Efendiler, aynı günde muhtelif vesâitle şu protestoyu gönderdim:
İstanbul’da İngiliz, Fransız, İtalya Mümessil-i Siyasîlerine, Amerika Mümessil-i Siyasîsine, bi’l-umûm bî-taraf Devletler Hariciye Nezaretlerine ve Fransa, İngiltere, İtalya Meclis-i Mebusanlarına verdirilmek üzere Antalya’da İtalyan Mümessilliği’ne
İstanbul’da bi’l-umûm devâir-i resmiye, istiklâl-i millîmizi temsil eden Meclis-i Mebusan dahi dahil olmak üzere, Mütelifîn kuvâ-yı askeriyesi tarafından, resmen ve cebren işgal edilmiş ve âmâl-i milliye dairesinde hareket eden birçok vatanperver eşhâsın tevkifine de teşebbüs olunmuştur. Millet-i Osmaniye’nin hâkimiyet ve hürriyet-i siyasiyesine havale edilen bu son darbe, hayat ve mevcudiyetini ne pahasına olursa olsun müdafaa etmeye azmetmiş olan biz Osmanlılardan ziyade, yirminci asr-ı medeniyet ve insaniyetin mukaddes addettiği bütün esâsâta, hürriyet, milliyet, vatan hissiyâtı gibi bugünün cemiyât-ı beşeriyesine esas olan bütün umdelere ve bu umdeleri vücuda getiren vicdan-ı umumî-i beşere râcidir.
Biz, hukukumuzu ve istiklâlimizi müdafaa için giriştiğimiz mücahedenin kudsiyetine kail ve hiçbir kuvvetin bir milleti yaşamak hakkından mahrum edemeyeceğine kaniiz. Tarihin bugüne kadar kaydetmediği bir su-i kast teşkil eden ve Wilson prensiplerine müstenid bir mütarekenin milleti esbâb-ı müdafaasından tecrit etmiş olmasından mütevellid bir hileye de mübteni bulunmak hasebiyle ait oldukları milletlerin şeref ve haysiyetiyle dahi kabil-i imtizaç olmayan bu hareketin takdir-i mahiyetini resmî Avrupa ve Amerika’sının değil, ilm ü irfan ve medeniyet Avrupa ve Amerika’sının vicdanına tevdî ile iktifâ ve bu hadiseden tevellüd edecek mes’ûliyet-i azîme-i tarihiyeye son defa bir daha nazar-ı dikkat-i umumîyi celp ederiz. Davamızın meşrû’iyet ve kudsiyeti, bu müşkil zamanlarda Cenâb-ı Hak’tan sonra en büyük zahîrimizdir.
Temsiliyesi
Mustafa Kemal
Aynı günün gecesi bu talimatı ta’mîmen tebliğ ettim:
|
Şifre
|
16/16 Mart 336
|
İstanbul’un ve makamât-ı resmiyenin, hususiyle Meclis-i Mebusan’ın, İtilâf Devletleri tarafından ve cebren işgal edilmiş olmasından ve bu hareketin, mütareke ile milleti silâhından tecrit ettikten sonra vukua getirilmesinden bahis ile İtilâf Devletleri Mümessillerine ve bi’l-umûm bî-taraf devletler Hariciye Nezaretleri’yle İtilâf Devletleri’nin Meclis-i Mebusan riyâsetlerine protesto telgrafları çekilmek üzere mitingler akdi muktezi görülmektedir. Protesto telgraflarında bilhassa tecavüz-i vâkiin, Osmanlı hâkimiyetinden ziyade, yirmi asırlık bir medeniyet ve insaniyetin mevlûdu olan hürriyet, milliyet ve vatanperverlik esâsâtına bir darbe teşkil edeceği ve millet-i Osmaniye’nin müdafaa-i beka ve istiklâl hususundaki azim ve imanına, bu hadisenin hiçbir tesir vücuda getiremeveceği, yalnız medeni milletlerin bu tecavüzü kabul etmekle, azîm bir mes’ûliyet-i tarihiye altına girmiş olacakları tasrih edilmelidir, bî-taraf devletler Hariciye Nezaretleriyle Meclis-i Mebusan Riyâsetlerine keşîde edilecek telgraflar, İstanbul’da ait oldukları makamâta verilmekle beraber Antalya’da İtalyan mümessilinin vesâtetiyle de verilmelidir. Protesto telgraflarının birer suretinin de buraya irsal buyurulmasını ricâ ederiz.
Mustafa Kemal
|
Şifre
|
16 Mart 336
|
Hadise-i ahîre münasebetiyle her tarafta yapılan mitingler neticesinde çekilecek protesto telgraflarının birer suretlerinin ile İtilâf Devletleri’nin hâl-i in’ikadda bulunan Meclis-i Mebusanları riyâsetine ve bî-taraf devletlerin de Hariciye Nezaretlerine tebliğ edilmesini faydalı addediyoruz. Antalya’daki İtalyan Mümessili’nin bu husustaki muâvenetini temîn etmenizi ricâ ederiz.
Mustafa Kemal