Türkçe Kısa Metinlerde Yazar Tanıma Yönteminin Sınanması ve Geliştirilmesi/Kuramsal Çerçeve
Kuramsal Çerçeve
Verili birden fazla metnin arasında yazarları aynı ve farklı olanları tespit etmeye dair geliştirilen yöntemlerin temelinde “değişke” (variety) ve “lehçe” (dialect) kavramları yer almaktadır. Bu kavramlar, coğrafî bölge ve sosyal grup gibi farklı düzeylerde ortaya çıkarak belirtilen katmanlar çerçevesinde görülen farklı dil kullanımlarına işaret eder (Wardhaugh, 1998, s. 21). Bu noktada, coğrafî bölge ve sosyal gruptan çok daha özel bir düzlemde “kişisel lehçe” (individual dialect; idiolect) olarak da ifade edilen “bireydil” kavramı ortaya çıkar.
Yaygın olarak bilinmektedir ki, bireylerin bulundukları bölge veya yer aldıkları sosyal gruplar gibi, kendi kişisel yaşam geçmişleri ve bu bağlamda oluşturdukları, sahip oldukları genel algıları da dilsel üsluplarını şekillendirmektedir. Bireydil, bir konuşucu veya yazarın kendi konuşması ya da metni ile başka kimselerin konuşma veya metinleri arasındaki farklılığa; ayırt edici ve özgün dil kullanımına gönderme yapmaktadır (Coulthard, 1998, 2004; Grant ve MacLeod, 2018; Olsson, 2008). Farklı kimselerin dil kullanımlarının birbiriyle tamamen örtüşmesinin mümkün olmadığı görüşü de bu kavramın temellerine dayandırılmaktadır (McMenamin, 2002, s. 62).
Olsson (2008, s. 33), yukarıda açıklanan bireydil kavramının bir sonucu olarak farklı kimselerin yansıtacakları farklı dil kullanımlarını “yazarlararası değişke” (inter-author variation) olarak nitelemektedir. Ne var ki iletişim sürecine katılan kimseler arasındaki sosyal statü veya yaş gibi farklılıklar (Wardhaugh, 1998, s. 48) ya da metin türü, metnin özel veya herkese açık oluşu, iki metin arasında geçen
süre (Olsson, 2008, ss. 33-34) gibi birtakım etkenler, aynı kişinin konuşma veya metinleri arasında farklılıklar görülmesine de sebep olabilecek niteliktedir. Bu bağlamda Olsson (2008, s. 33), bir kişiye ait üslup değişkenliğini ise “tek-yazar değişkesi” (intra-author variation) olarak ifade etmektedir.
Bütüncül olarak yazar tanıma çalışmaları da genel bir bakış açısıyla bu değişkelerin, daha özel bir yaklaşımla da yazarlararası değişkelerin tespit edilmesine odaklanmaktadır. İncelemeye alınan metinler arasında yazarlararası değişke görülmeyişi, metinlerin aynı kişi tarafından yazıldığı; varlığı ise farklı kişiler tarafından yazıldığı görüşünün dilbilimsel bir gerekçeyle ortaya konulmasını sağlamaktadır.