YAKIN ÇAĞLARDA
11. — 1908 DEN SONRA TİYATRO EDEBİYATIMIZ
I. Meşrutiyet intibalarını gösteren piyesler. II. Tarihi piyesler. III. Nigâr Hanımın eseri. IV. Edebiyatı cedide muharrirlerinin piyesleri. V. Akagündüzün piyesleri.
İlk zamanlarda tanzimat muharrirleri tiyatro eserleri yazdıkları halde onları takip eden edebiyatı cedide muharrirleri, oynatacak sahne bulamadıkları için bu nevi edebiyatla meşgul olmamışlar, şiir ve roman bu muharrirler için bilhassa iştigal sahası olmuştu. Padişah Abdülhamidin hürriyetten korkan ve hürriyete götürür diye fikri boğan istipdat idaresi, nihayet edebiyatı da susturdu ve 1908 meşrutiyeti memleketi bu halde buldu.
1908 meşrutiyetinin ertesi günü vatan duygularını herekete getirmek için Namık Kemal ve eserleri hatırlandı, Gedikpaşa tiyatrosu repertuvarından kahramanlığa ait olan eserler alındı, yeniden sahneye konuldu. Zamanın duygularına uygun eserler yazılıp oynandı. Bunlar istipdadı tel'in eden, hafiyelerin hayatını ve fenalıklarını gösteren, hürriyet uğrundaki çalışmaları ve bu uğurda çekilen eziyetleri tasvir eden piyeslerdir. Bir kısmı da 1908 den sonra bazı memleket parçalarının yabancıların eline geçmesi gibi siyasi hadiselerin ilhamile yazılmıştır.
Bu arada şu eserler sayılabilir:
Doktor Kâmil Beyin 10 Temmuz, dönmez yüz, bükülmez kol (1908-1910), Fehime Nüzhet Hakkı imzasile Bir zalimin Encamı, Adalet yerini buldu (1908-1909); Mehmet İhsan Beyin Ermeni mazlûmları, Hırsı saltanat, mesaibi istipdat (1908), Ahmet Tevfik Beyin İstipdadın son günleri (1908) Vessaf Kadri Beyin Sultan Murat, Yıldız faciaları (1909), Tahsin Beyin Girit (1910), Selânikli Abdi Tevfik Beyin Giridin fethi (1911) (1)
Bu mevzular haricinde Mehmet Rauf Bey, Halit Ziya Beyin “Ferdi ve şürekâsı" isimli romanını piyes haline getirdi. Abdülhak Hâmidin bazı trajedileri sahneye konuldu.
(1) Muasır Türk edebiyatı tarihi: Mustafa Nihat, İstanbul.
82
