Sessizlik Arayışı: Bir Wittgenstein Okuması
kavrayışın üstünde. Şeyleri nasıl gördüğün üstünde. (Ve onlardan ne beklediğin üstünde)”. Filozofun bu vurgusu, üzerinde dikkatle durulmayı hak etmektedir. Felsefi etkinliği, filozofun kendi üzerinde çalışması olarak görmek, bir tür kendini inşa etme çabasıdır; bir ölçüde de sessizliği koruma çabası. Nitekim kendi üzerine, felsefi kavrayış üzerine çalışma, onu anlaşılmaz öğretilerin çoğulluğundan kurtarma ile iç içedir. Ayartıcı cümlelerin, kibirli metinlerin gürültüsü arasında sessizliği kurmaktır. Gürültülerin arasındaki sessizlik, bulanık görüntülerin ardındaki açıklık... Bütün bunlar, filozofun her şeyden önce kendi derdini, kendi tutkusunu ve huzurunu aramasıyla, kendisini inşa etmesiyle ilgilidir.
Wittgenstein’ın yerel düzeydeki güncel durumumuza bu
pencereden bakışı, ona pek olumlu bir manzara sunmamaktadır.
Sessizliği talep eden bir felsefi etkinliğin Türkiye’nin entelektüel ve
akademik ortamında pek bir karşılığının olamadığı söylenebilir. Nitekim
Şerif Mardin’in (1991: 263) değindiği üzere, “daemonic” tutkunun
yoksunluğundan mustarip Türk aydınının önünde iki seçenek vardır:
İdeologluk ya da dedikodu yazarlığı. Mardin’in (1991: 262-263) “insanın
yaratıcı ve kahredici gücünün müşterek kaynağı” olarak tanımladığı
“daemonic” tutku, aydının “içeriden” bir yaratımla, bakışla, içsel
serüvenlerinin asıl konu olmasıyla ilgilidir. Hâliyle, “daemonic”
tutkunun kendisini açığa vurmasına müsaade etmeyen bir toplumda,
aydın dışsal olanlarla, başkalarıyla muhatap olmak zorunda kalır.
Mardin’in (1991: 263) ifadesiyle, bu yüzden her sorunun kaynağının
dışarıda arandığı, aslolanın hep başkalarının, yani “gürültünün” olduğu
bir anlayış hüküm sürüp durmaktadır. Dışsal olanın gürültüsü içinde
ayartıcı cümleler anlam kaygısının yerini alır, çünkü aslolan başkalarıdır;
onlar üzerinde bir etki bırakmaktır. “Bilindik” cümlelerin egemenliği
altındadır “dışarısı”. Bulanıklığın ve jargonun hükmünde felsefi olan
bilindik olanın tekrarına indirgenir. Hatta anlaşılmazlık duvarları ardında
“felsefi” olanın ne olduğuna bile karar verilebilir. Böylesi bir zeminde
aydın, kendini düzeltmek, salt kendinde devrim yapmak yerine
Uludağ Universitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi
Uludağ University Faculty of Arts and Sciences Journal of Social Sciences
Cilt 22 Sayı: 41 / Volume: 22 Issue: 41
1497
