Gamze SU, Esra BURCU SAĞLAM
karşılaştıklarını, özellikle köy halk otobüslerinin engelli bireyler için uygun olmadıklarını belirtmişlerdir. Katılımcılar, şehir merkezlerine ulaşımda özel araç sahibi olmayı ise çözüm unsuru olarak görmektedirler.
Köy içinde kolay, otobüsle gidiyorum şehre, araba lazım ki rahat gidebileyim o da bende yok (K3B).
Ulaşım açısından yaşıyoruz sorun, yardımlaşma yok, birileri yardım ederse anca. Bizde isteriz özel olsun, otobüs var ama okuyamıyorsun yanlış mı biniyoruz? Oğlum araba aldı da öyle gidebiliyorum rahat (K5G).
Köyde otobüs olsa asansör yok otobüste, asansörlü otobüs olsa çok giderim (K1B).
Bütün özürlüleri Çanakkale'de topladılar, çok zor oldu aracımız yoktu. Başkasını tuttuk tüm evi toplayıp gittik (KA1).
Teknolojiye Erişim
Günümüzde teknoloji günlük hayata katılımda yaşam kalitesini yükselten, bireyi bilgiye erişebilir kılan en önemli unsurdur. Engelli bireyler de teknolojiye erişmek ve engel türlerine göre geliştirilmiş teknolojik aletleri kullanmak istemektedirler. Ancak bu araçların yeteri kadar yaygınlaştırılmaması, engelli bireylerin bu araçlardan yeteri kadar haberdar olmaması ve bu araçların ekonomik gelir seviyelerinin üzerinde olması engelli bireylerin teknolojik araçlara ulaşımında zorluklar yaşamasına neden olmaktadır. Görme engelli bireyler için ekran büyütücüleri, ekran okuyucu yazılımlar, Braille alfabesi ile basılmış belgeleri kullanıcısına ileten Braille girdi-çıktı donanımları, işitme engelliler için iletişim cihazı, ses ve konuşma çeviricileri, ses yükselticiler, frekans ayarlayıcılar, sinyal sistemleri, fiziksel engelliler için alternatif işaretleme araçları, ekran klavyeleri, ses-yazı çeviricileri, akıllı sözlükler, geliştirilmiş klavye özellikleri engelli bireyler için üretilen teknolojik araçlardan bazılarıdır (Subaşıoğlu, 2010). Ancak engelli bireyler özellikle de köyde yaşayan engelli bireyler kendileri için yapılmış bu teknolojik gereçlerden haberdar değil ya da bu gereçlere erişim sağlayamamaktadırlar. Bu durum dijital eşitsizliğe yol açmaktadır. Diğer yandan köyde yaşayan engelli bireyler için teknolojiye erişim televizyon, cep telefonu gibi araçlar üzerinden tanımlanmaktadır.
Telefon var bir tek kullandığım, hepsi ücretli onların boş yere ücret (K4B).
Engelliler için merdiven düz olmalı, çıkamıyoruz yoksa. Hastanelerde sıra numarası var ama ben göremiyorum ki sesli de olması lazım. Bankaya gidince ben sırayı göremiyorum yazılanın sesli olması lazım elimdeki numaraya bakmam lazım. ATM'lerde de yardım etmeliler (K5G).
Otobüslerde asansör olmalı, yoksa binemiyoruz rahat (KIB).
Sağlık Hizmetleri
Engelli bireyler, engel düzeylerine ve türlerine göre uzun ve karmaşık tedavilere ya da sağlık gereçlerine ihtiyaç duymaktadır (Ergüden, 2008, s. 24). Köyde yaşayan engelli bireyler, sağlık hizmetlerine erişimde kentte yaşayan bireylere göre daha fazla zorlukla karşılaşmaktadır. Katılımcılara göre sağlık hizmetlerine ulaşımda en önemli sorun yaşadıkları köylerde hastanelerin bulunmamasıdır. Köylerin bazılarında nüfus oranlarına göre sağlık ocakları bulunsa da bu sağlık ocakları tam donanımlı değildir ve hizmet günleri kısıtlıdır. En yakın kent merkezinden belirlenen günlerde (haftada bir ya da iki) gelen aile hekimleri ile tedavi ihtiyaçları karşılanmaktadır. Daha karmaşık ve detaylı bir tedavi almaları gerektiğinde ise en yakın kent merkezine gitmeleri gerekmektedir. Ancak engelli bireylerin alması gereken tıbbi hizmetler farklılık gösterdiği için tam donanımlı ya da gerekli ekipmanların bulunduğu farklı şehirlerdeki hastanelere yolculuk etmeleri gerekmektedir. Elwan (1999), Poverty and Disability: A Survey of the Literature başlıklı çalışmasında köyde yaşayan kadınların çok fazla hamile kalması, bu hamileliklerin kadın bedenine zarar vermesi, hamilelik süresince gerekli besinleri alamaması ve doğum öncesi ve sonrasında alması gereken tıbbi desteğe ulaşamamasından dolayı engelli kadın sayısında artış olabileceğini vurgulamıştır. Yine Elwan (1999), köylerde ulaşım güçlüğü, ekonomik yetersizlik ve bilgisizlik nedeniyle engelli bireylerin sıkıntılarla karşılaştığını ifade etmiştir.
107
