Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği/Ek/Bölüm 2: Revizyonlar arasındaki fark

{{eser1|başlık=Deprem Yer Hareketi|önceki=[[Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği/Ek/Bölüm 1|Bölüm 1]]|sonraki=[[Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği/Ek/Bölüm 3|Bölüm 3]]|esersahibi=|bölüm=2. Bölüm|notlar='''Uyarı:''' Başlıkların numaralandırmalarında yönetmelikteki numaralandırma yöntemi aynen korunmuştur. Vikikaynak da başlıkları ayrıca numaralandırdığı için yan yana görünen bu numaralandırmalar karıştırılabilir. Başlığa yakın olan numaralandırma, yönetmelikteki özgün başlık numarasını, uzak olan numara ise Vikikaynak'ın kendi başlık numaralandırmasını göstermektedir.}}

 

 

 

DD-1= 50 yılda aşılma olasılığı %2 (tekrarlanma periyodu 2475 yıl) olan deprem yer hareketi düzeyi

(V_S)30 = Üst 30 metredeki ortalama kayma dalgası hızı [m/s]

 

 

'''2.1.1.''' Binaların deprem etkisi altında tasarımında esas alınacak deprem yer hareketlerine ilişkin veriler bu Bölüm’de tanımlanmıştır.

'''2.1.2 - 2.2'''<nowiki>'</nowiki>de tanımlanan dört farklı deprem yer hareketi düzeyi için deprem verileri, 22/01/2018 tarih ve 2018/11275 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulan Türkiye Deprem Tehlike Haritalarıile tanımlanmıştır. Bu haritalara https://tdth.afad.gov.tr/ adresli internet sitesinden erişilebilir.

 

 

Bu Yönetmelik kapsamında aşağıda belirtilen dört farklı deprem yer hareketi düzeyi tanımlanmıştır.

 

 

DD-1 ''Deprem Yer Hareketi'', spektral büyüklüklerin 50 yılda aşılma olasılığının %2 ve buna karşı gelen tekrarlanma periyodunun 2475 yıl olduğu çok ''seyrek'' deprem yer hareketini nitelemektedir. Bu deprem yer hareketi, ''gözönüne alınan en büyük deprem yer hareketi'' olarak da adlandırılmaktadır.

 

 

DD-2 ''Deprem Yer Hareketi,'' spektral büyüklüklerin 50 yılda aşılma olasılığının %10 ve buna karşı gelen tekrarlanma periyodunun 475 yıl olduğu ''seyrek'' deprem yer hareketini nitelemektedir. Bu deprem yer hareketi, ''standart tasarım deprem yer hareketi'' olarak da adlandırılmaktadır.

 

 

DD-3 ''Deprem Yer Hareketi,'' spektral büyüklüklerin 50 yılda aşılma olasılığının %50 ve buna karşı gelen tekrarlanma periyodunun 72 yıl olduğu ''sık'' deprem yer hareketini nitelemektedir.

 

 

 

DD-4 ''Deprem Yer Hareketi,'' spektral büyüklüklerin 50 yılda aşılma olasılığının %68 (30 yılda aşılma olasılığı %50) ve buna karşı gelen tekrarlanma periyodunun 43 yıl olduğu ''çok sık'' deprem yer hareketini nitelemektedir. Bu deprem yer hareketi, ''servis deprem yer hareketi'' olarak da adlandırılmaktadır.

 

Deprem yer hareketi spektrumları, belirli bir deprem yer hareketi düzeyi esas alınarak %5 sönüm oranı için, '''2.3.2, 2.3.3, 2.3.4 ve 2.3.5'''<nowiki>'</nowiki>te açıklandığı üzere ''harita spektral ivme katsayıları''<nowiki>'</nowiki>na ve yerel zemin etki katsayıları’na bağlı olarak standart biçimde veya '''2.4.1'''<nowiki>'</nowiki>e göre ''sahaya özel deprem tehlikesi analizleri'' ile özel olarak tanımlanırlar.

Boyutsuz ''harita spektral ivme'' katsayıları, '''2.2'''<nowiki>'</nowiki>de belirtilen dört farklı deprem yer hareketi düzeyi için ''Türkiye Deprem Tehlike Haritaları'' kapsamında tanımlanmıştır:

 

 

'''2.3.2.3''' – Yatay ve düşey ''elastik tasarım spektrumları'', '''Denk.(2.1)''' ile elde edilen tasarım ''spektral ivme katsayıları''<nowiki>'</nowiki>ndan yararlanılarak, sırası ile, '''2.3.4 ve 2.3.5'''’te tanımlanmıştır.

 

'''2.3.3.1 – 16.4'''<nowiki>'</nowiki>te tanımlanan ''yerel zemin sınıfları''’na bağlı olarak ''yerel zemin etki katsayıları'' F_S ve F₁, sırası ile, '''Tablo 2.1''' ve '''Tablo 2.2'''<nowiki>'</nowiki>de verilmiştir. Tablolarda harita spektral ivme katsayılarının ara değerleri için doğrusal enterpolasyon yapılabilir.

 

|}

 

 

Gözönüne alınan herhangi bir deprem yer hareketi düzeyi için yatay elastik tasarım ivme spektrumu’nunordinatları olan yatay elastik tasarım spektral ivmeleriae()ST, doğal titreşim periyoduna bağlı olarak yerçekimi ivmesi [g] cinsinden Denk.(2.2)’de tanımlanmıştır (Şekil 2.1):

[[Dosya:Deprem_Yönetmeliği_Şekil_2.2.png|orta|400px]]

 

 

Gözönüne alınan herhangi bir deprem yer hareketi düzeyi için ''düşey elastik tasarım ivme spektrumu’nun'' ordinatları olan ''düşey elastik tasarım spektral ivmeleri S_aeD(T)'', yatay deprem yer hareketi için tanımlanan kısa periyottasarım spektral ivme katsayısına ve doğal titreşim periyoduna bağlı olarak yerçekimi ivmesi [g] cinsinden '''Denk.(2.5)''' ile tanımlanır '''(Şekil 2.3)''':

[[Dosya:Deprem_Yönetmeliği_Şekil_2.3.png|orta|400px]]

 

 

 

Bazı özel durumlarda, ''sahaya özel deprem tehlikesi analizleri'' ile ''sahaya özel deprem yer hareketi spektrumları'' tanımlanabilir. Bu tür spektrumlar proje mühendisinin tercihine bağlı olarak her durumda kullanılabilir.

Sahaya özel deprem ''yer hareketi'' spektrumlarının ordinatları, hiçbir zaman '''2.3.4''' veya '''2.3.5'''<nowiki>'</nowiki>te tanımlanan tasarım spektrumu ordinatlarının % 90’ından daha küçük olmayacaktır.

 

 

'''16.4'''<nowiki>'</nowiki>e göre yapılan yerel zemin sınıflandırmasında ZF sınıfı olarak tanımlanan zeminlerde '''16.5'''<nowiki>'</nowiki>e göre ''sahaya özel zemin davranış analizleri'' yapılacaktır. Bu tür analizler, proje mühendisinin tercihine bağlı olarak diğer sınıflardaki zeminlerde de yapılabilir.

 

 

Bu yönetmeliğe göre bina taşıyıcı sistemlerinin zaman tanım alanında bir veya iki boyutlu ve üç boyutlu deprem hesabında gerekli deprem yer hareketlerinin tanımlanması için kullanılacak deprem kayıtlarının seçimi ve ''basit ölçeklendirme'' yöntemi ile ölçeklendirilmesi veya ''spektral uyuşum'' sağlanacak şekilde dönüştürülmesi için uygulanması gerekli kurallar '''2.5.1<nowiki>,</nowiki> 2.5.2 <nowiki>ve</nowiki> 2.5.3'''<nowiki>'</nowiki>te tanımlanmıştır.

 

 

Bina taşıyıcı sistemlerinin zaman tanım alanında deprem hesabında kullanılacak deprem kayıtlarının seçimi, tasarıma esas deprem yer hareketi düzeyi ile uyumlu deprem büyüklükleri, fay uzaklıkları, kaynak mekanizmaları ve yerel zemin koşulları dikkate alınarak yapılacaktır. Binanın bulunduğu bölgede tasarıma esas deprem yer hareketi düzeyi ile uyumlu geçmiş deprem kayıtlarının mevcut olması durumunda öncelikle bu kayıtlar kullanılacaktır.

Bir veya iki boyutlu hesap için seçilecek ''deprem kayıtları''<nowiki>'</nowiki>nın ve üç boyutlu hesap için seçilecek ''deprem kaydı takımları''<nowiki>'</nowiki>nın sayısı en az onbir olacaktır. Aynı depremden seçilecek kayıt veya kayıt takımı sayısı üçü geçmeyecektir.

 

 

'''16.5.2'''<nowiki>'</nowiki>ye veya '''16.10'''<nowiki>'</nowiki>a göre yapılacak zemin davranış analizleri dışında, zaman tanım alanında hesapta kullanılacak deprem yer hareketleri, seçilen deprem kayıtlarından basit ölçeklendirmeyöntemi ile aşağıdaki şekilde elde edilebilir:

Mevcut deprem verileri ile bina özelliklerinin gerekli kılması ve sahaya özel deprem yer hareketi spektrumu belirlenmesi durumunda, binanın belirli sayıda titreşim periyodu ile ilişkilendirilen ''koşullandırılmış ortalama spektrumlar''<nowiki>'</nowiki>dan yararlanılarak, deprem kayıtlarının analiz sonuçlarında daha az saçılmayı sağlayacak şekilde seçilerek ölçeklendirilmesi yoluna gidilebilir.

 

 

'''16.5.2'''<nowiki>'</nowiki>ye veya '''16.10'''<nowiki>'</nowiki>a göre yapılacak zemin davranış analizlerinde veya zaman tanım alanında yapılacak diğer hesaplarda kullanılmak üzere deprem yer hareketleri, seçilen deprem kayıtlarının '''2.3.4''' veya '''2.4.1'''<nowiki>'</nowiki>e göre tanımlanan tasarım spektrumuna ''spektral uyuşum'' sağlanacak şekilde dönüştürülmesi ile de elde edilebilir. Dönüştürülen deprem yer hareketlerinin spektrumlarının ortalamaları, tüm periyotlariçin tasarım spektrumu ordinatlarından daha küçük olmayacaktır.

 

 

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı tarafından uygun görülmesi durumunda, Başkanlık tarafından veya Başkanlık koordinasyonunda diğer kamu kurumları veya üniversite kuruluşlarınca kuvvetli deprem hareketinin ölçülmesi amacı ile kamu, özel ve tüzel kişilere ait binalara, diğer yapılara veya açık alanlarına ivme kayıtçılarının yerleştirilmesine izin verilecek, bina veya yapı sahipleri ya da işletmecileri bunların korunmasından sorumlu olacaktır.