikalarıverilir. Bu sertifikalar, 41 inci maddedeki diğer şartlar aranaraksertifikanın alındığı yer trafik kuruluşunca sınıfına uygun sürücü belgeleriile değiştirilmedikçe sahiplerine karayolunda araç kullanma yetkisi vermez. Emniyet teşkilatının motorlu araç sürücüsü ihtiyacını karşılamak üzerebelirli eğitim programları çerçevesinde yönetmelikte belirtilen esas veşartlara uygun olarak, illerde emniyet müdürünün teklifi valinin onayı,merkez birimleri için ilgili daire başkanlığının teklifi Emniyet GenelMüdür Yardımcısının onayı ile emniyet teşkilatı mensuplarına sürücü belgesiverilir. Bu sınavlar Emniyet Genel Müdürlüğü'nün merkez ve taşra birimlerindegörevlendirilecek sınav sorumluları tarafından yapılır. İş makinelerinin (forklift, loder, greyder, dozer, vinç v.b.) sürücülerinineğitimleri ve eğitimde başarılı olanların sertifikaları Milli Eğitim Bakanlığı,Karayolları Genel Müdürlüğü veya Makine Mühendisleri Odaları'nca, tarımsektöründe kullanılan iş makinelerinin (biçerdöver v.b.) eğitimleri veeğitimde başarılı olanların sertifikaları ise Milli Eğitim Bakanlığı ileTarım Bakanlığı'nca verilir. Kursların eğitim ve staj süreleri Milli EğitimBakanlığı'nca saptanır. b) Müracaat Sürücü belgesi almak isteyenler, müracaat formunu yetkili memurun önündeimzalarlar. Bu belgede beyan edilen bilgiler aksi ispatlanıncaya kadardoğru sayılır. Müracaat formunun yetkili memura verilmesi sırasında, sürücü adaylarınüfus cüzdanı aslı ile tahsil belgesini, kamu kuruluşunda çalışanlar içinbu kuruluşlar tarafından verilmiş tahsil durumunu belirleyen tasdikli belgeyiyetkili memura göstermek zorundadırlar. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Yanlış bilgi veya sahte belge verenlerfiil daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde iki aydan üç aya kadarhafif hapis ve ............... lira hafif para cezası ile cezalandırılırlar. c) (Mülga : 17.10.1996 - 4199/47 md.) Askeri araç sürücülerinin sınavları : MADDE 43 - Er ve erbaş askeri araç sürücülerinin özel sınavlarıve belge verme işlemlerinin usulü ve bu belgelerle hangi cins taşıtlarınnerelerde kullanılacağı Milli Savunma Bakanlığı'nca çıkarılacak yönetmeliktegösterilir. Bu belgeler sadece askeri araçlar için askerlik süresince geçerlidir. Adres değişikliklerinin bildirilmesi ve sürücü belgelerinin taşınmasızorunluluğu : MADDE 44 - Sürücü belgesi sahipleri : a) İkamet adresi değişikliklerini belgeyi veren kuruluşa otuz gün içindebildirmek. b) Araç kullanırken sürücü belgelerini yanlarında bulundurmak ve yetkililerinher isteyişinde göstermek, Zorundadırlar. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayan sürücüler................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Sağlık şartlarında sonradan meydana gelen değişiklikler ile sahteolan, hile ile alınan veya şartlarına uygun olmadan verilen sürücü belgeleri MADDE 45 - Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslara göre trafikzabıtasınca sürücülerin; a) Sağlık durumlarında sürücülüğe engel bedensel bir değişikliğin görülmesive tespiti halinde sağlık kuruluşlarında muayenesi istenir ve yönetmeliktebelirtilen sağlık şartlarını kaybettiği sağlık kurulu raporu ile belgelendirilenlerinsürücü belgeleri geri alınır. Bunlardan kaybettiği sağlık şartlarını yenidenkazandıklarını sağlık kurulu raporu ile belgelendirenlere sürücü belgelerigeri verilir. b) Sahte olduğu, hile ile alındığı veya şartlarına uygun olmadan ve-rildiğitespit edilen sürücü belgeleri adli işlem yapılmak üzere geri alınır.

ALTINCI KISIM Trafik Kuralları

BİRİNCİ BÖLÜM Genel Kurallar

Karayollarında trafiğin akışı : MADDE 46 - Karayollarında trafik sağdan akar. Aksine bir işaret bulunmadıkça sürücüler : a) Araçlarını, gidiş yönüne göre yolun sağından, çok şeritli yollardaise yol ve trafik durumuna göre hızının gerektirdiği şeritten sürmek, b) Şerit değiştirmeden önce gireceği şeritte, sürülen araçların emniyetlegeçişini beklemek, c) Trafiği aksatacak veya tehlikeye sokacak şekilde şerit değiştirmemek, d) Gidişe ayrılan en soldaki şeridi sürekli olarak işgal etmemek, e) İki yönlü trafiğin kullanıldığı dört veya daha fazla şeritli yollardaaksine bir işaret bulunmadıkça, motosiklet, otomobil, kamyonet ve otobüsdışındaki araçları kullananlar, geçme ve dönme dışında en sağ şeridi izlemek, Zorundadırlar. Karayollarının belirli kesimlerinde, bu yollardan faydalanma zorundaolan hayvan sürücüleri, hayvanlarını veya hayvan sürülerini gidiş yönündeyolun en sağından ve en az genişlik işgal ederek ve imkan olduğunda taşıtyolu dışından götürmek zorundadırlar. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayan sürücüler................ lira para cezası ile cezalan-dırılırlar. Trafik işaretlerine uyma : MADDE 47 - Karayollarından faydalananlar aşağıdaki sıralamayagöre; a) Trafiği düzenleme ve denetimle görevli trafik zabıtası veya özelkıyafetli ve işaret taşıyan diğer yetkili kişilerin uyarı ve işaretlerine, b) Trafik ışıklarına, c) Trafik işaret levhaları, cihazları ve yer işaretlemeleri ile belirtilenveya gösterilen hususlara, d) Trafik güvenliği ve düzeni ile ilgili olan ve yönetmelikte gösterilendiğer kural, yasak, zorunluluk veya yükümlülüklere, Uymak zorundadırlar. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Trafik zabıtası veya diğer yetkililerindur işaretlerine, ışıklı trafik işaretlerinden kırmızı renkli olanına vesesli işaretlere uymayan sürücüler, ................ lira, diğer trafikişaretlerine uymayan sürücüler, ................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Alkollü içki, uyuşturucu veya keyif verici maddelerin etkisi altındaaraç sürme yasağı : MADDE 48 - Uyuşturucu veya keyif verici maddeleri almış olanlarile alkollü içki almış olması nedeniyle güvenli sürme yeteneklerini kaybetmişkişilerin karayolunda araç sürmeleri yasaktır. Uyuşturucu veya keşif verici maddelerin cinsleri ile alkollü içkilerinetki dereceleri ve kandaki miktarları tespit usulleri ve muayene şartlarıhazırlanacak yönetmelikte Sağlık Bakanlığı'nın görüşüne uygun olarak düzenlenir. Bu madde hükmüne uymayan sürücüler derhal araç kullanmaktan men olunur. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Toplu taşım araçlarında sigara içilemez.Sigara içenler hakkında 4207 sayılı Tütün Mamüllerinin Zararlarının ÖnlenmesineDair Kanun hükümleri uygulanır. Yönetmelik ile belirtilen miktarların üzerinde alkollü araç kullandığıtesbit edilen sürücülerin birinci defada üç ay, ikinci defada bir yıl süreylesürücü belgeleri ellerinden alınır. Her iki seferinde ayrıca, ................lira para cezası uygulanır. Üçüncü defasında ise beş yıl süre ile sürücübelgeleri ellerinden alınır ve bir aydan iki aya kadar hafif hapis cezasıile birlikte ................ lira hafif para cezası uygulanır. Psiko-teknikdeğerlendirme ve psikiyatri uzmanı muayenesi sonrası uygun görülenlere,geri alma süresi sonunda sürücü belgeleri iade edilir. Psiko-teknik değerlendirmeve psikiyatri uzmanı muayenesinin yapılmasına dair esas ve usuller yönetmeliktegösterilir. Uyuşturucu veya keyif verici maddeleri alarak araç kullananlara, eylemibaşka bir suç oluştursa bile ayrıca, altı ay hafif hapis cezası ile birlikte................ lira hafif para cezası uygulanır ve sürücü belgeleri süresizolarak geri alınır. Taşıt kullanma sürelerine uyma zorunluluğu : MADDE 49 - Ticari amaçla yük ve yolcu taşıyan motorlu taşıtsürücülerinin, taşıt kullanma sürelerine aykırı olarak taşıt kullanmasıve bunlara taşıt kullandırılması yasaktır. Taşıt kullanma süreleri ile ticari amaçla yük ve yolcu taşıyan motorlutaşıtları kullanacakların denetimi ve süre dışı kullanmaya devamı önleyicitedbirlerle ilgili uygulanacak esas ve usuller yönetmelikte belirtilir. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne aykırı olarak taşıtkullanan sürücüler ................ lira para cezası ile cezalandırılırlar.Sürücü aynı zamanda araç sahibi değilse, araç sahibine de ................lira, ayrıca işleten veya teşebbüs sahibine de ................ lira içinceza tutanağı düzenlenir.

İKİNCİ BÖLÜM Hız Kuralları

Hız sınırları : MADDE 50 - (Değişik : 17.10.1996 - 4199/21 md.) Şehirlerarasıkarayollarında 90 km/s, otoyollarda 120 km/s hızı geçmemek üzere motorluaraçların cins ve kullanma amaçlarına göre sürülebileceği en çok ve enaz hız sınırları yönetmelikle belirlenir. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/21 md.) İçişleri Bakanlığı yol standartlarınıdikkate alarak yukarıda belirtilen hız sınırlarını otomobiller için 20km/s artırmaya yetkilidir. En çok ve en az hız sınırlarını gösteren işaret levhaları, gerekligörülen yerlere, ilgili kuruluşlarca konulur. Bu Kanunla yetki verilen kuruluşlar tarafından yönetmelikte belirtilenhız sınırları yol ve trafik durumuna göre azaltılabilir veya çoğaltılabilir.Bu hallerde durum trafik işaretleri ile belirtilir ve uygun vasıtalarladuyurulur. Hız sınırlarına uyma : MADDE 51 - Sürücüler aksine bir karar alınıp işaretlenmemişseyönetmelikte belirtilen hız sınırlarını aşmamak zorundadırlar. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Hız ölçen teknik cihaz veya çeşitliusullerle yapılan tespit sonucu hız sınırlarını; yüzde ondan yüzde elliye(elli dahil) kadar aşan sürücüler ................ lira, yüzde ellidenfazla aşan sürücüler ................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/22 md.) Hız kuralını ihlal sebebiyle cezayazılan sürücülerden, suçun işlendiği tarihten geriye doğru (1) yıl içerisindeaynı kuralı (5) defa ihlal ettiği tesbit edilenlerin sürücü belgeleri (1)yıl süreyle geri alınır. Süresi sonunda psiko-teknik değerlendirmeden vepsikiatri uzmanının muayenesinden geçirilerek sürücü belgesi almasına manihali olmadığı anlaşılanların belgeleri iade edilir. Hız sınırlarının aşılıp aşılmadığını, tespit etmekte kullanılan cihaz-larınyerini tespit veya sürücüyü ikaz eden her türlü cihazın imali, ithali vearaçlarda bulundurulması yasaktır. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu cihazları imal veya ithal edenler,fiil başka bir suç oluştursa bile ayrıca ................ lira hafif paracezası ve altı ay hafif hapis cezası ile araçlarında bulunduran işletenlerise ................ lira hafif para cezası ve iki aydan üç aya kadar hafifhapis cezası ile cezalandırılırlar ve bu cihazların müsaderesine de hükmolunur. Hızın gerekli şartlara uygunluğunu sağlamak : MADDE 52 - Sürücüler : a) Kavşaklara yaklaşırken, dönemeçlere girerken, tepe üstlerine yaklaşırken,dönemeçli yollarda ilerlerken, yaya geçitlerine, hemzemin geçitlere, tünellere,dar köprü ve menfezlere yaklaşırken, yapım ve onarım alanlarına girerken,hızlarını azaltmak, b) Hızlarını kullandıkları aracın yük ve teknik özelliğine, görüş,yol, hava ve trafik durumunun gerektirdiği şartlara uydurmak, c) Diğer bir aracı izlerken yukarıdaki fıkrada belirlenen durumlarıgöz önünde tutarak güvenli bir mesafe bırakmak, d) Kol ve grup halinde araç kullananlar, araçlar arasında yönetmeliktebelirtilen esaslara uygun olarak diğer araçların güvenle girebilecekleriaçıklıklar bulundurmak, Zorundadırlar. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne uymayan sürücüler...................... lira para cezası ile cezalandırılırlar.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Sürücülerin Uyacağı Diğer Kurallar

Dönüş Kuralları : MADDE 53 - Sağa ve sola dönecek olan sürücüler aşağıdaki kurallarauyarlar. a) Sağa dönüşlerde sürücüler, 1. Sağa dönüş işaretini vermeye, 2. Sağ şeride veya dönüşe ayrılmış şeride girmeye, 3. Hızını azaltmaya, 4. Dar bir kavisle dönmeye, 5. Dönülen karayolunun gidiş şeridine veya ayrılmış en sağ şeridinegirmeye, Zorunludurlar. b) Sola dönüşlerde sürücüler, 1. Sola dönüş işareti vermeye, 2. Yolun gidişine ayrılmış olan kısmının soluna yaklaşmaya, 3. Hızını azaltmaya, 4. Dönüşe başlamadan, sağdan gelen taşıtlara ilk geçiş hakkını vermeye, 5. Dönüş sırasında, karşıdan gelen ve emniyetle durdurulamayacak kadarkavşağa yaklaşmış olan taşıtların geçmesini beklemeye, 6. Gireceği yolun gidişe ayrılan kısmına girmek üzere, dönüşünüyaparken, arkadan gelen ve sola dönecek diğer taşıtları engellememek için,geniş kavisle dönüş yapmaya, 7. Gireceği yolun gidiş yönünde çok şeritli olması halinde, en sağşerit dışında, uygun bir şeride girmeye, 8. Gireceği yola girdikten sonra en kısa sürede trafiği tehlikeyedüşürmeden sağa yaklaşmaya, Zorunludurlar. c) Dönel kavşaklardaki dönüşlerde sürücüler; 1. Dönüş işareti vermeye, 2. Hızını azaltmaya, 3. Orta adaya yakın şeritten kavşağa girmeye, 4. Ada etrafında dönerken gereksiz şerit değiştirmemeye, 5. Gireceği yola yaklaşırken sağa dönüş işareti ile birlikte sağa yaklaşarakdönel kavşaktan çıkmaya, 6. Gireceği yolun gidiş yönündeki uygun bir şeridine girmeye, 7. Yola girdikten sonra en kısa sürede trafiği tehlikeye düşürmedensağa yaklaşmaya, Zorunludurlar. d) Dönel kavşaklardaki geriye dönüşlerde sürücüler, sola dönüş halindekikurallara uymakla birlikte, orta ada etrafında dönerken gireceği yola yaklaşıncayakadar şeridini muhafaza etmeye de zorunludurlar. Sağa ve sola dönüşlerde sürücüler kurallara uygun olarak geçiş yapanyayalara, varsa bisiklet yolundaki bisikletlilere ve sola dönüşlerde sağdanve karşıdan gelen trafiğe ilk geçiş hakkını vermek zorundadırlar. Gidişe ayrılmış birden fazla şeridi bulunan yollarda, en sağdaki veyasoldaki şerit işaretlenmek suretiyle dönüşlere ayrılabilir. Ayrılmış buşeritlere bitişik diğer şeritlerden de işaretlenmek suretiyle sağa veyasola dönüşlere izin verilebilir. Bu dönüşler için yukarıdaki (a) ve (b) bentlerindekine benzer manevrayapılır. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayan sürücüler................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Geçme kural ve yasakları : MADDE 54 - Sürücülerin geçme sırasında uymak zorunda olduklarıkural ve yasaklar şunlardır. a) Geçme kuralları: Sürücülerin önlerinde giden bir aracı geçmeleri için; 1. Kendisini takip eden sürücülerin kendisini geçmeye başlamamış olması, 2. Önündeki sürücünün başka bir taşıt veya aracı geçme niyetini belirtenuyarma işaretini vermemiş olması, 3. Geçeceği aracın hızı ile geçme esnasındaki kendi hızını da göz önünealarak iki yönlü trafiğin kullanıldığı taşıt yollarında karşıdan gelentrafik dahil karayolunu kullananların tümü için tehlike veya engel olmadangeçme için kullanacağı şeridin yeteri kadar ilerisinin boş olması, Zorunludur.

Geçme, geçilecek aracın solundaki şeritten yapılır. Geçilecekaracın sürücüsü ses ve ışık cihazları ile uyarılarak, geçerken kullanılanşeritte güvenli mesafe gidildikten sonra işaret verilip izlenecek şeridegirmekle tamamlanır.

Araçların sağından veya banketlerden yararlanmak suretiyle geçmek yasaktır. Ancak herhangi bir araç, başka bir yola, karayoluna bitişik bir mülkegirmek veya sola yanaşıp durmak için bu niyetini sola dönüş işareti ilebelirtmiş ise bunların sağındaki şeritten geçilebilir.

Gidişe ayrılmış yol bölümlerinde, şerit değiştirmemek şartı ilebir şeritteki taşıtların diğer şeritteki taşıtlardan hızlı gitmesi geçmesayılmaz.

b) Geçmenin yasak olduğu yerler; 1. Geçmenin herhangi bir trafik işareti ile yasaklandığı yerlerde, 2. Görüş yetersizliği olan tepelerde ve dönemeçlerde, 3. Yaya ve okul geçitleri yaklaşımında, 4. Kavşaklarda, demiryolu geçitlerinde ve bunların yaklaşımında, 5. Gidiş ve geliş için birer şeridi bulunan iki yönlü trafiğin kullanıldığıköprü ve tünellerde, Sürücülerin önlerindeki bir aracı geçmeleri yasaktır. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayan sürücüler................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Geçilen araçlara ait kurallar : MADDE 55 - Geçilmek istenen araçların sürücüleri: a) Duyulur veya görülür bir geçiş işareti alınca trafiğin iki yönlükullanıldığı karayollarında taşıt yolunun sağ kenarından girmek, dörttenfazla şeritli veya bölünmüş karayollarında bulunduğu şeridi izlemek vehızını arttırmamak, b) Dar taşıt yolları ile trafiğin yoğun olduğu karayollarında yavaşgitme nedeni ile kendilerini geçmek için izleyen araçların kolayca ve güvenligeçmelerini sağlamak için; araçlarını elverdiği oranda sağ kenara almak,yavaşlamak, gerekiyorsa durmak, c) Geçiş üstünlüğü bulunan bir aracın duyulur veya görülür işaretinialınca, bu araçların kolayca ilerlemelerini sağlamak için taşıt yolu üzerindeyer açmak, gerekiyorsa durmak, Zorundadırlar. 54 üncü maddede yazılı durumlar dışında, geçiş yapmak isteyenlere yolvermemek, geçilmekte iken bir başka aracı geçmeye veya sola dönmeye kalkışmakyasaktır. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayan sürücüler................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Şerit izleme, gelen trafikle karşılaşma, araçlar arasındaki mesafe,yavaş sürme ve geçiş kolaylığı sağlama : MADDE 56 - Sürücüler aşağıdaki kurallara ve yasaklara uymakzorundadırlar. a) Şerit izleme: 1. Sürücülerin geçme, dönme, duraklama, durma ve park etme gibi hallerdışında şerit değiştirmeleri veya iki şeridi birden kullanmaları, 2. Kavşaklara yaklaşırken, yerleşim yerleri dışında yüzelli metre,yerleşim yerlerinde ise otuz metre mesafe içinde ve kavşaklarda şerit değiştirmeleri, 3. Araçların cinsine ve hızına uygun olmayan şeritten gitmeleri, 4. İşaret vermeden şerit değiştirmeleri, Yasaktır. b) Gelen trafikle karşılaşma : Sürücüler; iki yönlü trafiğin kullanıldığı taşıt yollarında karşı yöndengelen araçların geçişini zorlaştıran bir durum varsa geçişi kolaylaştırmakiçin aracını sağ kenara yanaştırmaya, gerektiğinde sağa yanaşıp durmaya, Dağlık ve dik yokuşlu karayollarında karşılaşma halinde, çıkan araçiçin geçiş güç veya mümkün değilse, güvenli geçişi sağlamak üzere, inenaraçlar, varsa önceden sığınma cebine girmeye, sığınma cebi yoksa sağ kenarayanaşıp durmaya, gerektiği hallerde geri gitmeye, Zorunludurlar. c) Araçlar arasındaki mesafe: Sürücüler önlerinde giden araçları yönetmelikte belirtilen güvenlive yeterli bir mesafeden izlemek zorundadırlar. d) Yavaş sürme ve yasaklama: Sürücülerin; araçlarını zorunlu bir neden olmadıkça, diğer araçlarınilerleyişine engel olacak şekilde veya işaretle belirtilen hız sınırınınçok altında sürmeleri, güvenlik nedeni veya verilen herhangi bir talimatauyulması dışında, başkalarını rahatsız edecek veya tehlikeye sokacak şekildegereksiz ani yavaşlamaları yasaktır. e) Geçiş kolaylığı sağlamak: Taşıt yolunun dar olduğu yerlerde aksini gösteren bir trafik işaretiyoksa, motorsuz araçları kullananlar motorlu araçlara, otomobil, minibüs,kamyonet, otobüs, kamyon, arazi taşıtı, lastik tekerlekli traktör, iş makineleri,yazılış sırasına göre kendisinden öncekilere geçiş kolaylığı sağlamak zorundadırlar. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayan sürücüler................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Kavşaklarda geçiş hakkı : MADDE 57 - (Değişik : 17.10.1996 - 4199/23 md. Değiştirilerekkabul: 21.5.1997 - 4262/4 md.) Kavşaklarda aşağıdaki kurallar uygulanır. a) Kavşağa yaklaşan sürücüler, kavşaktaki şartlara uyacak şekilde yavaşlamak,dikkatli olmak, geçiş hakkı olan araçların önce geçmesine imkan vermekzorundadırlar. b) Trafik zabıtası veya trafik işaret levhası veya ışıklı trafik işaretcihazları bulunmayan kavşaklarda: 1. Bütün sürücüler geçiş üstünlüğüne sahip olan araçlara, 2. Bütün sürücüler doğru geçmekte olan tramvaylara, 3. Doğru geçen tramvay hattı bulunan karayoluna çıkan sürücüler buyoldan gelen araçlara, 4. Bölünmüş yola çıkan sürücüler bu yoldan geçen araçlara, 5. Tali yoldan ana yola çıkan sürücüler ana yoldan gelen araçlara, 6. Dönel kavşağa gelen sürücüler dönel kavşak içindeki araçlara, 7. Bir iz veya mülkten çıkan sürücüler, karayolundan gelen araçlara, c) Kavşak kollarının trafik yoğunluğu bakımından farklı oldukları işaretlerlebelirlenmemiş ise; 1. Motorsuz araç sürücüleri motorlu araçlara, 2. Motorlu araçlardan soldaki, sağdan gelen araca, Geçiş hakkını vermek zorundadırlar. d) Işıklı trafik işaretleri izin verse bile trafik akımı; kendisinikavşak içinde durmaya zorlayacak veya diğer doğrultudaki trafiğin geçişineengel olacak ise, sürücülerin kavşağa girmeleri yasaktır. e) Trafik zabıtası, yetkili kişi veya trafik ışıklı işareti ile yönetilenkavşaklarda, sürücüler kavşağı en kısa zamanda geçmek zorundadırlar. Sürücüleringereksiz olarak yavaşlamaları, durmaları, taşıttan inmeleri, taşıt veyaaraçların motorlarını durdurmaları yasaktır. f) Aksine bir işaret olmadıkça, bütün kavşaklarda araçlar ray üzerindehareket eden taşıtlara ilk geçiş hakkını vermek zorundadır. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayan sürücüler................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. İndirme ve bindirme kuralları : MADDE 58 - Sürücüler aksine bir işaret bulunmadıkça araçlarınıgidiş yönlerine göre yolun en sağ kenarında durdurmaya, yolcularının inişve binişlerini sağ taraftan yaptırmaya ve yolcular da iniş ve binişlerinisağ taraftan yapmaya zorunludurlar. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne uymayan sürücülerve yolcular ................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Duraklama ve park etme : MADDE 59 - Yerleşim birimleri dışındaki karayolunda zorunluhaller dışında taşıt yolu üzerinde duraklamak veya park etmek yasaktır. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Zorunlu hallerde gerekli önlemlerialmadan duraklayan ve parkeden sürücüler ile zorunlu haller dışında duraklayanve parkeden sürücüler ................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Duraklamanın yasak olduğu yerler : MADDE 60 - Taşıt yolu üzerinde: a) Duraklamanın yasaklandığının bir trafik işareti ile belirtilmişolduğu yerlerde, b) Sol şeritte (Raylı sistemin bulunduğu yollar hariç), c) Yaya ve okul geçitleri ile diğer geçitlerde, d) Kavşaklar, tüneller, rampalar, köprüler ve bağlantı yollarında veburalara yerleşim birimleri içinde beş metre ve yerleşim birimleri dışındayüz metre mesafede, e) Görüşün yeterli olmadığı tepelere yakın yerlerde ve dönemeçlerde, f) Otobüs, tramvay ve taksi duraklarında, g) Duraklayan veya park edilen araçların yanında, h) İşaret levhalarına, yaklaşım yönünde ve park izni verilen yerlerdışında; yerleşim birimi içinde onbeş metre ve yerleşim birimi dışındayüz metre mesafede, Duraklamak yasaktır. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayan sürücüler................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Park etmenin yasak olduğu yerler ve haller : MADDE 61 - Taşıt yolu üzerinde; a) Duraklamanın yasaklandığı yerlerde, b) Park etmenin trafik işaretleri ile yasaklandığı yerlerde, c) Geçiş yolları önünde veya üzerinde, d) Belirlenmiş yangın musluklarına her iki yönden beş metrelik mesafeiçinde, e) Kamu hizmeti yapan yolcu taşıtlarının duraklarını belirten levhalaraiki yönden onbeş metrelik mesafe içinde, f) Üç veya daha fazla ayrı taşıt yolu olan karayolunda ortadaki taşıtyolunda, g) Kurallara uygun şekilde park etmiş araçların çıkmasına engel olacakyerlerde, h) Geçiş üstünlüğü olan araçların giriş ve çıkışının yapıldığının belirlendiğiişaret levhasından onbeş metre mesafe içinde, ı)İşaret levhalarında park etme izni verilen süre zamanın dışında, j) Kamunun faydalandığı ve yönetmelikte belirtilen yerlerin giriş veçıkış kapılarının her iki yönde beş metrelik mesafe içinde, k) Park için yer ayrılmamış veya trafik işaretleri ile belirtilmemişalt geçit, üst geçit ve köprüler üzerinde veya bunlara on metrelik mesafeiçinde, l) Park etmek için tespit edilen süre ve şeklin dışında, m) Belirli kişi, kurum ve kuruluşlara ait araçlara, yönetmeliktekiesaslara göre ayrılmış ve bir işaret levhası ile belirlenmiş park yerlerinde, n) Ayrıca yönetmelikte belirtilen haller dışında yaya yollarında, Park etmek yasaktır. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayan sürücüler................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Yasaklara aykırı park edilmiş araçlar trafik zabıtasınca kaldırılabilir. Yasaklanan yerlerde ve hallerde park edilmiş olan araçların hangilerininhangi şartlarda, kaldırılıp götürüleceği, götürülme sırasında zarara veziyana uğratılmaması için alınacak önlemler ile kaldırma ve götürme giderlerinintahsili usul ve esasları yönetmelikte gösterilir. Kaldırılıp götürülen araçların giderleri ile verilen ceza, sürücüsüveya sahibince ödenmeden araç teslim edilmez. Karayolu üzerinde park etme izni verilmeyen araçlar : MADDE 62 - Yerleşim birimleri içindeki karayolunda, bir trafikişaretiyle izin verilmedikçe ve yükleme, boşaltma, indirme, bindirme, arızalanmagibi zorunlu nedenler dışında kamyon, otobüs ve bunların katarları, lastiktekerlekli traktörler ile her türlü iş makinelerinin park edilmesi yasaktır. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne uymayan sürücüler................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Araçların ışıklandırılması : MADDE 63 - Karayolunda trafiğe çıkan bütün araçların, nicelikve nitelikleri yönetmelikte belirtilen şartlara uygun ışık donanımı bulundurmalarızorunludur. Işık donanımına ait ayrıntılar yönetmelikte gösterilir. Kanun ve yönetmelikte belirtilmeyen lambalar trafik zabıtasınca söktürülür. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne uymayan sürücüler................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Işıkların kullanılması : MADDE 64 - Araçların sürülmesi sırasındaki zorunluluk ve yasaklaraşağıda gösterilmiştir. a) Zorunluluklar : 1. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/24 md.) Yerleşim birimleri dışındakikarayollarında geceleri seyrederken, yeterince aydınlatılmamış tünelleregirerken, benzeri yer ve hallerde uzağı gösteren ışıkların yakılması, 2. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/24 md.) Geceleri, yerleşim birimleridışında karayollarındaki karşılaşmalarda, bir aracı takip ederken, biraracı geçerken yan yana gelinceye kadar ve yerleşim birimleri içinde, gündüzleriise görüşü azaltan sisli, yağışlı ve benzeri havalarda yakını gösterenışıkların yakılması, 3. Kuyruk (arka kenar) ışıklarının uzağı veya yakını gösteren ışıklarveya sis ışıkları ile birlikte kullanılması, Zorunludur. b) Yasaklar: 1. Gece sis ışıklarının sisli, karlı ve sağnak yağmurlu havalar dışındadiğer farlarla birlikte yakılması, 2. Dönüş ışıklarının geç anlamında kullanılması, 3. Karşılaşmalarda ışıkların söndürülmesi, 4. Öndeki aracı geçişlerde uyarı için çok kısa süre dışında uzağı gösterenışıkların yakılması, 5. Yönetmelikte belirlenecek esaslara aykırı olarak ışık takılmasıve kullanılması, 6. Sadece park lambaları ile seyredilmesi, Yasaktır. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu maddenin birinci fıkrasının (a)bendinin (1) ve (3) numaralı alt bentleri ile (b) bendi hükümlerine uymayanlar................ lira, birinci fıkrasının (a) bendinin (2) numaralı altbendi hükümlerine uymayan sürücüler ................ lira para cezası ilecezalandırılırlar. Araçların yüklenmesi : MADDE 65 - (Değişik : 18/11/1986 - 3321/1 md.) Araçların yüklenmesinde yönetmelikte belirtilen ölçü ve esaslara aykırıolarak : a) Taşıma sınırı üstünde yolcu alınması, b) Taşıma sınırı üstünde yük alınması veya taşıma sınırı aşılsın veyaaşılmasın dingil ağırlıklarını aşacak şekilde yüklenmesi, c) Karayolu yapısı ve kapasitesi ile trafik güvenliği bakımından tehlikeliolabilecek tarzda yükleme yapılması, d) Tehlikeli ve zararlı maddelerin gerekli izin ve tedbirler alınmadantaşınması, e) Ağırlık ve boyutları bakımından taşınması özel izne bağlı olan eşyanınizin alınmadan yüklenmesi, taşınması ve taşıttırılması, f) Gabari dışı yük yüklenmesi, yük üzerine veya araç dışına yolcubindirilmesi, g) Yükün karayoluna değecek, düşecek, dökülecek, saçılacak, sızacak,akacak, kayacak, gürültü çıkaracak şekilde yüklenmesi, h) Yükün, her çeşit yolda ve yolun her eğiminde dengeyi bozacak, yoldakibir şeye takılacak ve sivri çıkıntılar hasıl edecek şekilde yüklenmesi, i) Sürücünün görüşüne engel olacak, aracın sürme güvenliğini bozacakve tescil plakaları, ayırım işaretleri, dur ve dönüş ışıkları ile yansıtıcılarıörtecek şekilde yüklenmesi, j) Çeken ve çekilen araçlarla ilgili şartlar ve tedbirler yerine geti-rilmedenaraçların çekilmesi, Yasaktır. Gerekli hallerde kamyon, kamyonet, römork ve yarı römorklarla yolcuveya yükle birlikte yolcu taşınabilmesine ilişkin esaslar yönetmeliktebelirtilir. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Birinci fıkranın (a) bendi hükümlerineuymayanlar ................ lira, (c), (f), (g), (h), (i) ve (j) bentlerihükümlerine uymayanlar ................ lira, (b), (d) ve (e) bentlerindekihükümlere uymayanlar ................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Ayrıca, bütün sorumluluk ve giderler araç işletenine ait olmak üzere,fazla yolcular en yakın yerleşim biriminde indirilir. Bu maddenin (b),(d) ve (e) bentlerindeki şartlara uymayan yük taşımasında kullanılan taşıtlar,gerekli şartlar sağlanıncaya kadar trafikten men edilir. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Sürekli ve süreksiz olarak yük naklettirenkamu kurum ve kuruluşları ve gerçek ve tüzel kişilere ait işletmeler, yüknakli yaptırdıkları araçların azami toplam ağırlıklarını dikkate alarak yükleme yapmak zorundadırlar. Bu hükme aykırı hareket edenlerhakkında her araç için ................ lira para cezası uygulanacağı gibiaraçlar trafikten men edilir. Ancak, maden ocaklarından çıkarılan tartılamayandökme ve blok yüklerin ve zirai ürünlerin stok mahalline ve kısa mesafelitaşınmalarında araçların istiap hadlerini yüzde onbeş oranında aşabilmelerimümkündür. Ancak ağırlık kontrolü ile tartı toleransları yönetmelikte belirlenir. Uluslararası yük taşımacılığına ilişkin konularda ikili ve çok taraflıanlaşma hükümleri saklıdır. Bisiklet, motorlu bisiklet ve motosiklet sürücüleri ile ilgili kurallar: MADDE 66 - Bisiklet, motorlu bisiklet ve motosiklet sürücülerineaşağıdaki kurallar uygulanır. a) Ayrı bisiklet yolu varsa, bisiklet ve motorlu bisikletlerin taşıtyo-lunda, Bisiklet, motorlu bisiklet ve motosikletlerin yayaların kullanmasınaayrılmış yerlerde, Bunlardan ikiden fazlasının taşıt yolunun bir şeridinde yanyana sürülmesiyasaktır. b) Bisiklet sürenlerin en az bir elleri, motorlu bisiklet sürenlerinmanevra için işaret verme hali dışında iki elleri ve motosiklet sürenlerindevamlı iki elleri ile taşıtlarını sürmeleri ve yönetmelikte belirtilengüvenlik şartlarına uymaları zorunludur. c) Bisiklet, motorlu bisiklet ve sepetsiz motosiklet sürücülerinin,sürücü arkasında yeterli bir oturma yeri olmadıkça başka kişileri bindirmelerive yönetmelikte belirtilen sınırdan fazla yük taşımaları yasaktır. Sürücü arkasına ayrı oturma yeri olan bisiklet, motorlu bisiklet vesepetsiz motosikletlerle bir kişiden fazlası taşınamaz. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayan sürücüler................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Araç manevralarını düzenleyen kurallar : MADDE 67 - Manevralarda aşağıdaki kurallar uygulanır. a) Sürücülerin, park yapmış taşıtlar arasından çıkarken, duraklarkentaşıt yolunun sağına veya soluna yanaşırken, sağa veya sola dönerken, karayolunukullananlar için tehlike doğurabilecek ve bunların hareketlerini zorlaştıracakşekilde davranmaları yasaktır. b) Yönetmelikte belirtilen şartlar dışında geriye dönmek veya geriyegitmek yasaktır. İzin verilen hallerde bu manevraları yapacak sürücüler,karayolunu kullananlar için tehlike veya engel yaratmamak zorundadır. c) Dönüşlerde veya şerit değiştirmelerde sürücülerin niyetlerini dönüşişaret ışıkları veya kol işareti ile açıkça ve yeterli şekilde belirtmesi,işaretlerin manevra süresince devam etmesi ve biter bitmez sona erdirilmesizorunludur. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayanlar................ lira para cezası ile cezalandırılırlar.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Yayalar, Hayvanla Çekilen veya Elle Sürülen Araçlarla Hayvan Sürücüleri ve Yarışlar Hakkında Kurallar

Yayaların uyacakları kurallar : MADDE 68 - Yayaların uyacakları kurallar aşağıda belirtilmiştir. a) Yayalar, aşağıda sayılan haller dışında, taşıt yolu bitişiğinde veyakınında yaya yolu, banket veya alan varsa burada yürümek zorundadırlar. 1. Yönetmelikte belirtilen tedbirler alınmak şartı ile diğer yayalariçin ciddi rahatsızlık verecek boyutta eşyaları iten veya taşıyan kişilerile, taşıt yolunun en sağ şeridinden fazla kısmını işgal etmemek, geceve gündüz görüşün az olduğu hallerde de imkan oranında tek sıra halindeyürümek şartı ile bir yetkili veya görevli yönetiminde düzenli şekildeyürüyen yaya kafileleri taşıt yolu üzerinde yürüyebilir. 2. Yayaların yürümesine ayrılmış kısımların kullanılmasının mümkünolmaması veya bulunmaması hallerinde yayalar, bisiklet trafiğine engelolmamak şartı ile bisiklet yolunda bisiklet yolu yoksa taşıt yolu üzerinde,imkan oranında taşıt yolu kenarına yakın olmak şartı ile yürüyebilirler. 3. Her iki tarafında, yaya yolu ve banket bulunmayan veya kullanılırdurumda olmayan iki yönlü trafiğin kullanıldığı karayollarında yaya kafileleridışındaki yayalar, taşıt yolunun sol kenarını izlemek zorundadır. b) Taşıt yolunun karşı tarafına geçmek isteyen yayaların taşıt yo-lunu,yaya ve okul geçidi ile kavşak giriş ve çıkışları dışında herhangi biryerden geçmeleri yasaktır. Yayalar, bu yerlerden geçerken; 1. Yaya ve okul geçitlerinin bulunduğu yerlerde, geçitte yayalar içinışıklı işaret varsa bu işaretlere uymak, 2. Geçitte yayalar için ışıklı işaret yoksa ve geçit sadece taşıt trafiğiışıklı işareti veya yetkili kişi tarafından yönetiliyorsa, geçecekleridoğrultu açıldıktan sonra taşıt yoluna girmek, 3. Işıklı işaret veya yetkili kişilerin bulunmadığı geçitlerde veyakavşaklarda güvenlikleri açısından yaklaşan araçların uzaklık ve hızınıgöz önüne almak, Zorundadırlar. Ancak, yüz metre kadar mesafede yaya geçidi veya kavşak bulunmayanyerlerde yayalar, taşıt trafiği için bir engel teşkil etmemek şartı ileve yolu kontrol ederek kendi güvenliklerini sağladıktan sonra en kısa doğrultudave en kısa zamanda taşıt yolunu geçebilirler. c) Yaya yollarında, geçitlerde veya zorunlu hallerde taşıt yolu üzerindebulunan yayaların, trafiği engelleyecek veya tehlikeye düşürecek şekildedavranışlarda bulunmaları veya buraları saygısızca kullanmaları yasaktır. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayan yayalar................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Hayvanla çekilen, elle sürülen araçları sürenler ile hayvan sürücüle-rineait kurallar: MADDE 69 -Yerleşim birimleri dışındaki karayolunda, taşıt yoluüzerinde zorunlu haller dışında hayvan bulundurmak, karayollarının yasaklanmamış,kesimlerinde ise hayvanla çekilen veya elle sürülen araçları, hayvanları,hayvan sürücülerini ve binek hayvanlarını trafik kurallarına uymadan sürmekve bunları sürme yeteneğinden yoksun kimselerin yönetimine vermek veyabaşıboş bırakmak yasaktır. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayanlar................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Ancak, başı boşhayvan bırakma yasağına riayet etmeyerek trafik kazasına sebebiyet verenfaile üç ay hapis cezası uygulanır. Taşıt yolunu kullanmak zorunda olan hayvan, sürü ve kümelerini sevkve idare edenler, yönetmelikte belirtilen usul ve şartlara uymak zorundadırlar. Yarış ve koşulara ait kurallar : MADDE 70 - Yarış ve koşularda trafik güvenliği bakımından aşağıdakikurallar uygulanır. a) Bir il sınırı içindeki karayolları üzerinde yapılacak yarış ve koşulariçin o ilin valiliğinden, b) Birden fazla il sınırları içindeki şehirlerarası karayollarıüzerinde yapılacak milli ve milletlerarası yarış ve koşular için İçişleriBakanlığı'ndan izin alınması zorunludur. Bu izin verilirken BayındırlıkBakanlığı'nın uygun görüşü alınır. İzinsiz yapılan yarış ve koşular görevlilerce derhal durdurulur. Yarış ve koşularda trafik güvenliği yönünden uygulanacak usul ve şartlaryönetmelikte gösterilir. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayanlar................ lira para cezası ile cezalandırılırlar.

BEŞİNCİ BÖLÜM Çeşitli Kurallar

Geçiş üstünlüğüne sahip araçlar ve sürme kuralları : MADDE 71 - Geçiş üstünlüğüne sahip araçlar, öncelik sırasıylaşunlardır. a) Cankurtaran araçları, yaralı veya acil hasta taşıyan araçlar, b) İtfaiye araçları, c) Hükümlü veya sanığı takip eden veya emniyet ve asayişi korumak içinacele olay yerine giden zabıta araçları, d) Bir trafik suçu işleyerek kaçan aracı takip eden veya trafik güvenliğinikoruma veya trafik kazasına el koyma amacıyla olay veya kaza ye-rine gitmekteolan görevlilere ait araçlar, e) Alarm sırasında sivil savunma hizmetlerinde görevli bulunan araçlar, f) Koruma ile görevli ve korunan araçlar, Bu araçlar, görev halinde iken geçiş üstünlüğü hakkına sahiptir. Bu hak, halkın can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak, duyurulurve görünür geçiş üstünlüğü işaretini vermek şartı ile kullanılır. Bu araçlar, bu Kanun ve yönetmelikte yazılı trafik kısıtlama ve yasaklarınabağlı değildir. Bunların birbirleri ile karşılaşmalarında birinin diğerine göre geçişüstünlüğü yukarıda yazılı olan sıraya göredir. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Zorunluluk olmadığı halde gereksizgeçiş üstünlüğü hakkını kullanan sürücüler ................ lira para cazasıile cezalandırılırlar. Ses, müzik, görüntü ve haberleşme cihazlarının kullanılması : MADDE 72 -Araçlarda ses, müzik, görüntü ve haberleşme cihaz-larıyönetmelikte gösterilen şartlara uygun olarak ve kamunun rahat ve huzurunubozmayacak şekilde kullanılabilir. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne uymayan sürücüler................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Kanun ve yönetmelikte belirtilen şartlara uymayan ses, müzik, görüntüve haberleşme cihazları ile sürücünün izleme ve kullanma sahası içindeyer alan görüntü cihazları araçlardan söktürülür. Tedbirsiz ve saygısız araç sürme : MADDE 73 - (Değişik : 17.10.1996 - 4199/27 md.) Karayolundaaraçların kamunun rahat ve huzurunu bozacak veya kişilere zarar verecekşekilde saygısızca sürülmesi, araçlardan bir şey atılması veya dökülmesi,seyir halinde sürücülerin, cep ve araç telefonu ile benzer haberleşme cihazlarınıkullanması yasaktır. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayanlar................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Yaya ve okul geçitleri : MADDE 74 - Görevli bir kişi veya ışıklı trafik işareti bulunmayan,ancak başka bir trafik işareti ile belirlenmiş yaya veya okul geçitlerineyaklaşırken bütün sürücüler, araçlarını yavaşlatmak ve bu geçitlerdengeçen veya geçmek üzere bulunan kişilere ve öğrencilere ilk geçiş hakkınıvermek zorundadırlar. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne uymayan sürücüler................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Okul taşıtları : MADDE 75 - Okul taşıtlarının ÒDURÓ işeretini yaktıkları hallerdebütün araçların durması zorunludur. ÒDURÓ işaretinin sadece öğrencilerin binmeleri veya inmeleri sırasındave yönetmelikte belirtilen hallerde yakılması zorunludur. Okul taşıtlarının çalıştırılması şartları, zamanları ve nitelikleriyönetmelikte gösterilir. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayan sürücüler..................... lira para cezası ile cezalandırılırlar. Demiryolu geçitleri : MADDE 76 -Demiryolu geçitlerinde : a) Sürücülerin demiryolu geçitlerini, geçidin durumuna uygun olmayanhızla geçmeleri, ışıklı veya sesli işaretin vereceği ÒDURÓ talimatına uymamaları,taşıt yolu üzerine indirilmiş veya indirilmekte olan tam veya yarım bariyerlervarken geçide girmeleri yasaktır. b) Işıklı işaret veya bariyerle donatılmamış demiryolu geçitlerinigeçmeden önce, sürücülerin durmaları, herhangi bir demiryolu aracının yaklaşmadığınaemin olduktan sonra geçmeleri zorunludur. Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayan sürücüler................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Çocuk, hasta ve sakat taşıtları, gözleri görmeyen yayalar, yürüyüşkolları : MADDE 77 - Bu Kanun açısından; a) Çocuk, hasta ve sakatlara ait motorsuz taşıtların sürücülerine,yayalarla ilgili hükümler uygulanır. b) Gözleri görmeyen ve yönetmelikte gösterilen özel işaret ve ben-zerlerinitaşıyan kişilerin, taşıt yolu üzerinde bulunmaları halinde, bütün sürücülerinyavaşlamaları ve gerekiyorsa durmaları ve yardımcı olmaları zorunludur. c) Bir yetkili veya görevli yönetimindeki yürüyüş kolları arasındangeçmek yasaktır. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu maddenin (b) bendi hükmüneuymayan sürücüler ................ lira, (c) bendi hükmüne uymayan sürücüler................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Sürücülerin ve yolcuların koruyucu tertibat kullanma zorunluluğu: MADDE 78 - Belirli sürücülerin ve yolcuların, araçların sürülmesisırasında koruyucu tertibat kullanmaları zorunludur. Kullanma ve yolların özelliği gözetilerek hangi tip araçlarda sürücülerininve yolcularının şehiriçi ve şehirlerarası yollarda hangi şartlarda hangikoruyucu tertibatı kullanacakları ve koruyucuların nitelikleri ve nicelikleriile emniyet kemerlerinin hangi araçlarda hangi tarihten itibaren kullanılacağıyönetmelikte belirtilir. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne uymayanlar ................lira para cezası ile cezalandırılırlar. Karayolu üzerindeki park yerlerinde ücret almaya yetkililer: MADDE 79 - Karayolu üzeri park yerindeki araçlar için sadecekarayolunun bakımından sorumlu kuruluş birimlerince ücret alınabilir. Bunlar dışında hiçbir gerçek veya tüzel kişi herhangi bir şekilde paraalamaz. Bu park yerleri hiçbir şekilde kiralanamaz. Park ücreti, alınma şekli ve diğer esaslar yönetmelikte belirtilir. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne uymayanlar ................lira para cezası ile cezalandırılırlar. Diğer kurallar : MADDE 80 - Trafikle ilgili diğer kurallar ile tehlikeli maddetaşıyan araçlar, çeken, çekilen araçlar, kol ve grup halinde seyreden araçlarve hayvan sürüleri, taşıma sınırı ve gabari ölçüleri ile yük ve yolcu taşınmasıile ilgili diğer kurallar ve şartlar yönetmelikte gösterilir.

YEDİNCİ KISIM Trafik Kazaları

Trafik kazalarına karışanlar ile ilgili kurallar : MADDE 81 - Trafik kazalarına karışanlar: a) Hareket halinde iseler trafik için ek bir tehlike yaratmayacakşekilde hemen durmak, kaza mahallinde trafik güvenliği için gereken tedbirlerialmak, b) Kazada ölen, yaralanan veya maddi hasar var ise bu kaza trafiğican ve mal güvenliğini etkilemiyorsa sorumluluğun saptanmasında yararlıolacak kanıt ve izler dahil, kaza yerindeki durumu değiştir-memek, c) Kazaya karışan kişiler tarafından istendiği takdirde kimliğini,adresini, sürücü ve trafik belgesi ile sigorta poliçe tarih ve numarasınıbildirmek ve göstermek, d) Kazayı; yetkili ve görevli memurlara bildirmek, bunlar gelinceyekadar veya bunların iznini almadan kaza yerinden ayrılmamak, e) Sürücüsü, mal sahibi veya ilgili kişilerin bulunmadığı sırada araç,eşya veya yüklere zarar veren sürücüler, zarar verdikleri araç, eşya veyamülkün sahibini veya ilgili kişileri bulmak, ilgilileri bulamadıkları takdirdedurumu tespit etmek ve zarar verilen şey üzerine yazılı bilgi bırakmak,ilgili zabıtaya en kısa zamanda bilgi vermek, Zorundadırlar. Yalnız maddi hasar meydana gelen kazalarda, kazaya dahil kişilerintümü, yetkili ve görevli kişinin gelmesine lüzum görmezlerse, bunu aralarındayazılı olarak saptamak suretiyle kaza yerinden ayrılabilirler. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Anlaşma hali dışında maddi hasarlı,ölümlü veya yaralanmalı trafik kazalarında, zabıtanın iznini almadan zaruretdışında olay yerinden ayrılan veya birinci fıkranın (b) bendi hükümlerineuymayan sürücüler ................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu maddenin diğer hükümlerine uymayanlar................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Trafik kazalarında yükümlülük : MADDE 82 - Karayollarında meydana gelecek trafik kazalarınahemen el konmasını, ölü ve yaralıların taşınmasını veya yaralıların tedavisiniveya sanıkların yakalanmasını sağlamak için, a) Kaza yerinden geçmekte olan veya kazaya karışmış bulunan araçlarınsürücüleri kaza mahallinde ilk yardım önlemlerini almaya ve en yakın zabıtayaveya sağlık kuruluşuna haber vermeye ve yetkililerin talebi üzerine yaralılarıen yakın sağlık kuruluşuna götürmeye, b) Şehirlerarası akaryakıt istasyonlarında, sahipleri veya işletenleri,belirlenen standartlara uygun ilk yardım malzemesini her an kullanılabilirdurumda bulundurmaya, c) Tamirhane, servis istasyonu, garaj sahip ve sorumluları; tesisle-rine,ölüm veya yaralanma ile sonuçlanan, bir kaza geçirmiş olduğu belli olanveya üzerinde suç belirtisi bulunan bir araç gelince, gecikmeksizin zabıtayahaber vermeye ve bunları bir deftere işlemeye, Zorunludurlar. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayanlar................ lira para cezası ile cezalandırılırlar. Trafik kazalarına el koyma ve bilirkişilik : MADDE 83 - Trafik kazalarına; a) Adli yönden gereği yapılmak üzere mahalli genel zabıtaca, b) Kazanın oluş nedenlerini, iz ve delillerini belirleyerek trafikkaza tespit tutanağı düzenlemek üzere de trafik zabıtasınca el konulur. Trafik zabıtasının görevli olmadığı veya bulunmadığı karayollarındameydana gelen kazalarda trafik kaza tespit tutanağı mahalli genel zabıtacadüzenlenir ve bir örneği o yerin trafik zabıtasına gönderilir. Karayollarında meydana gelen ve yalnız maddi hasarla sonuçlanan trafikkazalarında tarafların anlaşması halinde ve fiil başka bir suç oluşturmuyorsaadli kovuşturma yapılmaz ve Türk Ceza Kanunu'nun 565 inci maddesi hükmüuygulanmaz. Trafik kazalarında yolun trafiğe kapandığı hallerde; trafik zabıtasıveya genel zabıta; iz ve delilleri kaybolmayacak şekilde işaretlediktenve gerekli işlemleri yaptıktan sonra, karayolunu trafiğe açmaya yetkilidir. Karayolunun trafiğe kapanmasına ölümlü ve hayati tehlike yaratan yaralanmalıkazalara neden olmuş ve bu kaza, can, mal ve trafik güvenliğini etkiliyorve başka bir yoldan geçiş verilmiyorsa, Cumhuriyet Savcısının gecikeceğininanlaşılması halinde, gerekli işaretlemeler yapılıp araç ve ölüler kenaraalınarak durum bir tutanakla tespit edildikten sonra yol trafiğe açılır. Trafik zabıtası, usul kanunlarına göre görevlendirilirse, trafik kazalarındabilirkişilik yapar. Trafik kazaları, kaza tahkik memurluğu, bilirkişilik ve bunlarda aranacakşartlar ile diğer esaslar yönetmelikte gösterilir. Trafik kazalarında sürücü kusurlarının tespiti ve asli kusur sayılanhaller : MADDE 84 - Araç sürücüleri trafik kazalarında; a) Kırmızı ışıklı trafik işaretinde veya yetkili memurun dur işaretindegeçme, b) ÒTaşıt giremezÓ trafik işareti bulunan karayoluna veya bölünmüşkarayolunda karşı yönden gelen trafiğin kullandığı şerit, rampa ve bağlantıyollarına girme, c) İkiden fazla şeritli taşıt yollarında, karşı yönden trafiğin kullandığışerit veya yol bölümüne girme, d) Arkadan çarpma, e) Geçme yasağı olan yerlerde geçme, f) Doğrultu değiştirme manevralarını yanlış yapma, g) Şeride tecavüz etme, h) Kavşaklarda geçiş önceliğine uymama, ı) Kaplamanın dar olduğu yerlerde geçiş önceliğine uymama, j) Manevraları düzenleyen genel şartlara uymama, k) Yerleşim birimleri dışındaki karayolunun taşıt yolu üzerinde, zorunluhaller dışında park etme veya duraklama ve her durumda gerekli tedbirlerialmama, l) Park için ayrılmış yerlerde veya taşıt yolu dışında kurallarauygun olarak park edilmiş araçlara çarpma, Hallerinde asli kusurlu sayılırlar. Ancak, kazada bu hareketlerden herhangi biri, kazaya karışan araç sürücülerindenbirden fazlası tarafından yapılmış veya kaza bu hareketler dışında kurallarla,yasaklamalara, kısıtlamalara ve talimatlara uyulmaması nedenlerinden doğmuşsa,karayolunu kullananlar için kusur oranı yönetmelikte belirtilen esaslaragöre tespit edilir.

SEKİZİNCİ KISIM Hukuki Sorumluluk ve Sigorta

BİRİNCİ BÖLÜM İşleten ve Araç İleticisinin Bağlı Olduğu Teşebbüs Sahibinin Hukuki Sorumluluğu

İşleten ve araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibinin hukukisorumluluğu : MADDE 85 - (Değişik : 17.10.1996 - 4199/28 md.) Bir motorluaracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyinzarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün ünvanı veyaişletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen bi-letle işletilmesihalinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğanzarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/28 md.) Motorlu araç ölüme veya yaralanmayasebebiyet vermiş ise kazaya karışan aracın başkalarına devir ve temlikiveya üzerinde bir hak tesisini önlemek amacıyla olaya el koyan CumhuriyetSavcılıklarınca, aracın tescilli olduğu tescil kuruluşuna, trafik üzerineşerh düşülmesi için talimat verilir. Kaza anı ile Cumhuriyet Savcılığı'ncatrafik kaydı üzerine şerh düşülmesi arasında geçen süreler için kötü niyetleyapılan araç tescilleri hükümsüz sayılır. Şerhin konulduğu tarihten itibarenbir ay içerisinde, şerhin kaldırıldığına veya devamına ilişkin mahkemekararı ibraz edilmediği takdirde bu şerh hükümsüz sayılır. İşletilme halinde olmayan bir motorlu aracın sebep olduğu trafik kazasındandolayı işletenin sorumlu tutulabilmesi için, zarar görenin, kazanın oluşumundaişleten veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilere ilişkin bir kusurunvarlığını veya araçtaki bozukluğun kazaya sebep olduğunu ispat etmesi gerekir. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/28 md.) İşleten ve araç işleticisi teşebbüssahibi, hakimin takdirine göre kendi aracının katıldığı bir kazadan sonrayapılan yardım çalışmalarından dolayı yardım edenin maruz kaldığı zarardanda sorumlu tutulabilir. Ancak, bu durumda işletici teşebbüs sahibinin sorumlukılınabilmesi için kazadan kendisinin sorumlu olması veya yardımın doğrudandoğruya kendisine veya araçta bulunanlara yahut kazaya taraf olan üçüncükişilere yapılması gerekir. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/28 md.) İşleten ve araç işleticisi teşebbüsünsahibi, aracın sürücüsünün veya kullanılmasına katılan yardımcı kişilerinkusurundan, kendi kusuru gibi sorumludur. İşletenin veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibininsorumluluktan kurtulması veya sorumluluğun azaltılması MADDE 86 - (Değişik : 17.10.1996 - 4199/29 md.) İşleten veyaaraç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibi, kendisinin veya eylemlerindensorumlu tutulduğu kişilerin kusuru bulunmaksızın ve araçtaki bir bozuklukkazayı etkilemiş olmaksızın, kazanın bir mucbir sebepten veya zarar göreninveya bir üçüncü kişinin ağır kusurundan ileri geldiğini ispat ederse sorumluluktankurtulur. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/29 md.) Sorumluluktan kurtulamayan işletenveya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibi, kazanın oluşundazarar görenin kusurunun bulunduğunu ispat ederse, hakim, durum ve şartlaragöre tazminat miktarını indirebilir. Genel hükümlerin uygulanması : MADDE 87 - (Değişik : 17.10.1996 - 4199/30 md.) Yaralanan veyaölen kişi, hatır için karşılıksız taşınmakta ise veya motorlu araç, yaralananveya ölen kişiye hatır için karşılıksız verilmiş bulunuyorsa, işleteninveya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibinin sorumluluğu vemotorlu aracın maliki ile işleteni arasındaki ilişkide araca gelen zararlardandolayı sorumluluk, genel hükümlere tabidir. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/30 md.) Zarar görenin beraberinde bulunanbagaj ve benzeri eşya dışında araçta taşınan eşyanın uğradığı zararlardandolayı işletenin veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibininsorumluluğu da genel hükümlere tabidir. Zarar verenlerin birden fazla olması : MADDE 88 - Bir motorlu aracın katıldığı bir kazada, bir üçüncükişinin uğradığı zarardan dolayı, birden fazla kişi tazminatla yükümlübulunuyorsa, bunlar müteselsil olarak sorumlu tutulur. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/31 md.) Birden fazla kişinin sorumlu olduğudurumlarda, bunlar arasındaki ilişki bakımından zarar, olayın bütün şartlarıdeğerlendirilerek paylaştırılır. Özel durumlar ve özellikle araçların işletmetehlikeleri, zararın iç ilişkide başka türlü paylaştırılmasını haklı göstermedikçe,işletenler ve araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahipleri kusurlarıoranında zarara katlanırlar. İşletenler veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahipleriarasında zararın tazmini : MADDE 89 - (Değişik : 17.10.1996 - 4199/32 md.) Birden çok motorluaracın katıldığı bir kazada işletenlerden biri bedensel bir zarara uğrarsa,özel durumlar ve özellikle işletme tehlikeleri başka türlü paylaştırmayıhaklı göstermedikçe, kazaya katılan araçların işletenleri ve araç işleticisininbağlı olduğu teşebbüs sahipleri kendilerine düşen kusur oranında, zararıgidermekle yükümlüdürler. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/32 md.) İşletenlerden ve araç işleticisininbağlı olduğu teşebbüs sahiplerinden birine ait bir şeyin zarara uğramasıhalinde, zarar gören, ancak zarar veren işletenin veya araç işleticisininbağlı olduğu teşebbüs sahibinin veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kimseninkusuru veya geçici olarak temyiz gücünü kaybetmesi veya zarar verene aitaraçtaki bir bozukluk yüzünden zararın vuku bulduğunu ispat etmesi halinde,zarar veren işleten veya işleticinin bağlı olduğu teşübbüs sahibi tazminatlayükümlü tutulur. (Değişik : 17.10.1996 - 4199/32 md.) Tazminatla yükümlü olan işletenlerveya işleticinin bağlı olduğu teşebbüs sahipleri, zarar gören işleteneveya işleticinin bağlı olduğu teşebbüs sahibine karşı müteselsilen sorumludurlar. Maddi ve manevi tazminat : MADDE 90 - Maddi tazminatın biçimi ve kapsamı ile manevi tazminatkonularında Borçlar Kanunu'nun haksız fiillere ilişkin hükümleri uygulanır.

İKİNCİ BÖLÜM Sigorta

Mali sorumluluk sigortası yaptırma zorunluluğu : MADDE 91 - (Değişik : 17.10.1996 - 4199/33 md.) İşletenlerin,bu Kanunun 85 inci maddesinin birinci fıkrasına göre olan sorumluluklarınınkarşılanmasını sağlamak üzere mali sorumluluk sigortası yaptırmaları zorunludur. Zorunlu mali sorumluluk sigortasına ilişkin primler peşin ödenir. Ancak,Hazine Müsteşarlığı'nın bağlı bulunduğu Bakanlık, primlerin taksit halindetahsil edilmesine ilişkin düzenleme yapmaya yetkilidir. Sigorta yaptıranların, sigorta şirketlerine ödeyecekleri sigorta pri-minintutarı üzerinden % 5'i oranındaki miktar, sigorta şirketi tarafından tahsiledildiği ayı takip eden ayın en geç 20'sine kadar, Trafik Hizmetleri GeliştirmeFonu hesabına yatırılır. Bu madde uyarınca belirtilen fona aktarılan tutarlarıntamamı münhasıran trafik hizmetlerinde kullanılır. Sigorta şirketleri, şekli ve içeriği İçişleri Bakanlığı'nın uygun görüşüve Hazine Müsteşarlığı'nın bağlı bulunduğu Bakanlığın onayı ile belirlenipTürkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği'nce bastırılacak trafiksi-gortası pulunu, poliçe ve zeyilname ile birlikte işletenlere vermekzorundadırlar. İşletenler zorunlu mali sorumluluk sigortasının yaptırıldığınıgöstermek amacıyla bu pulu araçlarının ön camına yapıştırmaya mecburdurlar. Geçerli teminat tutarları üzerinden Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasıbulunmayan araçlar trafikten men edilir. Turistlere ait taşıtlarla, milletlerarası çok taraflı veya karşılıklıanlaşmalar kapsamına giren yabancı plakalı taşıtların Türkiye'de geçerlimilletlerarası anlaşmalarla kabul edilmiş sigortaları yoksa, bunlar içinzorunlu mali sorumluluk sigortası Türkiye sınırlarına girişleri sırasındayapılır. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne uymayanlar ................lira para cezası ile cezalandırılırlar. Zorunlu mali sorumluluk sigortası dışında kalan hususlar : MADDE 92 - Aşağıdaki hususlar, zorunlu mali sorumluluk sigortasıkapsamı dışındadırlar. a) İşletenin; bu Kanun uyarınca eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilerekarşı yöneltebileceği talepler, b) İşletenin; eşinin usul ve füruğunun, kendisine evlat edinme ilişkisiile bağlı olanların ve birlikte yaşadığı kardeşlerinin mallarınagelen zararlar nedeniyle ileri sürebilecekleri talepler, c) İşletenin; bu Kanun uyarınca sorumlu tutulmadığı şeye gelen zararlarailişkin talepler, d) Bu Kanunun 105 inci maddesinin üçüncü fıkrasına göre zorunlu malisorumluluk sigortasının teminatı altında yapılacak motorlu araç yarışlarındakiveya yarış denemelerindeki kazalardan doğan talepler, e) Motorlu araçta taşınan eşyanın uğrayacağı zararlar, f) Manevi tazminata ilişkin talepler. En az sigorta tutarları : MADDE 93 - (Değişik : 17.10.1996 - 4199/34 md.) Zorunlu malisorumluluk sigortası genel şartları, teminat tutarları ile tarife ve talimatlarıHazine Müsteşarlığı'nın bağlı bulunduğu Bakanlıkça tesbit edilir ve ResmiGazete'de yayımlanır. Tarife ve talimatların tespitinde; araç türleri; coğrafi bölge; sigortasüresi içinde herhangi bir hasar ödemesine neden olmayan işletenlerin primlerininindirilmesi yoluyla ödüllendirilmesi, hasar ödemesine neden olan işletenlerinprimlerinin yükseltilmesi yoluyla cezalandırılması ve gerekli görülen diğerhususlar dikkate alınır. Sigorta sözleşmesinin verilmesi ve işletenin değişmesi halinde yapılacakişlemler : MADDE 94 - (Birinci fıkra mülga : 25/06/1988 - KHK - 330/5 md.;Aynen kabul : 31/10/1990 - 3672/4 md.) (Değişik : 25/06/1988 - KHK - 330/5 md; aynen kabul: 31/10/1990 - 3672/4md.) Sigortalı, aracı işletenlerin değişmesi halinde, devreden kişi 15gün içinde sigortacıya durumu bildirmek zorundadır. Sigortacı, sigorta sözleşmesini durumun kendisine tebliği tarihindenitibaren onbeş gün içinde feshedebilir. Sigorta, fesih tarihinden onbeş gün sonrasına kadar geçerlidir. (Beşinci fıkra mülga: 25/06/1988 - KHK - 330/5 md.; aynen kabul: 31/10/1990- 3672/4 md.) (Değişik : 21.05.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne uymayanlar ................lira para cezası ile cezalandırılırlar. Tazminatın azaltılması veya kaldırılması sonucunu doğuran haller: MADDE 95 - Sigorta sözleşmesinden veya sigorta sözleşmesineilişkin kanun hükümlerinden doğan ve tazminat yükümlülüğünün kaldırılmasıveya miktarının azaltılması sonucunu doğuran haller zarar görene karşıileri sürülemez. Ödemede bulunan sigortacı, sigorta sözleşmesine ve bu sözleşmeye ilişkinkanun hükümlerine göre, tazminatın kaldırılmasını veya azaltılmasını sağlayabileceğioranda sigorta ettirene başvurabilir. Zarar görenlerin çokluğu : MADDE 96 - Zarar görenlerin tazminat alacakları, sigorta sözlemesindeöngörülen sigorta tutarından fazla ise zarar görenlerden her birinin sigortacıyakarşı yöneltebileceği tazminat talebi, sigorta tutarının tazminat alacaklarıtoplamına olan oranına göre indirime tabi tutulur. Başka tazminat taleplerinin bulunduğunu bilmeksizin zarar görenlerinbirine veya birkaçına kendilerine düşecek olandan daha fazla ödemede bulunaniyi niyetli sigortacı, yaptığı ödeme çerçevesinde, diğer zarar görenlerekarşı da borcundan kurtulmuş sayılır. Doğrudan doğruya talep ve dava hakkı : MADDE 97 - Zarar gören, zorunlu mali sorumluluk sigortasındaöngörülen sınırlar içinde doğrudan doğruya sigortacıya karşı talepte bulunabileceğigibi dava da açabilir. Tedavi giderlerinin ödenmesi : MADDE 98 - Motorlu araçların sebep oldukları kazalarda yaralanankimselerin ilk yardım, muayene ve kontrol veya bu yaralanmadan ötürü ayakta,klinikte, hastane ve diğer yerlerdeki tedavi giderleri ile tedavinin gerektirdiğidiğer giderleri aracın zorunlu mali sorumluluk sigortasını yapan sigortacı,başvurma tarihinden itibaren sekiz iş günü içinde ve zorunlu mali sorumluluksigortası sınırları kapsamında öder. (Değişik : 25/6/1988 - KHK - 330/6 md.; aynen kabul 31/10/1990 - 3672/5md.) Birden çok aracın karıştığı bir trafik kazasında zarar gören kişiler,araçların sigortacılarından herhangi birine veya 108 inci maddede belirtilendurumlarda Garanti Fonu'na başvurarak zararın giderilmesini isteyebilirler.Giderleri ödeyen sigortacı veya Garanti Fonu, ödediği miktarın sorumlulukoranlarına göre paylaşılmasını talep edebilir. Zarara sebep olan aracın bilinmemesi veya geçerli bir zorunlu malisorumluluk sigortasının bulunmaması veya sigortacının iflas etmesi veyaçalınan aracın işleteninin sorumlu tutulamaması hallerinde, birinci fıkradabelirtilen giderler, 108 inci maddede öngörülen Garanti Fonu tarafındanödenir. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne uymayan sigortacılar,................ lira hafif para cezası ile cezalandırılırlar. Tazminat ve giderlerin ödenmesi : MADDE 99 -Sigortacılar, hak sahibinin kaza veya zarara ilişkintespit tutanağını veya bilirkişi raporunu, sigortacının merkez veya kuruluşlarındanbirine ilettiği tarihten itibaren sekiz iş günü içinde zorunlu mali sorumluluksigortası sınırları içinde kalan miktarları hak sahibine ödemek zorundadırlar. Ödemeyi yapan sigortacı, ödenen miktarın sorumluluk oranlarında paylaşılmasınıdiğer sigortacılardan yazılı olarak talep eder. Diğer sigortacılar taleptarihinden itibaren sekiz iş günü içinde kendilerine düşen miktarı, taleptebulunana öder. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne uymayan sigortacılar................ lira hafif para cezası ile cezalandırılırlar. İhtiyari mali sorumluluk sigortasına uygulanacakhükümler : MADDE 100 - Bu Kanunun sorumluluğun kaldırılması veyatazminatın azaltılmasına ilişkin 95 inci maddesi ve zamanaşımına ilişkin109 uncu maddesi ihtiyari mali sorumluluk sigortasında da uygulanır. Sigorta sözleşmesi yapmaya yetkili sigorta şirketleri ve sigortayapma zorunluluğu : MADDE 101 - Bu Kanunda öngörülen zorunlu mali sorumluluk si-gortasıTürkiye'de kaza sigortası dalında çalışmaya yetkili olan sigorta şirketleritarafından yapılır. Bu sigorta şirketleri zorunlu mali sorumluluk sigortasınıyapmakla yükümlüdürler. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükmüne uymayan sigortaşirketleri ................ lira hafif para cezası ile cezalandırılırlar.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Özel Durumlar

Motorlu araç römorkları : MADDE 102 - Bir römorkun veya yarı römorkun veya çekilen biraracın sebep olduğu zarardan dolayı, çekicinin işleteni, motorlu aracıişletenin sorumluluğuna ilişkin hükümlere göre sorumlu tutulur. Çekilenaraçla ilgili olarak sorumluluk genel hükümlere tabidir. Çekicinin sorumluluk sigortası, çekiciyi işletenin, römorkun sebepolduğu zarardan dolayı sorumluluğunu da kapsar. İnsan taşımada kullalnılan römorklar, römork için ek bir sorumluluksigortası yaptırılarak tüm katarın en az zorunlu mali sorumluluk sigortasıtutarlarının kapsamına girmesi sağlanmadıkça, trafiğe çıkarılamaz. Motorsuz taşıtlar ve motorlu bisiklet : MADDE 103 - Motorsuz taşıtlar ile motorlu bisiklet sürücülerininhukuki sorumluluğu genel hükümlere tabidir. Motorlu araçlarla ilgili mesleki faaliyette bulunanlar : İşletenin sorumluluk sigortasına ilişkin hükümler, burada da uygulanır. (Değişik : 21.5.1997 - 4262/4 md.) Bu madde hükümlerine uymayan teşebbüssahipleri ................ lira hafif para cezası ile cezalandırılırlar.