Sağduyu Tanrısızlığın İlmihali/Ruhaniyet Bir Ham Hayaldir

Vahşi, bir "ruh"tan söz ettiğinde, hiç olmazsa bu kelimeye bazı anlamlar yükler. Bununla, yürürlükte olmayan, ancak hissedilen eserler meydana getiren havaya, rüzgâra, güzel kokuya, esintiye benzeyen bir etkeni amaçlar. Yeni ilahiyatçı meseleyi incelte incelte, kendisi için olduğu kadar başkaları için de az anlaşılır oluyor. Ona, bir ruh kelimesinin neyi ifade ettiğini sorunuz; size hemen, "Bilinmeyen bir cevherdir, tümüyle basittir, bir mekâna sahip değildir; maddeyle hiçbir ilgisi ve ilişkisi yoktur" karşılığını verecektir. Doğrusunu söyleyelim, böyle bir cevher hakkında en küçük bir fikir oluşturacak bir insan var mıdır? Yeni ilahiyat dilinde, bir ruh, anlamsız bir laftan, bir düşünce yokluğundan başka bir şey midir?

Ruhaniyet düşüncesi de modelsiz bir fikirdir.