Halkların Demokratik Partisi tüzüğü

Bu eserin birden fazla sayfaya bölünmesi önerilmiştir. Yardımcı olmak için biçem kılavuzu ve yardım sayfalarını inceleyebilirsiniz.

PARTİNİN ADI VE TANIMI

Madde 1

Parti’nin adı: Halkların Demokratik Partisi

Parti’nin kısa adı: HDP

Parti’nin amblemi: -

Parti’nin merkezi Ankara’dadır. Adres: Adakale sok. No: 23/3 Kızılay - Ankara

Parti’nin Tanımı

Parti, tüm ezilenlerin ve sömürülenlerin; dışlanan ve yok sayılan bütün halkların ve inanç topluluklarının, kadınların, işçilerin, emekçilerin, köylülerin, gençlerin, işsizlerin, emeklilerin, engellilerin, LGBT (Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Trans) bireylerin, göçmenlerin, yaşam alanları tahrip edilenlerin; aydın, yazar, sanatçı ve bilim insanları ile bütün bu kesimlerle birlikte mücadele yürüten güçlerin her türden baskı, sömürü ve ayrımcılığı ortadan kaldırmak ve insan onuruna yaraşır bir yaşam kurmak üzere bir araya geldiği, demokratik halk iktidarını hedefleyen bir siyasi partidir.

AMAÇ

Madde 2

Parti, mevcut anti-demokratik siyasal sisteme karşı, halklardan, ezilenlerden, yok sayılanlardan, doğadan, hayvan haklarından, emekten, özgürlükten, eşitlikten, barıştan ve adaletten yana olanların demokratik bir siyasal düzen ve insanca bir yaşam için ortak mücadeleyi örgütlemeleri gerektiğinin bilinciyle demokratik halk iktidarını hedeflemeyi;

a) Türkiye’de yaşayan tüm halkların eşit haklara dayalı demokratik temelli siyasal hak taleplerinin tanınması; başta anadilinde eğitim hakkının tanınması gelmek üzere kimlik ve kültürlerinin korunması ve geliştirilmesi yönünde gerekli mücadeleyi yürütmeyi;

b) Dışlanan ve ayrımcılığa maruz kalan tüm inanç topluluklarının ve inanmayanların düşünce, ifade, vicdan ve ibadet özgürlüklerinin eşit vatandaşlık hakları temelinde çözüme kavuşturulması için mücadele etmeyi;

c) Kapitalizme ve emek sömürüsüne karşı tüm işçilerin, emekçilerin, yoksul köylüler ile tüm çalışanların onurlu, adil, güvenceli, güvenli ve sağlıklı çalışma koşullarına ve sosyal güvenliğe sahip olma hakkını savunmak; siyaset yapma, siyasal ve sendikal örgütlenme özgürlüğü önündeki tüm yasal ve fiili engelleri kaldırmak için mücadele geliştirmeyi;

ç) Yoksulluğa itilen köylüler, küçük esnaf, emekliler, yaşlılar ve işsizler gibi toplumsal kesimlerin ortak mücadelesini geliştirmeyi;

d) Emperyalizmin dünya halkları üzerindeki egemenlik politikalarına; ekonomik, siyasi ve askeri anlaşmalarına, kurumlarına; sömürgeciliğe ve işgallere, askeri üslerine karşı mücadele etmeyi; bölge ve dünya halklarıyla enternasyonalist dayanışmayı geliştirmeyi;

e) Siyasal, ekonomik ve toplumsal yaşamın her alanında cinsiyetler arası eşitsizliğe karşı çıkarak, erkek egemen sistemin ve kadınlara yönelik şiddetin ortadan kaldırılması için mücadele etmeyi;

f) Gençliği, tekçi, milliyetçi, ayrımcı, cinsiyetçi eğitim sistemine ve eşitsizliği derinleştiren sınav sistemine terk eden; işsizliğe ve ucuz işgücü sömürüsüne mahkûm kılan politikalara karşı, siyasete aktif katılımlarının ve temsiliyetlerinin önündeki tüm engellerin kaldırılması, herkese parasız, eşit, demokratik, bilimsel ve anadilinde eğitimin sağlanması konusunda mücadele etmeyi;

g) Çocukları ilgilendiren bütün işlem ve faaliyetlerde, çocuğun hakları ve yararının temel alınması gerektiği yaklaşımıyla, çocukların şiddet, ihmal, suistimal, her türlü istismar, kötü muamele ve ayrımcılıktan korunması, başta eğitim ve sağlık olmak üzere tüm kamu hizmetlerinden eşit ve parasız bir biçimde yararlanması için mücadele vermeyi;

h) Lezbiyen, gey, biseksüel ve trans bireylerin heteroseksizmden kaynaklanan kamusal ve toplumsal yaşamda mâruz kaldıkları şiddet, dışlanma, ayrımcılık, nefret suçu ve söylemlerine karşı mücadele geliştirmeyi;

ı) Engellilerin kamusal ve toplumsal yaşama eşit koşullarda katılım sağlayabilmeleri için, ayrımcı uygulamalara ve engellerinden kaynaklanan sorunlarına karşı çözüm üretilmesi yönünde mücadele geliştirmeyi;

i) Çözümsüzlüğe terk edilen Kürt sorununda kalıcı bir barışın sağlanması ve Kürt halkının tüm sorunlarının kolektif haklar kapsamında demokratik çözüme kavuşturulması için mücadele vermeyi;

j) Ulusların özgür ve demokratik birliği ilkesi çerçevesinde, demokratik özerklik dahil olmak üzere halkların ihtiyaç duyduğu çeşitli yönetim biçimlerinin tartışılması, hayata geçirilmesi ve kendi kaderlerini tayin hakkı için mücadeleyi geliştirmeyi;

k) Militarizme ve siyasi iktidarların bu doğrultudaki politikalarına karşı, barış ve halkların kardeşliği temelinde politikalar savunmayı, zorunlu askerliğin kaldırılması ve vicdani ret hakkının tanınması için mücadele vermeyi;

l) Kapitalizmin doğayı, doğal varlıkları ve yaşamı metalaştırarak sömürmesine, yaşam alanlarını yok etmesine karşı, doğanın, insanın, hayvanların ve tüm canlıların yaşam haklarının güvence altına alınması için mücadele yürütmeyi,

m) Yurtdışında göçmen ve mülteciler arasında eşit sosyal ve siyasal haklar talebi temelinde mücadeleyi geliştirmeyi, ırkçı ve ayrımcı politikalara karşı mücadele örgütlemeyi, göçmen ve mültecilerin bulundukları ülkelerdeki işçi ve emekçilerle ortak mücadeleyi hayata geçirmeyi; yurtdışındaki güçlerini meclisler temelinde ve kendi özgün örgütlenme yöntemlerini geliştirme yönünde seferber etmeyi amaçlar.

ÖRGÜTLENME İLKELERİ VE İÇ İŞLEYİŞ

Madde 3

a) Parti, tüm demokratik muhalefet güçlerinin özgül mücadele alanlarını ortak mücadele alanı olarak kabul eder;

b) Halkların kendi gelecekleri ile ilgili her konuda demokratik temelli hak taleplerini ve kararlarını esas alır;

c) Demokratik muhalefet güçlerinin irade ve inisiyatifinden hareketle üyelerinin ifade, düşünce ve inanç özgürlüğünü tanır; demokratik, katılımcı ve şeffaf bir işleyişi benimser;

ç) Üyelerinin insanlığa, halka, doğaya ve mensubu olduğu tüm parti kurullarına karşı sorumluluğunu esas alır;

d) Tüm karar alma süreçlerinde azınlık görüşlerin ifade haklarını korur;

e) Tüm karar alma mekanizmalarında cinsiyet eşitliğini esas alır ve uygular;

f) Tüm karar alma mekanizmalarında gençlerin temsiliyetini esas alır ve uygular;

g) Aday olduğu takdirde engellilerin karar alma mekanizmalarında temsiliyetini güvence altına alır;

h) Parti’de yetkili kurul ve kurumlar seçimle oluşturulur. Seçenlerin seçtikleri yöneticileri geri çağırma hakları vardır; bu hak, organlar aracılığıyla gerçekleşir;

ı) Parti’de bütün üyeler eşittir ve eşit haklara sahiptir;

i) Bir üye aynı organa en fazla iki dönem üst üste seçilebilir;

j) Karar almada öncelikle konsensüs aranır, olmadığı durumlarda oy çokluğuyla karar alınır.

ÜYELİK

Madde 4

18 yaşını dolduran, medeni ve siyasal haklarını kullanma yeterliliği olan, Parti Tüzüğü’nü, Programı’nı ve ilkelerini benimseyen herkes partiye üye olabilir.

FAHRİ ÜYELİK

Madde 5

a) Partiye özel katkısı olabilecek kişiler parti örgütleri tarafından fahri üye olarak kaydedilebilir. Fahri üyeler partinin asıl üyelerine tanınan tüm haklardan tüm örgüt kademelerinde etkin bir biçimde yararlanır ve aynı yükümlülükleri yerine getirir. Fahri üyelerin kayıtlarının tutulması, yükümlülükleri ve haklardan yararlanma usulleri ve partinin seçimli ve seçimsiz kurullarında yer alma oranları Parti Meclisi tarafından düzenlenen yönetmelikte yer alır. Parti örgütleri fahri üyelere dair bütün işlemleri bu hükümlere göre yapar.

b) Tek dereceli seçimle oluşturulan organlara ve Disiplin Kurulu’na fahri üye danışman olarak belirlenmez.

ÜYELİK ÖDENTİSİ

Madde 6

Parti üyelerinin ödeyeceği aylık ödentinin alt sınırı 5 TL, üst sınırı ise 250 TL’dir.

ÜYE OLMAK

Madde 7

Parti’ye üye olmak isteyenler, sürekli işyeri ya da oturduğu yer adresinin bulunduğu ilçe örgütüne başvurur. Başvurular ilçe örgütü tarafından en geç bir ay içinde incelenip karara bağlanır. Bir ay içinde karar verilmemişse başvuru kabul edilmiş sayılır.

Parti açısından doğrudan üye yazımı yararlı görülenler ile genel ve ara yerel ve genel seçimlerde aday olmalarında yarar görülenlerin başvuruları üzerine, Parti Meclisi doğrudan üye yazımı yapabilir ve üye kabul edilenler ilgili ilçe örgütüne bildirilir. İl Yönetim Kurulları da başvuru ve üyeliği doğrudan kabul edebilirler.

Üyeliği reddedilenler, 15 gün içinde, bir üst organa itiraz edebilirler; üst organın kararı kesindir. İlçe ve il örgütleri başvuruları sonuçlandırır ve vakit geçirmeksizin bir üst organa iletir. Yurtdışında bulunup üye olmak isteyenler, bulundukları ülkede Parti Temsilciliği varsa, temsilciliğe başvurur. Başvuru, Temsilcilik tarafından en geç 1 ay içinde incelenip karara bağlanır. Başvuran üyeliğe kabul edildiği takdirde, Türkiye’deki en son ikametgâh adresinin bulunduğu il veya ilçeye kaydı yapılır.

Başvuranın bulunduğu ülkede Parti Temsilciliği yoksa, kişi Parti Meclisi’ne başvurur. Başvuru Parti Meclisi tarafından görüşülür. Başvuran üyeliğe kabul edildiği takdirde, Türkiye’deki en son ikametgâh adresinin bulunduğu il veya ilçeye kaydı yapılır.

Üyelik ile ilgili diğer hususlar Parti Meclisi tarafından hazırlanacak Üye Kayıt Yönetmeliği’nde düzenlenir.

Parti üyeleri, partinin birden fazla örgüt birimine üye kaydolamaz, aksi halde son kayıt tarihinden önce yapılmış olan üyelik kaydı geçersizdir.

ÜYELERİN HAKLARI

Madde 8

• Yetkili organlara önerilerde bulunmak,
• Bilgilendirme, tartışma ve politikalar saptayıp kararlar alınması için toplantılar istemek,
• Gereğinde yöneticileri Tüzük hükümleri uyarınca geri alabilmek,
• Kendi organında çözülemediğini düşündüğü konuları ve eleştirilerini, en üst organa kadar, üst organlara sırasıyla iletmek ve yanıt istemek,
• Seçim ve karar süreçlerine katılmak ve yönetici organlara aday olmaktır.

ÜYELİKTEN ÇIKMA

Madde 9

Parti gönüllü bir birliktir ve her üye dilediğinde üyelikten istifa etme hakkına sahiptir. İstifa, kayıtlı bulunulan Parti örgütüne yazıyla bildirilir. Parti örgütü, istifayı işleme koyar ve üst organlara iletir.

ÖRGÜTÜN YAPISI

Madde 10

Parti Örgütü; merkez organları, il örgütü, ilçe örgütü, belde örgütü, temsilcilikler ve yurtdışı temsilcilikleri, kadın meclisi, gençlik meclisi ile TBMM Parti Grubu, İl Genel Meclisi Grupları ve Belediye Meclisi Grupları’ndan oluşur.

DANIŞMA KURULLARI

Madde 11

Parti yetkili kurullarına, siyasal kararlarla ve seçimlerle ilgili önerilerde bulunmak üzere toplanan merkez, il ve ilçe düzeyindeki danışma organlarıdır. Parti danışma konferanslarına üyeler ve ilgili organların davet ettiği kişiler katılır.

Parti Danışma Konferanslarına katılım esasları ve çalışma şekli çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

MERKEZ ORGANLARI

Madde 12

a) Genel Kongre

b) Genel Başkan

c) Parti Meclisi

d) Merkez Yürütme Kurulu

e) Kadın Meclisi

f) Gençlik Meclisi

g) Merkez Disiplin Kurulu

h) Merkez Danışma Kurulu

İL, İLÇE VE BELDE ÖRGÜTLERİ, YURTDIŞI TEMSİLCİLİKLERİ, KADIN MECLİSİ VE GENÇLİK MECLİSİ

Madde 13

a) İl ve İlçe Kongreleri

b) İl ve İlçe Yönetim Kurulları

c) Belde Örgütleri

d) Yurtdışı Temsilcilikleri

e) İl Kadın Meclisi

f) İl Gençlik Meclisi

g) İl Disiplin Kurulu

PARTİ GRUPLARI

Madde 14

a) TBMM Grubu Genel Kurulu

b) TBMM Grubu Yönetim Kurulu

c) TBMM Grubu Disiplin Kurulu

d) İl Genel Meclisi Parti Grupları

e) Belediye Meclisleri Parti Grupları

GENEL KONGRE

Madde 15

Genel Kongre, Parti’nin en üst organıdır. Seçilmiş ve doğal delegelerden oluşur. Genel Kongre’nin seçilmiş delegeleri 1100 kişiden fazla olamaz. Delegeler İl Kongreleri’nce seçilir. Son İl Kongresi’nde seçilmiş delegeler Kongre delegesidir. İllerin seçeceği delege sayısı, illerin milletvekili sayısının en çok iki katı kadardır. Genel Kongre delegelerinin sayısı ve seçim yönteminin ayrıntıları, Parti Kongreleri öncesinde, Parti Meclisi tarafından bir genelgeyle bütün parti örgütüne bildirilir.

Genel Başkan, Parti Meclisi asil üyeleri, Merkez Disiplin Kurulu asil üyeleri ve üyeliği devam eden parti kurucuları ile partili milletvekilleri, bakanlar, partili büyükşehir ve il belediye başkanları ile il genel meclis başkanları Kongre’nin doğal delegeleridir. Parti kurucularının sayısı, Genel Kongre’nin seçilmiş delegelerinin yüzde on beşinden çoksa, kurucular aralarında toplanarak, bu oranı sağlamak üzere, delegelerini seçerler. Genel Kongre’nin doğal delegeleri İl Kongreleri’nde ayrıca Genel Kongre delegesi olarak seçilemezler.

Genel Kongre olağan olarak iki yılda bir toplanır.

Genel Başkan, Parti Meclisi ya da Genel Kongre delegelerinin beşte birinin yazılı isteğiyle, Genel Kongre olağanüstü olarak toplanır. İstek halinde, gündem isteğinin Genel Merkez’e ulaşmasından başlayarak en çok iki ay içinde, Genel Başkan, Kongre’yi toplamakla yükümlüdür.

Parti Meclisi, gerekli gördüğünde, İl ve İlçe Kongreleri ile birlikte Genel Kongre’yi en çok bir yıl erteleyebilir.

Olağan ya da Olağanüstü Kongre’nin yeri, günü ve gündemi, on beş gün öncesinden örgütlere bildirilir. Kongre delegelerinin onda birinin imzasıyla gündeme madde eklenmesi kararlaştırılabilir.

Kongre’nin toplantı yeter sayısı, delege tam sayısının salt çoğunluğudur. İlan edilen gün ve saatte toplanmak için yeter sayı oluşmazsa, Kongre, en geç bir hafta içerisinde çoğunluksuz olarak aynı gündem ve katılan delegelerle toplanır. Bu durumda, karar yeter sayısı, katılanların üçte ikisidir.

Kongre Divanı, bir başkan, iki yardımcısı ve iki sekreterden oluşur ve açık oyla seçilir.

Kongre’ye sunulacak rapor ve belgeler, en az yedi gün öncesinden kongre delegelerine ulaştırılır ve parti iradesinin yansıması için, örgüt içinde tartışılması sağlanır. İl ve İlçe Yürütme Kurulları, bu çalışmayı örgütlemekle yükümlüdür.

Kongre, dünya, ülke ve Parti’yi ilgilendiren tüm konuları tartışır ve Parti’yi bağlayıcı kararlar alır. Genel Başkan, Parti Meclisi ve Merkez Disiplin Kurulu’nu gizli oyla seçmek; Parti’nin Tüzük ve Programı’nda değişiklik yapmak; Parti’nin gelir-gider kesin hesabını kabul ve ibra etmek veya kesin hesabı reddetmek; Parti’nin kapanmasına veya başka bir partiyle birleşmesine ve böylece hukuki varlığının sona ermesine; Parti’nin hukuki varlığının sona erdirilmesi kararı üzerine, Parti’nin mallarının tasfiye veya intikal şekline kararlar vermek Genel Kongre’nin yetkilerindendir.

GENEL BAŞKAN

Madde 16

Genel Başkan, Merkez Disiplin Kurulu hariç bütün parti örgütünün başkanıdır ve Parti’yi temsil eder. Parti’yi bağlayıcı açıklamalarda bulunmaya, görüşmeler yapmaya, ilişkiler kurmaya yetkilidir.

Genel Başkan, Parti yönetim organlarını, kurul ve komisyonları, görevlileri birlikte ya da ayrı ayrı toplantıya çağırabilir ya da Parti Meclisi üyelerini bu işle görevlendirebilir. Parti çalışmalarının uygun şekilde yürümesi için gerekli önlemleri alır.

Genel Başkan, Parti Meclisi’nin de başkanıdır.

Genel Başkan, Kongre’de delege tam sayısının salt çoğunluğu ile seçilir. Seçim, gizli oy açık sayım yöntemiyle yapılır. İlk iki oylamada yeterli oy sağlanamazsa, üçüncü oylamada en çok oy alan üye, Genel Başkan seçilir.

Genel Başkan’ın herhangi bir nedenle görevinden ayrılması halinde, Genel Kongre toplanıncaya kadar Parti Meclisi, Parti’yi temsil yetkisini, kendi içinden seçeceği bir üyeye tevdi eder. En geç 45 gün içinde Genel Kongre’yi toplantıya çağırır.

PARTİ MECLİSİ

Madde 17

Parti Meclisi, Genel Başkan ve Kongre’de seçilen 80 asil ve 40 yedek üyeden oluşur.

Parti Meclisi, iki kongre arasında partinin en yetkili organıdır.

• Parti Program ve Tüzüğü’ne, Kongre kararlarına uygun olarak, tüm konularda tam yetki ile kararlar alır, Parti’nin ilke ve politikalarını belirler ve uygular.
• Parti Meclisi, Parti’nin tüzel kuruluşlarla ilişkisini ve bu ilişkinin yürütülmesinde izlenecek yol ve yöntemleri kararlaştırır.
• Çalışma dönemi ile ilgili Kongre’ye sunulacak raporu, görüşülmesini istediği öneriler ve karar tasarılarını hazırlar.
• Büyük Kongre’ye kesin hesap, bilanço ve bütçe tasarısını sunar.
• Parti Meclisi; örgütsel nedenler ve seçim gerekleri nedeniyle İl Yönetim Kurulu’nu görevden alabilir. Parti Meclisi, görevden aldığı İl Yönetim Kurulu yerine yenisini geçici olarak atar. Bu kurul en geç 45 gün içinde İl Kongresi’ni toplar. İl Kongresi, İl Yönetim Kurulu’nu seçer.
• Parti Meclisi, en geç 2 ayda bir toplanır. Toplanma yeter sayısı organ tam sayısının salt çoğunluğudur. Kararlarda konsensüs aranır. Konsensüs oluşmadığı durumlarda karar yeter sayısı toplantıya katılanların 2/3’üdür.
• Parti Meclisi, Genel Başkan tarafından, en az yedi gün öncesinden hazırlanan gündemle toplantıya çağrılır.
• Parti Meclisi, ülkedeki siyasi gelişmeleri ve halk hareketinin sorunlarını izler, çözümler ve Parti’nin özel politikalarını geliştirip uygular.
• Parti içi yaşam, eğitim ve parti yayınlarını planlayıp, örgütler ve yönetir. Kongre çalışmalarını örgütleyip gerekli hazırlıkları yapar, bununla ilgili yönetmelikleri hazırlar.
• Parti Meclisi, Parti üyeleri ve Parti üyesi olmayanlardan kendisine bağlı çalışma grupları, bürolar ve komisyonlar oluşturabilir.
• Parti Meclisi, bilgi almak için ya da bir konuda görüşmek üzere, toplantılarına TBMM Grup Başkan Vekillerini, partili bakan ve milletvekillerini, belediye ve il başkanlarıyla genişletilmiş PM toplantıları yapabilir. PM üyesi olmayanlar oy kullanamaz.
• Parti Meclisi, kendi içinden Genel Sayman ve gerekli gördüğü sayıda, görev alanları tarif edilmiş, yetkileri belirlenmiş Genel Başkan Yardımcısı’nı seçer.
• Genel Başkan Yardımcıları, Genel Başkan’ın görevlendirmesiyle, Parti adına açıklamalarda bulunur, görüşmeler yapar ve Genel Başkan’ın bulunmadığı yerlerde partiyi temsil eder.
• Genel Başkan Yardımcıları, gerekli görüldüğü hallerde Parti Meclisi tarafından görevden alınabilir. Parti Meclisi görevden aldığı Genel Başkan Yardımcısı’nın yerine yenisini seçer.
• Genel Sayman, Parti gelir ve giderlerini planlamak, gelir kaynaklarını örgütlemek ve harcamaları tutumlu bir şekilde yapmakla görevlidir. Genel Sayman, gelir gider defterinin, demirbaş kayıtlarının ve kesin hesapların düzenli tutulmasını sağlar.

MERKEZ YÜRÜTME KURULU

Madde 18

Merkez Yürütme Kurulu, Genel Başkan, Genel Başkan Yardımcıları ve Genel Sayman dahil, PM tarafından seçilen 25 Parti Meclisi üyesinden oluşur. MYK’da boşalma olması halinde, boşalan üyeliklere Parti Meclisi’nde yenileri seçilir.

Merkez Yürütme Kurulu, Parti Program ve Tüzüğü hükümleri ile Genel Kongre ve Parti Meclisi’nin kararlarını günlük olarak yürütür, uygular ve takip eder.

Merkez Yürütme Kurulu’na Genel Başkan başkanlık eder. Bulunmadığı durumlarda toplantıyı görevlendireceği bir başkan yardımcısı idare eder.

Merkez Yürütme Kurulu, en geç iki haftada bir olağan, Genel Başkan ve/veya Merkez Yürütme Kurulu üyelerinin 1/5’inin istemi üzerine olağanüstü toplanır.

Kurul, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır, toplantıya katılanların 2/3’ünün çoğunluğu ile karar alır.

Kendi içinde ihtiyaca uygun olarak iş bölümü yaparak çalışır. Çalışma esasları ve usulleri PM’ce onaylanacak bir yönetmelikle düzenlenir.

MERKEZ DİSİPLİN KURULU

Madde 19

Merkez Disiplin Kurulu, Genel Kongre tarafından gizli oyla seçilen en az 7 asıl, 2 yedek üyeden oluşur.

Kurul, seçiminden sonraki 15 gün içinde yapacağı ilk toplantısında Başkanı’nı seçer. Çalışma koşul ve yöntemleri PM tarafından hazırlanacak Disiplin Yönetmeliği ile belirlenir.

MERKEZ DANIŞMA KURULU

Madde 20

Merkez Yürütme Kurulu eliyle Parti Meclisi’ne bağlı çalışır. Sayısı MYK tarafından belirlenir. Merkez Yürütme Kurulu’nun belirlediği gündem ve çağrıyla 3 ayda bir toplanır. Öneri ve kararları MYK ve PM’nin değerlendirmesine sunulur.

İL ÖRGÜTÜ

Madde 21

İl Örgütü, İl Kongresi, İl Başkanı, İl Yönetim Kurulu, İlçe ve Belde Örgütleri, İl Gençlik Meclisi, İl Kadın Meclisi, Temsilciler ve İl Disiplin Kurulu’ndan oluşur.

İL KONGRESİ

Madde 22

İl Kongresi, Genel Kongre’nin yapılmasına engel olmayacak süreler içerisinde toplanır. Bu süre 2 yıldan az, 3 yıldan fazla olamaz. İlçe Kongrelerinde seçilen delegelerden oluşur. Delege sayısı 600’ü geçemez. Ancak ilçe örgütlerinin kurulmadığı ya da ilçe kongrelerinin yapılmadığı iller ile üye sayısı 600’den az illerde il kongresi doğrudan il üyelerinin katılımı ile yapılır. İlin partili milletvekilleri, ilin partili İl Büyük Şehir Belediye Başkanı, İl Yönetim Kurulu ve İl Disiplin Kurulu üyeleri İl Kongresi’nin doğal delegeleridir.

İl Kongresi’nin toplanmasına ve delegelerin belirlenmesine ilişkin yöntem ve ayrıntı, ilçelerin kongre tarihinden en az bir ay önce PM tarafından hazırlanan bir “parti içi seçim yönetmeliği”yle Parti örgütlerine bildirilir.

İl Kongresi, Genel Kongre delegelerini, İl Başkanı’nı, İl Yönetim Kurulu’nu ve İl Disiplin Kurulu’nu seçer.

İl Kongresi, dünya ve ülke sorunlarıyla parti politika ve kararlarının ilde uygulanışını tartışır ve kararlar alır.

İYK’nın çalışma raporuyla mali raporunu tartışıp, kesin hesapla birlikte kararlaştırır ve tahmini il bütçesini onaylar.

İl Kongresi, İYK’nın belirlediği yer, gün ve gündemle toplanır. Kongre’nin toplanma yeter sayısı delege tam sayısının salt çoğunluğudur.

İlk çağrıda çoğunluk sağlanamazsa, en geç bir hafta içinde aynı gündemle çoğunluksuz olarak toplanır. İl Kongresi’nde delegelerin onda birinin önerisiyle gündeme madde eklenebilir.

Olağanüstü İl Kongresi, PM veya İYK kararıyla veya il delegelerinin beşte birinin yazılı isteğinin İl YK’ya iletilmesiyle toplanır. Delegelerin istekleriyle toplandığında, gündem, istekte belirtildiği gibidir.

İL YÖNETİM KURULU

Madde 23

İl Yönetim Kurulu, İl Başkanı içinde olmak üzere en az 7 asil 2 yedek üyeden oluşur. Kendi içinden İl Saymanı’nı seçer, ihtiyaca uygun iş bölümü yaparak çalışır.

İl Yönetim Kurulu, Parti Program ve Tüzüğü’yle, merkez organları ve İl Kongre kararları ışığında ildeki bütün Parti çalışmalarını sevk ve idare eder. İYK, yeterli sıklıkta toplanır. Toplanma yeter sayısı organ tam sayısının salt çoğunluğudur. Kararlarda konsensüs aranır. Konsensüs oluşmadığı durumlarda karar yeter sayısı toplantıya katılanların 2/3’üdür.

Herhangi bir nedenle boşalan üyelerin yerleri oy sırasına göre yedeklerle doldurulur. Ancak boşalmalar nedeniyle üye sayısı, üye tam sayısının yarısının altına düşerse, MYK yeni İl Yönetim Kurulu’nun seçimini sağlamak için Olağanüstü İl Kongresi’nin yapılmasını sağlar. MYK, yapılacak kongreye kadar Geçici İl Yönetim Kurulu atar.

İL DİSİPLİN KURULU

Madde 24

İl Disiplin Kurulu, İl Kongresi tarafından gizli oyla seçilen en az 3 asıl 1 yedek üyeden oluşur. Çalışma yöntemleri PM tarafından hazırlanan disiplin yönetmeliğinde belirtilir.

İLÇE ÖRGÜTÜ

Madde 25

İlçe örgütü, İlçe Başkanı dahil, 5 asıl 2 yedek üyeden oluşan İlçe Yönetim Kurulu tarafından yönetilir. İlçe Örgütü, İlçe Kongresi, İlçe Başkanı, İlçe Yönetim Kurulu ve ilçe sınırları içindeki bütün parti örgütleri toplamından oluşur.

İLÇE KONGRESİ

Madde 26

İlçe Kongresi, en çok 400 delegeden oluşur. Delegeler seçim yönetmeliğine göre seçilir. İlçe Kongresi, üyesi 400’den az olan ilçelerde üyelerin doğrudan katılımıyla yapılır.

İlçe Kongresi, İl Kongresi delegelerini ve İlçe Başkanı ile İlçe Yönetim Kurulu’nu seçer.

Partinin amaçları, ilkeleri, politikaları ve üst organların kararları doğrultusunda ilçenin politik durumu ve yerel sorunlarına ilişkin özel politikalar saptar.

İlçe Yönetim Kurulu’nun çalışma raporunu tartışıp kararlar alır, ilçe örgütünün gelir-gider hesaplarını ve tahmini bütçeyi onaylar.

İlçe Kongresi, 2 yılda bir toplanır. İlçe Kongresi’nin tarihi, İl Kongresi’ni mümkün kılacak şekilde, İlçe Yönetim Kurulu tarafından saptanır. İlçe Yönetim Kurulu üyeleri ile İlçe Belediye Başkanı ve ilçeye bağlı diğer belediyelerin başkanları, İlçe Kongresi’nin doğal delegesidir. İl Belediye Başkanları ile merkez ilçe çevresindeki diğer belediye başkanları Merkez İlçe Kongresi’nin doğal delegeleridir.

Bunun haricinde İlçe Kongresi’nin toplanması ile ilgili kurallar, Tüzük’te İl Kongresi için belirtilen kuralların aynısıdır.

Olağanüstü İlçe Kongresi, İlçe YK kararı ya da bir önceki İlçe Kongresi delegelerinin beşte birinin yazılı istemiyle toplanır. Delegelerin istemiyle toplandığında, gündem, istekte belirtildiği gibidir.

İLÇE YÖNETİM KURULU

Madde 27

İlçe Yönetim Kurulu, İlçe Başkanı da içinde olmak üzere en az 5 asil 2 yedek üyeden oluşur. Kendi içinden ilçe saymanını seçer, ihtiyaca uygun iş bölümü yaparak çalışır. İlçe Yönetim Kurulu, ilçedeki Parti çalışmasını yönetir. İlçe Yönetim Kurulu gerekli sıklıkta toplanır. Toplanma yeter sayısı organ tam sayısının salt çoğunluğudur. Kararlarda konsensüs aranır. Konsensüs oluşmadığı durumlarda karar yeter sayısı toplantıya katılanların 2/3’üdür.

Merkez ilçelerde örgütlenme, ilçe kuruluşları için belirlenen esaslara göre yapılır.

Herhangi bir nedenle boşalan üyelerin yerleri, aldıkları oy sayısına göre yedeklerle doldurulur.

Ancak üye sayısı, üye tam sayısının yarısının altına düşerse İl Yönetim Kurulu, yenisinin seçilmesi için olağanüstü kongre yapılmasını sağlar. Kongre’ye kadar Geçici İlçe Yönetim Kurulu atar.

BELDE ÖRGÜTÜ

Madde 28

Belde örgütü, İlçe Yönetim Kurulu’nca atanan 3 üyeden oluşur. Aralarından biri başkan seçilir. Belde örgütü İlçe Yönetim Kurulu’na bağlı çalışır. Üye kayıtları belde örgütüne değil, bağlı olduğu ilçe örgütüne yapılır.

BÜRO, KOMİSYON VE ÇALIŞMA GRUPLARI

Madde 29

Parti’nin bütün yönetici organları kendilerine bağlı büro, komisyon ve çalışma grupları kurma yetkisine sahiptir. Büro, komisyon ve çalışma gruplarında partili partisiz ayrımı yapılmadan yararlı olabilecek herkes, yönetici organların kararı ile çalışabilir. Büro, komisyon ve çalışma gruplarının elemanları, kendisine danışma ve bilgilerinden yararlanma amacı ile PM dahil, bütün yönetici organların toplantılarına çağrılıp, bilgilerinden yararlanılabilir.

PARTİ TEMSİLCİLİĞİ

Madde 30

Parti Meclisi ya da ilgili yönetim kurulu; henüz il, ilçe veya belde örgütü kurulmamış il, ilçe ve beldelerde; başvuran yurttaşlara ilk elden parti hakkında bilgi vermek; Program, Tüzük ve Parti yayınları ile rozet, flama vb. Parti sembollerini satmak, dağıtmak, üyelik için başvuran yurttaşların giriş belgelerini ilçe örgütüne vermek üzere kabul etmek ve böylece o yerde Parti örgütünün kurulmasına olanak sağlamak amacı ile, bütünüyle ilgili yönetim kurulunun sorumluluğunda olmak üzere görevlendireceği bir parti üyesi eliyle “parti temsilciliği” açabilir.

Temsilcilerin görevi, bu yerlerde Parti örgütünün oluşturulması ile ya da illerde PM tarafından, ilçelerde İYK tarafından, beldelerde İlçe Yönetim Kurulu tarafından temsilcinin görevine son verilmesi ile biter.

İl Temsilcisi Parti Meclisi’ne, İlçe Temsilcisi İl Yönetim Kurulu’na, Belde Temsilcisi İlçe Yönetim Kurulu’na bağlıdır.

PARTİ GRUPLARI

TBMM PARTİ GRUBU

TBMM Parti Grubu Genel Kurulu

Madde 31

Parti’nin, yasada belirtilen yeter sayıda milletvekili varsa, TBMM Parti Grubu kurulur ve kuruluşu Genel Başkan tarafından TBMM Başkanlığı’na bildirilir.

Parti Grubu; Program ile Genel Kongre ve PM kararlarıyla belirlenen Parti politikalarını TBMM çalışmaları yoluyla uygulamaya geçirmek üzere, grup iç yönetmeliği çerçevesinde çalışır. Grup iç yönetmeliği; grubun kuruluşunun TBMM Başkanlığı’na bildirilmesinden itibaren 15 gün içinde, PM tarafından hazırlanır ve yürürlüğe girer. Bu yönetmelik TBMM Başkanlığı’na sunulur.

Bakanlar Kurulu ya da bir Bakan’a güven ya da güvensizlik oyu verilmesi için karar alma yetkisi, Grup Genel Kurulu’nundur. Bu yetki başka bir organa devredilemez. Grup Genel Kurulu’nda seçimlerle ilgili oylamalar ile üyelere ilişkin bağlayıcı nitelikteki oylamalar gizli oyla yapılır.

GRUP BAŞKANI

Madde 32

Parti’nin Genel Başkanı, TBMM üyesi ise; Parti Grubu’nun ve Grup Yönetim Kurulu’nun da Başkanı’dır. Genel Başkan TBMM üyesi değil ise, grup üyeleri arasından iç yönetmelikte gösterilen yöntemle Grup Başkanı seçilir.

Genel Başkan, Parti çalışmalarıyla ilgili olarak grup üyelerine görev verebilir.

TBMM PARTİ GRUBU YÖNETİM KURULU

Madde 33

TBMM Grubu Yönetim Kurulu; Grup Başkanı, Grup Genel Kurulu’nun kendi üyeleri arasından seçtiği iki başkan vekili ve yeteri kadar asil ve yedek üyeden oluşur.

Grup organları her toplantı yılının başında ve o toplantı yılı için seçilir. Seçimler gizli oyla yapılır.

Grubun sözcüsü Genel Başkan’dır. Genel Başkan’ın bulunmadığı zamanlarda grup başkan vekilleri ya da ivedi durumlarda seçilen sözcüler bu yetkiyi kullanır.

Yasama girişimlerinin düzenli bir biçimde yürütülmesi ve Meclis çalışmalarında uyum ve disiplin sağlanması Grup Yönetim Kurulu’nun görevidir.

Grup Üyelerinin Görev ve Sorumlulukları

Madde 34

Partili milletvekilleri, yasama çalışmalarında, Parti’nin Program, Tüzük, Büyük Kongre ve Parti Meclisi kararları doğrultusunda çalışmak, Grup Genel Kurulu ve Grup Yönetim Kurulu kararlarını uygulamak ve desteklemekle yükümlüdürler. Geçerli özürleri olmadıkça Meclis Genel Kurulu’na, komisyon ve grup toplantılarına düzenli olarak katılırlar.

GRUP KURULAMAYAN DURUMLAR

Madde 35

Parti milletvekillerinin sayısı grup kurmaya yetmiyorsa; bu milletvekilleri Parti’nin genel tutumunu ilgilendiren ya da Genel Başkan’ca gerekli görülen konularda toplanarak ortak tutum belirler. Aralarındaki işbirliğinin ve görev bölümünün kurallarını Genel Başkan’a danışarak saptarlar.

TBMM PARTİ GRUBU DİSİPLİN KURULU

Madde 36

TBMM Grup Disiplin Kurulu, Grup Genel Kurulu tarafından gizli oyla seçilen 5 asıl 3 yedek üyeden oluşur. Seçimden sonraki 15 gün içinde yapılacak ilk toplantıda Grup Disiplin Kurulu, Başkan ve Sekreter üyeyi seçer.

Grup Disiplin Kurulu’nun çalışma koşulları ve yöntemleri PM tarafından hazırlanacak disiplin yönetmeliğiyle belirlenir.

İL GENEL MECLİSİ VE BELEDİYE MECLİSLERİ PARTİ GRUPLARI

Madde 37

İl Genel Meclisi ve Belediye Meclisleri’ndeki Parti üyeleri kendi aralarında bir grup oluştururlar. Partili Belediye Başkanları, Belediye Meclisi’ndeki Parti Gruplarının doğal başkanıdır.

Belediye Meclisi Parti Grubu, kendi içinden Grup Başkanı, Grup Başkan Vekilleri ve sözcülerini seçer. İl Genel Meclisi Parti Grubu’nun Başkanı ise, Meclis üyesi olduğu takdirde Parti İl Başkanı’dır. Bu grup, kendi içinden Başkan, Başkan Vekili ve sözcüsünü seçer.

İl ve İlçe Başkanları; Parti Gruplarını bütçe, yıllık program ve faaliyet raporu görüşmeleri öncesi olmak üzere 1 yıl içinde en az 3 kez toplantıya çağırır. Parti Grupları, İl ve İlçe Başkan ve Yönetim Kurulları’nın görüş ve önerilerini dikkate alır.

Grup üyeleri; Parti Program ve ilkelerine, Genel Kongre ile kendi kongrelerinin ve gruplarının kararlarına uymak zorundadır.

Belediye Başkanları’nın yürütme ile ilgili yasal görevleri konusunda bağlayıcı grup kararı alınamaz. İl Meclisi ve Belediye Meclisleri Parti gruplarının oluşturulması, çalışma yöntemleri ve bu grupların Parti örgütü ile ilişkileri PM tarafından hazırlanacak yerel yönetimlere ilişkin yönetmelikte düzenlenir.

GENÇLİK MECLİSİ

Madde 38

Parti, gençlik sorunları konusunda çalışma yapmak ve gençlerin sorunlarına çözüm bulmak amacıyla Gençlik Meclisi kurabilir. 18 ve 25 yaşları arasındaki parti üyeleri aynı zamanda Gençlik Meclisi üyesidir. Gençlik Meclisi’nin kuruluş, işleyiş ve çalışma yöntemleri PM’ce onaylanacak bir yönetmelikle düzenlenir.

KADIN MECLİSİ

Madde 39

Parti, üyesi olan kadınların, kadınlara özgü sorunların çözümü ve kadın sorunları ile ilgili çalışmalar yürütmek üzere Kadın Meclisi kurabilir. Kadın Meclisi’nin kuruluş, işleyiş ve çalışma yöntemleri PM’ce onaylanacak bir yönetmelikle düzenlenir.

YURTDIŞI PARTİ TEMSİLCİLİĞİ

Madde 40

PM, gerekli gördüğünde, yurtdışında bir ya da birden fazla Parti Temsilciliği açabilir.

Yurtdışı Parti Temsilcileri PM tarafından seçilir. Yurtdışı Temsilcileri, partiyi bulundukları ülkede temsil eder; çeşitli parti, kişi ve kuruluşlarla Parti adına ilişkileri sürdürür.

KONFERANSLAR

Madde 41

PM, gerekli gördüğünde Parti üyeleri ile sınırlamadan, katılımcılarını önceden belirleyerek merkezi ve iller düzeyinde genel ve özel konferanslar toplayabilir. Konferanslar, danışma ve eğitime yöneliktir; karar organı değildir.

GENEL HÜKÜMLER

Madde 42

İl ve ilçe örgütlerinin yeni kurulduğu yerlerde, Kurucu İl Başkanı ve yönetimini PM, Kurucu İlçe Başkanı ve yönetimini PM veya İl Yönetim Kurulu atar ve atanan yönetim kendi üyeleri arasından saymanını seçer, ihtiyaca uygun işbölümü yaparak çalışır.

İl ve İlçe Yönetim Kurullarının çekilmesi durumunda da bu madde uygulanır.

Madde 43

Parti üyeleri, her göreve aday olabilir, aday gösterebilir. Parti organlarına üye seçimleri, gizli oy ve açık ve aralıksız sayımla yapılır. Seçime ilişkin diğer esaslar, seçim yönetmeliğinde gösterilir.

Madde 44

İstifa, görevden alma ya da başka nedenle İl ve İlçe Başkanlıkları boşaldığında, İl ve İlçe Yönetim Kurulları, kendi üyeleri arasından, gizli oy ve salt çoğunlukla yeni başkanını seçer.

Madde 45

Parti Meclisi, Merkez Disiplin Kurulu, İl ve İlçe Yönetim Kurulları ile İlçe Disiplin Kurullarında üye eksilmesi durumunda yeri yedek üye ile doldurulur. Organların karar alma sayısının altına düştüğü durumlarda ilgili üst organ tarafından Geçici Yönetim Kurulu atanır. İl örgütlerinde 45, ilçe örgütlerinde 30 gün içinde Yönetim Kurulu seçimi için Olağanüstü Kongre yapılır.

Madde 46

Parti üyeleri, TBMM, Belediye ve İl Genel Meclislerinde gruplar kurarlar. Çalışmalarını, hazırlanacak iç tüzük uyarınca yürütürler.

Madde 47

Genel ve Yerel seçimlerde aday olacak parti üyeleri, üye ya da delegelerin oy kullanacağı ön seçimle veya merkez yoklaması ile belirlenir. Hangi usullerin uygulanacağına PM karar verir. Önseçim ve merkez yoklaması usulleri seçim yönetmeliğinde gösterilir.

Madde 48

Parti Kongreleri, gazetelerde ilan edilmeyebilir.

Madde 49

İlk Kongre’ye kadar, Kongre yetkilerini Kurucular Kurulu kullanır. Kurucular Kurulu, PM kuruluncaya kadar partiye üye alır ve partiyi yönetir.

Madde 50

Partinin gelir-giderleri, bütçe, bilânço, gelir-gider hesabı ve kesin hesaplarının tutulması, yasaya göre ve PM tarafından hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.

Madde 51

Parti Meclisi, il ve ilçe örgütleri ihtiyaç duymaları halinde, bulundukları bölgelerde Dernekler Yasası'nın 90. maddesi çerçevesinde lokal açabilir.

Madde 52

Parti Meclisi, Genel Başkan'ın İstanbul'daki parti çalışmalarını rahatlıkla sürdürebilmesi için, İstanbul'da "Genel Başkanlık İrtibat Bürosu" açabilir.

Madde 53

Parti, politikalarının yaygınlaştırılması, üyeler ile tüm halka aktarılması için merkezi ya da yerel aylık, haftalık, günlük vb. düzenli gazete, dergi, bülten, broşür, katalog türü yayınları çıkarır, film ya da müzik kaseti hazırlatıp çoğaltabilir. Yayının kimler tarafından ya da nasıl çıkarılacağına merkezi düzeyde PM ve yerel düzeyde İl Yönetim Kurulu ve İlçe Yönetim Kurulu karar vermeye yetkilidir.

Madde 54

PM, İl Örgütleri, İlçe Örgütleri, Gençlik ve Kadın Meclisleri parti çalışmalarını ve politikalarını halka tanıtmak amacıyla yemekli toplantılar, ses sanatçısı vb. katılacağı şenlik ya da şölenler, şiir dinletileri, film-dia gösterimleri vb. kültürel, sportif, aktüel, ekonomik toplantılar düzenleyebilir.

GENEL DİSİPLİN KURALLARI

Madde 55

Disiplin kurullarında görev alanlar Parti’nin diğer organlarında görev alamazlar.

Disiplin Kurullarının Yetkileri

a) Merkez Disiplin Kurulu, Parti’nin merkez organlarında görevli olanların, İl Başkanlarının, İl Yönetim Kurulu üyeleri ile İl Disiplin Kurulu üyelerinin disiplin suçlarını karara bağlar. Merkez Disiplin Kurulu, aynı zamanda İl Disiplin Kurullarının da üst itiraz organıdır.

b) Diğer kurul üyelerinin disiplin suçları İl Disiplin Kurulları’nca karara bağlanır. Disiplin kurulları, SPY'nin 55. maddesine göre çalışır.

c) Disiplin Kurulu’na başvuru ve kurulun çalışma yöntemleri disiplin yönetmeliği ile düzenlenir.

DİSİPLİN SUÇ VE YAPTIRIMLARI

Madde 56

Disiplin yaptırımları uyarı, kınama, üyelikten geçici çıkarma ve kesin çıkarmadır. Aşağıda belirtilen disiplin suçlarına karşılarında yazılan yaptırımlardan biri uygulanır.

a) Parti parasıyla özel çıkar sağlayanlara kınama, geçici çıkarma ya da kesin çıkarma.

b) Parti defter ve evraklarında tahrifat yapanlara kınama, geçici çıkarma ve kesin çıkarma.

c) Temel insan hakları ihlallerinde bulunanlara kınama, geçici çıkarma ya da kesin çıkarma.

d) Parti çalışmalarında partili üye veya üyelere fiziksel şiddet uygulayanlara geçici veya kesin çıkarma.

e) “Özel alan” dahil, kadına ve LGBT bireylere yönelik fiziksel ve/veya psikolojik her türlü şiddet, baskı, tehdit, cinsel taciz, aşağılama, egemenlik kurma gibi cinsiyetçi uygulamalara karşı aşağıdaki yaptırımlar uygulanır:

- Psikolojik baskı, şiddet: Uyarı, tekrar(lar)ı halinde üyelikten geçici uzaklaştırma ve/veya kesin çıkarma.

- Cinsel taciz, fiziksel şiddet: Üyeliği süreli dondurma, tekrar(lar)ı halinde geçici ve/veya kesin çıkarma.

f) Hakkında Disiplin Kurulu’na başvuru olan kişi(ler), Parti üyeliğinden istifa etseler dahi, istifaları disiplin soruşturması tamamlanıncaya ve Disiplin Kurulu kararı açıklanıncaya kadar kabul edilmez.

g) Kadına ve LGBT bireylere yönelik suçların disiplin kurullarında görüşülmesine öncelik verilir. Disiplin kurullarında görev alanlar partinin diğer organlarında görev alamazlar.

İtiraz: İDK kararlarına karşı, kararın tebliğinden sonra 10 gün içinde MDK'ya başvurulabilir. Hakkında Parti’den ya da gruptan geçici veya kesin çıkarma cezası verilen üye, Parti içi itiraz yollarını tükettikten sonra SPY'nin 57. maddesi çerçevesinde yargı yoluna başvurabilir. Yargı kararı kesindir.

Geçici Madde 1

İlk toplantısını yapıncaya kadar, Büyük Kongre ile Parti Meclisi’nin tüm yetkilerini Kurucular Kurulu kullanır. Kurucular Kurulu, Genel Başkan, Parti Meclisi ve Merkez Disiplin Kurulu üyelerini seçer. Genel Başkan ile yaş kaydı aranmaksızın kuruculuk şartlarına haiz Parti Meclisi ve Merkez Disiplin Kurulu, Kurucular Kurulu’nun doğal üyeleridir.