Sayfa:Yakın Çağlarda Türk Tiyatrosu Tarihi Birinci Cilt.pdf/35

Bu sayfada istinsah sırasında bir sorun oluştu

TÜRK TİYATROSU

Ali Haydar Bey, bundan sonra Goncei Çin, yahut Bir ağlamanın bir gülmesi dramını ve Hekimlerin hazakati yahut Tiyatro içinde tiyatro komedisini yazdı. Bu oyunların oynandığına dair bir kayıt yok, fakat Behçet Bey isminde gene manzum bir piyesin Osmanlı tiyatrosunda oynadığını biliyoruz. [1]

“Osmanlı tiyatrosu" diye şöhret bulan Gedikpaşa tiyatrosunda ilk zamanlarda bilhassa tercüme eserler oynanıyordu. Telif eser, nadirdi. Gazetecilik, devlet memurluğu, düyunu umumiye müdürlüğü etmiş olan Mehmet Âli Bey bu tiyatroya eser yetiştiren muharrirlerin başındadır.

Âli Bey “Kokona yatıyor", “Misafiri istiskal" isimli iki telif piyes yazmış (1870) Molyre'in “Skapenin hileleri" komedisini “Ayyar Hamza" adile adapte etmiştir (1871),

“Kokona yatıyor" piyesinin mevzuu şudur:

Efendi, karısını aldatmak için Adaya gideceği bahanesile dışarıda kalır. Madam, bunu fırsat bilerek evden çıkıp yalnız baloya gider, bu sırada erkek eve döner. Hizmetçi, madamın evde olmadığını gizler, “Kokona yatıyor!. diyerek hanım gelinceye kadar efendiyi oyalar,

Bir perdelik bir komedidir.

“Misafiri istiskal" de bir perdelik bir komedidir. Bunun mevzuu da şudur:

Mümtaz Bey isminde bir zatın, Abdi isminde çok can sıkıcı ve münasebetsiz bir komşusu vardır. Bir donanma günü eve gelir, ev sahibi onu savmak için türlü hileye baş vurur.

Muharrir, eserin sonuna ilâve ettiği yazıda, bu vak'anın tiyatro için gayet ehemmiyetsiz olduğunu, fakat aynen bir yerde vuku bulduğunu, memleketimizin ahlâk ve âdetçe tenkit edilmeğe lâyık pek çok hallerini ihtiva ettiğini söyler.

Âli Beyin piyesleri, Gedikpaşa tiyatrosunda oynanmış, kitap halinde de basılmıştır; fakat kitaplar basılırken muharrir, belki de tiyatro ile meşgul olmanın resmî vazifelerile yakışık almayacaını düşünerek, ismini koydurmamıştır. Âli Bey “letafet" isimli bir operet te yazmıştır.


[1] Metinlerle muasır Türk edebiyatı tarihi. Mustafa Nihat, Birinci cilt.

Âli Bey

31