Yaş Antlaşması

Yaş Antlaşması (15 Cumadel'ûla 1206 - 10 Ocak 1792)

(Evvelki madde) İki devlet beyninde sebkat eden her türlü muadat ve muhasamet şimdiden def ve ref olunup gerek Şehinsah-ı azamet nişan-ı Âl-i Osman ve gerek bilcümle Rusya'ların Padişah ve Imparatoriçe-i uzması ve anların verese-i taht ve ah-latları beyninde ve reaya ve berayaları miyanelerinde cemi evza-i hasmane ve muadat aleddevam terkolunup nes-yi müebbet ile mensi ve metruk kala ve bundan böyle berren ve bahren musaleha-i müebbede carî olup tegayyürden ârî ve beri ve metin ve üstuvar dostluk ve revabıt-ı musafatı ifa birle el-haletü hâzihi münakit olan musaleha ahidnamesi şurutunun kemal-i saffet ve dikkat ve ihtimam ile merî tutulmasına say ve ikdam oluna bu vehçile ki canibeyn birbirlerinin hakkına bir türlü hareket-i hasmane ve esbab-ı düşmananeye sırren ve alâniyeten mübaderet etmiyeler ve tecdit olunan işbu muvalât ve musafat muktezasınca muâhid olan iki devletler bilâ istisna canibeyn reayasına her hangileri iki taraf cürüm ve kabahatle müttehim iseler töhmetleri tarafeynden nesyen mensiya alelitlak affolunup çekdiri ve zindanlarda ıtıahbus olanları azâıl ve ıtlak birle menfi ve meks ettirilen kesane vatanlarına avdete izin ve ruhsat virilip mukaddema nail oldukları paye ve emvalleri badessulh kendilere red ve irca olunup ahirler tarafından mezburlara bir türlü zarar ve ziyan ve taarruz tecviz olunmayup ve mersumînden her birisi hemşehrileri misillu memleketinde carî olan kavanin ve kavaidin zir-i himayetinde mahimi olarak geçineler.

(ikinci madde) Tarih-i hicrinin bin yüz seksen sekiz senesi cumadel'ulâsının ondördüncü gününde yani bin yediyüz yetmiş dört sene-i rumiyesi temmuzun onunda akdolunan musaleha ahidnamesi ve yine tarih-i hicrinin bin yüz doksan üç senesi cumadel'âhirenin yirminci gününde yani bin yediyüz yetmiş dokuz sene-i rumiyesi martının onunda akdolunan muahede-i müfessire ve tarih-i hicrinin binyüz doksan yedi senesi recebinin yirmi birinde yani bin yediyüz seksen üç sene-i rumiyesi haziranının onunda akdolunan Ticaret Muahedesi ve tarih-i hicrinin binyüz doksan sekiz senesi seferinin onbeşinde yani bin yüz seksenüç sene-i rumiyesi kânunievvelin yirmi sekizinde akdolunan Rusya devletine Kırımı ve Taman ilhakını ve Koban nehrinin hudut olduğunu mübeyyin senet işbu ahidname ve senedat-ı sabıka ile tebdil ve terkolunmuş maddelerden maada baki kalan bilcümle şurut ile işbu müsaleha ahidnamesi muktezasınca tekid ve tasdik olunurlar ve zikrolunan muahedat ve senedat bilahalel merî ve muteber tutulup hüsn-i riayetle kamilen icra ve ifasına devleteyn-i müteahhideteyn taahhüt eder

(Üçüncü madde) Esas'ın şartı sânisinde ilelebet nehr-i Turla iki devletin sınuru ola bu veçhileki bundan sonra bittamam Rusya devletinin hududu nehr-i mezkûra değin imtidat oluna deyu mestur olduğuna binaen deleteyn-i müteahhideteyn beyinlerinde bilittifak işbu madde ile karar verildi ki Devlet-i Aliye ile Devlet-i Rusya memaliki beyninde aleddevanı nehr-i Turla hudut olup şöyleki nehr-i mezburun sol taralında olan bilcümle arazi ilelebet kamilen bila mümeneatin Rusya devletinin zir i hükûmetinde bâki kala ve nehr-i mezburun sağ kolunda olan bilcümle arazi dahi Rusya devleti tarafından red olunup ilelebet kamilen bila mümaneatin Devlet-i Aliye'min tahtı hükûmetinde baki kala

(Dördüncü madde) Đmdi devleteyn hududuna dair karardade olan nizam ve intizama binaen Esas'ın şart-ı râbii mucibince iki devletin sair cümle sınırları işbu muharebeye gelince neveçhile iseler yine ol veçhile olup Rusya devleti askerlerinden işbu muharebede istilâ olunan bilcümle yerler ve derununda olan kaleler Rusya devleti el-haletü hâzihi bulundukları vecih üzere Devlet-i Aliyeye red eder binaenalâzalik Rusya Đmparatoriçesi tarafından zapt ve istilâ olunan Bucak memleketi ve Bender ve Akkerman ve Kili ve Đsmail kalelerde ve cemi kasabat ve mahallât ve kuraları vesair her ne derununda mevcut ise Devlet-i Aliye'ye red eder kezalik Buğdan memleketini cemi şehirler ve emakin ve mesakin vesair her ne derununda mevcut ve münderiç ise red ve teslim eder ve Devlet-i Aliye dahi memalik-i merhumeyi mevaddı atiyetizzikir üzere kabul edip alenen ve kamilen riayet edeceğini taahhüt evvelâ balâda mezkûr ikinci madde ile tecdit olunan tarih-i hicrinin binyüz seksen sekiz senesi cumadel’ulasının ondördüncü gününde yani binyediyüz yetmiş dört sene-i rumiyesi temmuzunun onunda münakid ahitnamede ve yine tarih-i hicrinin bin yüz doksanın senesi cumâdel’âhiresinin yirminci gününde yani binyediyüz yetmiş dokuz sene-i rumiyesi mart'ının onunda nizam bulan Tenkihname'de ve vine tarih-i hicrinin binyüz doksan sekiz senesi seferinin onbesinci gününde yani binyediyüz seksenüç sene-i rumiyesi dahilinde Veziriâzam tarafından Devlet-i Osmaniye canibinden olarak verilen senette her ne Buğdan ve Eflâk memleketlerinin menfaatine dair muharrer ve münderiç ise bilâhalel meri ve muteber tutulup kemal-i dikkatle ifa ve icra oluna saniyen atik muhasebeleriçin her ne güna ise gerek nükut akçe ve gerek sair tarik ile bir nesne Buğdan memleketinden talep olunmasa sâlisen işbu muharebenin cümle müddetiçün bir türlü teklif veyahut âher vergi talep olunmayup muharebe imdadında pâzede oldukları mazarrat ve tahribat-ı nıüteaddidelerine nazaran bundan sonra dahi iki sene mühlet birle zikrolunan Buğdan memleketini her türlü vergi ve tekâliften muaf birle işbu mühlet-i muafivet-i mezkûre mübadele-i tasdikname tarihinden addoluna râbian terk-i vatan edip ahar mahallere varmak rağbetinde olan hanedanlar bilcümle eşya-ları nakletmeğe serbestiyet üzere mezun olalar ve işbu hanedanlar emlâkini Devlet-i Aliye reayasından olan akrabalarına ve diledikleri yine Devlet-i Aliye reayasından kimesnelere ita ve kaide-i memleket üzerine mersumlara füruht eyleyüp ve kendu mesalihinin tanzimiçün vakt-i kâfileri olmak için serbestiyet üzere vatanlarından nakleylemelerine ondört ay müddet imhâl olunup işbu müddet-i mühlet tasdikname-i mubarekenin mübadelesi tarihinden mâdut ve mahsup oluna

(Beşinci madde) Devleteyn-i müteahhideteynin miyanelerinde safvet ve müvalâta delâlet olmak içinki ancak el-haletü hâzihi beyinlerinde sulh ve salâhın ve hüsn-i ittifakın tecdidile kanaat olunmayup zaman-ı müstakbel için dahi rnüsalehanın zabıta-i kaviye ile raptnı ve her türlü esbab-ı mübahase ve burudetine müeddi olur halatın defi’ne sâyi mâlâ-kelâm ile talip oldukları cihetlerinden Devlet-i Aliye taahhüt eder ki mukaddema sadır olan ferman-ı alişanın bu defa tecdidile Tiflis Hânının yed-i hükûmetinde olan memlekete ve sekenesine Ahıska Valisi ve serhad zabıtanı vesaireleri minbadin sırren ve alâniyeten bir türlü bahane ile bîhuzur ve taaddi etmemek ve kat'a hüsn-i ittifak ve hemcivariye mugayir taraflarından halel getirilmemek babında mezkûr Ahiska Valisi ve serhad zabitanına ve saire eşeddi tenbih ve tekid ile fermanlar ısdar ve tisyar oluna

(Altıncı madde) Bin yediyüz seksenin; senesi kânunievvelin yirmi sekizinci gününde bilcümle Devlet-i Rusya'ya Kırım ve Taman'ın ilhakına dair olhavalide devleleyn-i müleahhideteyn beyninde nehr-i Koban hudut tayin olunduğunu mübeyyin münakid olan senedi sair uhud ile maan işbu muahedenin ikinci maddesi ile temhid ve teyid eyledikten sonra Devlel-i Osmaniye vakt-i müstakbel için devleleyn-i

fahimeteyn miyanelerinde sulh ve salâh ve refahiyet hüsn-i ittifakına halel getirebilir cümle vesaili teb'id eylemek murad ve maksudunda olduğunu izhar ve beyan için alenen vaad ve taahhüt ederki nehr-i Kubanı'n sol yakasında hudut dahilinde mülemekkin olan tavaif bilcümle devlet-i Rusya'nın hudut ve sınırlarına tecavüz etmemesine ve Rusva Đmparatoriye reayalarına ve anların emakin ve mesakinlerine ve arazilerine dahi bir türlü taaddi ve gasp ve hasar zuhura getirilmemesine ve hafi ve celi bir türlü bahane ile Rusya ademlerini kayd-ı esire giriftar eylememeleriçün zabıt birle men ve tahzir zımnında kendu iktidarını ve cümle vesail bezl ve imâl edip ve ol bapta taraf-ı Devlet-i Aliye'den hilâfında olan alâeyyihâl eşed üzere tedip ve güşmâl olunacaklarun müşir lâzımgelen kimesnelere eşed vehçile fermanar ita ve zikr olunan tenbihat işbu müsaleha-i hayriye bâdel inikad tasdiknameleri dahi mübadele olunduktan sonra ol havalilere ilân ve beyan olunalar ve eğer akvam-ı mezbure işbu ahidnamede karar verildiği suretten nâşî kendulere eşet üzere balâda zikrolunan tenbihatlarına dahi nazar etmeyüp anlardan bir kimesne bilcümle devlet-i Rusyaların hudutlarına tecavüzü irtikâp ve gasp ve hasaret ve ızrar ve tahribat tertibedip yahut hayvanatı vesair nesne gasp ile alıp götürdükleri veyahut Rusya adamlarını kavd-ı esire giriftar eyledikleri sebebile şikâyetleri takdim olunduğu surette derakap ye bilâtehir garet veyahut gasp olunan nesne istirdat birle terahi oluna veyahut ahzolunan Rusya adamları bir türlü bahaneye ithal olunmaksızın bilâ tehir ve mingavr-i tereddüt teftiş ve tahkik birle sebilleri tahliye ve âzâd ve terettüp eden hasar tazmin birle cürüm ve kabahatli müttehim olan kimesneler dahi ibreten'lisairin hudut dahilinde Rusya serhad zabiti tarafından nasbolunacak memurun muvacehesinde tedipleri icra ve ifa oluna ve eğer gayr-i memul şikâyetleri takdim olunduğu tarihten altı ay zarfında dahi tazmin olunmadığı halde Devlet-i Aliye taahhüt ederki Rusya ımparatoriye Elçisi tarafından tahriren inha olunduktan sonra bir av zarfında bilcümle müterrettip olan ziyan ve hasarları kendi hazinesinden tazmin edip ve hemcivariyette olan hudutların emniyet ve refahiyetine halel getirdikleriçün balâda mezkûr ve vaz ve tanzim olunan tedipleri dahi bieyyihâl ve vücuh ile müttehimler üzerinde filen mingayr-i tehir icra ve ifa oluna

(Yedinci madde) Ticaret maddesi tarafeyn hüsn-i ittifakının habl-i metin ve rehn-i aslisi olduğu cihetle Devlet-i Osmaniye Rusya Devlet ile bu veçhile müsafal ve müvalatını tecdit kılıp saffetini izhar için ve devleteyn reayaları beyninde ticaretini bilâmümaneatin aminen ve salimen icra ve tarafeyn menfaatinin vech-i ehven üzere mütezayil olmasına talip olduğuna binaen devlet-i Rusya ile münakit olan ticaret muahedesinin Cezayir ve Tunus ve Trablus-i Garp ocaklarına dair altmış birinci mad-desini işbu madde ile dusturul'amel itibar Rusya reayalarından biri Cezayir ve Tunus ve.Trablus-i Garbi ocakları korsanlarına müsadif olup bunlardan sebi ve istirkak olunur ise veyahut zikrolunan korsanlar Rusya tücarının sefinesini veyahut malını alırlar ise Devlet-i Aliye zikrolunan ocakların üzerinde olan iktidarını imâl ile bu veçhile esir olunmuş Rusya reayalarım tahlis ve ahzolunmuş sefinelerini ve emval ve eşyayı mağsubelerini eshabma istirdat ve lâzım gelen zarar ve hasarlarını tahsil ettire ve Devlet-i Aliye tarafından verilen fermanlar Cezayir ve Tunus ve Trablus-i Garp ocakları tarafından icra olunmadığı haberi vurudıında badettahkik olvakit Rusya elçisi veyahut maslahatgüzarı tarafından Derâliye'de tahriren inha olundukta oltarihten iki ay itibar ile yahut mümkün olur ise dahi mukaddem hazine-i hümayundan tazmin ve terazi hususuna Devlet-i Aliye taahhüt eder.

(Sekizinci madde) Gerek inas ve gerek zükûr cinsinden olan bilcümle üserayı muharebe vesair esirler her ne paye ve rütbeden iseler iki devletin arazilerinde bulundukça Rusya devletinde hüsn-i iradetlerile tanassur eden müslimin ve Devlet-i Aliye'de yine hüsn-i iradetlerile din-i Muhammediyi kabul eden hristi-yanlardan maada bilcümle işbu ahidname-i mübarekenin tastiknameleri mübadelesinden sonra derakap ve asla bir türlü bahane ile tarafeynden bilâ ivaz ve bigayi semen âzâd ve istirdat ve teslim olunalar kezalik giriftar-ı bend-i istirkak olan bilcümle hiristiyanlar yani Lehlu ve Buğdanlu ve Eflâkin ve Moralli ve ahali-i Cezayir ve Gürciler vesair bilcümle ve bilâ istisnaen bilâ semen ve gayri ivaz âzâd olunalar kezalik işbu musaleha-i mübarekenin inikadından sonra bir taklip ile giriftar-ı bend-i istirkak olan Rusya reayaları Devlet-i Aliye'de bulundukça red ve teslim olunalar ve kezalik Devlet-i Aliye’ nin reayaları hakkında biaynihi ve muamele-i rnüteşabihe üzere hareket etmeğe Rusya devleti taahhüt eder

(Dokuzuncu madde) Egerçi halâ musaleha-i hayriyenin maslahatı nizam bulacağı takrible âlât-ı harbiye tehir olunup ânıâli düşmenane sudur bulmayacağı her ne kadar meczum ise dahi lâkin işbu muahedeyi bâdelimza Rusya devletinin bu maddeye dair baş murahhas kılınan bilfiil müsteşar-ı hassı tarafından derakap Rusya devleti asakirinin donanmalarının üzerlerinde serkerdesine ihbar edip kezalik iki ulu devletler miyanelerindesulh ve salâh ve musafat ve müvalât karar bulduğunu Devlet-i Aliye'nin sadrazamı hazretleri tarafından dahi donanmalar ve miyane-i asakir-i Osmaniyanda ifade ve beyan oluna

(Onuncu madde) Devleteyn beyninde musaleha-i mübarekenin ve safvet ve müvalâtın ziyade takviyesi zımnında iki devlet tarafından bilittifak tayin olunacak vakitte canibeynden alenen fevkalâde büyük elçiler ba's ve tesyir ve iki elçiler re'si hududda muamele-i müteşabihe ile istikbal olunup Devlet-i Aliye ve Rusya devleti indlerinde ziyade muteber olan Avrupa devletleri elçileri haklarında riayet olunan resm-i mutad mumaileyhima haklarında dahi merî kılınıp ve delâlet-i safvet-i cani-beyn olmak üzere elçiyan-ı mumaileyhima vesatativle şân-i devletlerine lâyik hedaya irsal oluna

(Onbirinci madde) Đki ulu devletler beyninde işbu şurut-i muahede rapt ve tanzim olunup tarafeynden tasdiknameleri dahi mübadele olunduktan sonra Rusya lmparatoriye askerleri ve ince donanması Devlet-i Aliye memleketlerinden huruca mübaşeret eyliyeler ve asakir ve donanmanın bu makule huruçlarında dahi vakit ve zamanın haline tatbik etmek lâzım gelmekle binaenaleyh devleteyn-i müteahhideteyn bilitttifak işbu gelecek binyediyüz doksan iki sene-i rumiyesi mayısının onbeşinci günü netice ve nihayed-i vâde olmak üzere bilmüzakere karar vermelerile tayin olunan vakt-i mev'udda Rusya askerleri nehr-i Turla'nın sol vakasına tamamen ve kamilen mürur ve ince donanması nehr-i Tuna boğazlarından tamamen taşra huruç evliye ve Rusyalının tarafından istilâ olunup işbu müsalaha ahidnamesi mucibince Devlet-i Aliye’ye red olunacak kıla ve memleketlerde mademki Rusya lmparatoriye askerleri buluna işbu memlekelerin hükûmet ve nizamı Rusyalunun zaptında bulunduğu üzere calip cümle Rusya askerinin külliyen huruçları vaktine değin Devlet-i Aliye canibinden memalik-i mezkûrerinin hükûmetine müdahale olunmaya ve bu memleketlerde bulunan Rusya askerinin iktitaf-ı mekûlât ve tedarik-i levâzım-ı sairesine elan amel olunduğu üzere kezalik tamamen huruçları gününe değin amel oluna

(Onikinci madde) Canibeyn murahhasları işbu muahedeyi imza eyledikten sonra şehinşah-ı azamet nişan-i Âl-i Osman hazretlerinin sadrazamları tarafından ve bilcümle Rusyaların Padişah ve Imparatoriçe-i uzması cenaplarının dahi Başmurahhası bilfiil müsteşarı hassı tarafından işbu münakid olan musaleha-i mübarekenin temhid edecek tarafeyn senetleri yine murahhasların yedlerile Yaş kasabasında iki haftada ve kabil olursa müddet-i ekalde mübadele oluna

(Onüçüncü madde) Halâ münakid olan işbu müsaleha-i mübareke-i müebbedenin şeraitini gerek azametin şehinşah-ı Âl-i Osman hazretleri ve gerek Imparatoriçe-i uzma cenapları tarafından kendi imzaları ile alenen tasdiknamelerde tasdik ve teyid edip zikrolunan tasdiknameleri dahi işbu muahede-i mübareke nizampezir olan mahalde akdi tarihinden beş haftada ve kabil ise dahi mukaddem tarafeyn murahhasları vesatatile mübadele eylemek lâzım gelmekle işbu muahedeyi canibeyn murahhasları kendi imzalarile imza ve mühürlerde temhir eyleyip beyinlerinde mübadele etmişlerdir