TÜRK TİYATROSU
Agop tiyatrosu için en büyük Fransız tiyatrosunun icabettirdiği miktardan daha fazla edebi eser lâzımgeleceği neticesine varılır. Bu piyesler nereden bulunacak ?
Fransız tiyatrosunun en büyük üstadı sayılan Korney İspanyadan piyesler almıştır. Göte, bu, Alman edebiyatının en önde gelen adamı, Fransadan eserler almıştır. Bu vaziyette bütün eserlerimizin kendimizden olması lâzımgeldiğini söylemeğe cesaret edebilecek miyiz?
Şimdilik benim tiyatromuz için istediğim san'atkârların telâffuzlarını düzeltmeleri, dram muharrilerimizin de ıstılâh paralamaktan vazgeçmeleridir. Evvelce ıstılâh paralamak yalnız yazıda kullanılır, muhaverede gülünç sayılırdı. Şimdi lisan bu kadar sadeleşip dururken konuşmada zincirleme rabıtalar, birbiri arkasından gelen izafetler kullanmağa başlarsak hakikaten garip olur. Herkesin tiyatroda aradığı lisan, samimi ve sade ifadedir. Eğer bu dili tiyatroda bulmak kabil olmazsa ve bunun yerine bir Van dili veya Nergisi ifadesi ortaya çıkacak olursa bu edebiyata kim tahammül eder, bu raddedeki güçlükleri kim gidermeye çalışacaktır ? [1]
Kemal
Namık Kemal, san'atın içtimai bir kıymet olduğunu, içtimai bir vazifesi bulunduğunu anlamış olan ilk büyük muharririmizdir. Bu anlayışından dolayıdır ki tiyatronun da milletlerin yalnız fikir seviyesi üzerinde değil, ayni zamanda mukadderatı üzerinde de tesirli olabileceğini söylüyor. Namık Kemale göre san'at ve bu arada tiyatro, halkı eğlendirirken, düşüncelerini, hürriyet fikrini, yurt sevgisini telkin etmek için bir vasıta idi. Namık Kemal “Vatan —yahut— Silistire" isimli telif piyesini bu düşünce ile yazdı.
Mevzuu şudur :
Harp ilân edilmiştir. İslâm Bey Silistire müdafaasında bulunmak için gitmek, sevgilisinden ayrılmak mecburiyetindedir. Vatan bunu emrediyor. Sevgilisi Zekiye de İslâm Beyin arkasından gitmek için erkek kıyafetine girer, gönüllü olarak orduya karışır. Silistirede etraflarını düşman sarar. Âdem ismini alan Zekiye ile İslâm Bey ve Aptullah Çavuş fedai olarak düşman cephesini atmağa giderler. Bu işten döndükleri zaman düşman çekilir, Zekiye bu arada küçüktenberi kendisinden bir haber alamadığı babası Sıtkı Ahmet Beyi bulur. Babasına kavuşur.
Vatan piyesi kadın ve memleket aşklarını karşılaştırır. Memleket sevgisinin herşeyden üstün olduğunu söyler, memleket tehlikede iken kadınların da erkekler gibi her zahmet ve meşakkati çekebileceklerini gösterir.
Vatan piyesi Gedikpaşa tiyatrosunda temsil edildi. O devrin
[1] Hadıka gazetesi Sayı 83
35
