S. Gökatalay, Erken Soğuk Savaş Ankara’sında Sinema Kültürü
dönüşümler, sinema salonlarını ve seyirci kitlelerini etkilemiştir. Şehir merkezinin zaman içerisinde Ulus’tan Yenişehir’e kaymasıyla birlikte kalburüstü denilebilecek sinema salonları, Yenişehir’de de açılmaya başlanmıştır.[1]
Bunlara ek olarak, özellikle de düşük gelirli Ankaralıların gittiği yazlık sinemalar vardır. Gösterilen filmlerden seyircilerin tutumlarına kadar birçok ölçüte göre, yazlık sinemalar kışlık sinemalardan ayrışmaktadır. Ayrıca, çoğu zaman ücretsiz olarak gösterilen filmlerin yer aldığı Halkevi sinemaları vardır. 1951’de Demokrat Parti tarafından kapatılıncaya kadar Halkevleri sayesinde hem eğlence, hem de eğitim amaçlı üretilen pek çok film onbinlerce Ankaralı ile buluşmuştur. Ankara’nın merkezden uzak ilçelerindeki durum ise çok daha farklıdır. Bütün eksikliklere ve maddi yetersizliklere rağmen, bu ilçelerdeki insanlar da bir şekilde film izleme şansına sahip olmaktadırlar.
Sinema salonlarındaki erkek ve yetişkin egemenliğine karşın, her yaş grubundan kadın sinema salonlarına gitmekte, sinema dünyasının eğlencesinden geri kalmamaktadır. Çocuklar da gerek arkadaşları gerek aileleri ile birlikte sinemaya olan ilgilerini devam ettirmektedirler. O dönemin Ankara’sına birebir tanıklık etmiş kişilerin açıklamalarından yola çıkılarak, çocukların bu filmlerden olumlu ya da olumsuz biçimde derinden etkilendikleri öne sürülebilir.
Kısacası, dönemin filmleri öncelikle zenginlere daha sonra da yoksullara gösterilmekte, böylece en nihayetinde hem zenginler hem de yoksullar aynı “sinema kültürünün” parçası haline gelebilmektedir. Bir diğer deyişle, sinema tüketim alışkanlıkları hem sınıfsal konumu gösterirken hem de gecikmeyle de olsa Ankaralıları birbirine bağlamakta ve geniş halk kitlelerinin ortak eğlence aracı olmaktadır. Kısacası, sosyal, iktisadi ve kültürel farklılıklara rağmen, tüm Ankaralılar sinemaya gitmenin bir yolunu bulmakta ve erken Soğuk Savaş Ankara’sının sinema kültürünün bir parçası olmaktadırlar.
Ek 1. 1945 Ocak ayı Boyunca Ankara’daki Altı Sinema Salonunda (Ankara, Park, Sus, Sümer, Ulus ve Yeni Sinema) Tam Zamanlı Olarak Gösterilen Filmler
| Türkçe Adı | Özgün Adı | Türü[2] | Kökeni | Yapım tarihi |
|---|---|---|---|---|
| Afrika Zaferi | Tunisian Victory | Belgesel, Savaş | ABD | 1944 |
| Aşk Hırsızı | Mr. Lucky | Komedi, Romantik | ABD | 1943 |
| Asrî Matahari | Madame Spy | Dram, Savaş | ABD | 1942 |
| Bahar Şarkısı | Springtime in the Rockies | Müzikal | ABD | 1942 |
| Büyük İskender | Sikandar | Dram, Tarih, Savaş | Hindistan | 1941 |
| Çöl Zaferi | Desert Victory | Belgesel, Savaş | ABD | 1943 |
| Deniz Kızı | Deniz Kızı | Dram | Türkiye | 1942 |
| Dixie | Dixie | Biyografi, Komedi, Müzikal | ABD | 1943 |
| Er Meydanı | Kit Carson | Biyografi, Romantik, Western | ABD | 1940 |
| Gülmiyen Kadın (Türkçe Sözlü) | Two-Faced Woman | Komedi, Romantik | ABD | 1941 |
| Halkın Sesi | Mr. Smith Goes to Washington | Dram, Komedi | ABD | 1939 |
| İki Kardaş | My Friend Flicka | Aile, Western | ABD | 1943 |
| İki Yüzlü Casus | Invisible Agent | Macera, Komedi, Romantik | ABD | 1942 |
| İstanbul Kızı | Areess min Istambul | Dram | Mısır | 1941 |
- ↑ Ankara sinema salonlarının 1960’lı ve 1970’li yıllardaki durumu için bkz.: Kayador, 2000, ss. 157-170.
- ↑ Fimlerin türleri, filmlerin www.imdb.com‘daki bilgileri temel alınarak hazırlanmıştır. Pek çok ilanda filmlerin özgün isimleri verilmediği için filmlerin yönetmen ve oyuncuları internetten teker teker aratılarak filmlerin özgün isimlerine ulaşılmıştır. Zira Öymen’in (2012, s. 63) aktardığına göre, bu yıllarda “yabancı filmlerin adı Türkçe’ye çevrilirken, daha etkili olsun diye” değiştirilmektedir.
