YAKIN ÇAĞLARDA
hayatına girdi. Gene o sene Madam Mariyam Zagımikyan isminde bir kadın sahneye intisap ediyor. Sahnede Bilecikliyan ismile çalışan bu kadınla Papaziyan kardeşler ve daha evvel adı geçen Matmazel Fani İstanbulda umumi sahnelerde tiyatro hayatına giren ilk kadınlardır.
Şark tiyatrosunda oynanan ilk piyes, Tomas Terziyan Efendinin “İki Ahbap Çavuşlar" isimli eseridir. Bu tiyatroda Sinyor Asti isminde yetmiş yaşında tecrübeli bir İtalyan tiyatro adamı rejisör olarak çalışmıştır. Memleketimizde tiyatro ıstılâhları da 1861 yılında tesbit edilmiş ve bu İtalyan san'atkârın bu işte hizmeti görülmüştür.
Bu sırada İzmirdeki ermeniler de orada bir tiyatro heyeti teşkil ediyorlar. Yerli tiyatro hareketleri genişliyordu, fakat Türkçe temsiller kesilmişti.
İstanbulda Şark tiyatrosu 1863 e kadar muntazam temsiller verdikten sonra kapanmış ermeni san'atkârlar şuraya buraya dağılmışlardır. 1866da Simon Tıngıryan isimli bir ermeni Şark tiyatrosunu yeniden faaliyete geçirmiştir.
Bu sırada Naumun tiyatrosunda da Ohanes Acemiyanın idaresinde başka bir ermeni trupu kendi dillerinde temsil vermekte idi. Şark tiyatrosu “1868"de bir Yunanlıya kiralanmış, tiyatroluktan çıkmış, Alkazar dö Bizans ismi verilmiş, canbazhane yapılmıştır.
Şark tiyatrosunun kapanması ermenice temsillerin artık seyirci bulmamıya başlamasından ileri geliyordu. İş tavsamıştı. Tiyatro heyetleri çoğalmıştı, fakat bunların hepsini doyurabilecek bir seyirci kütlesi yoktu. Şark tiyatrosunda yetişip te etrafa dağılan ermeni san'atkârlar ayrı ayrı truplar teşkil etmişler, ekmek paralarını çıkarmıya çalışıyorlardı. Yeni bir çalışma sahası, yeni müşteri bulmak lâzımdı. Bu dağınık heyetlerden Asya cemiyeti ismini taşıyan trupun en göze çarpan san'atkârı Agop Vartoviyan, eski aktör Karabet Papaziyanın tavsiyesi üzerine yeni bir tecrübeye girişti, “Sezar Borciya" piyesini Türkçeye çevirterek temsil etti,. muvaffak oldu. “1868"
Mösyö Suliye isimli bir Fransız Gedikpaşada bir hipodrom yaptırmış, burada zaman zaman temsiller, oyunlar gösterilmişti.[1]
[1] Bir müddettenberü Tiflis canibinde bulunan meşhur cambaz Suliyenin kumpan-
20
