S. Gökatalay, Erken Soğuk Savaş Ankara’sında Sinema Kültürü
kimin fakir çocuğu olduğu pek belli” olamamaktadır (Öymen, 2012, s. 142). Ancak bu durum II. Dünya Savaşı ile birlikte değişmeye başlamıştır. Bir yandan savaş yıllarında spekülasyonla para kazanan yeni bir zengin grubu ortaya çıkmıştır. Bir yandan da savaş sonrası yıllar, Ankara kırsalından ve çevre illerden Ankara’ya olan göçün arttığı bir dönem olmuştur. Bu göç ise kentin yeni yoksullarını yaratmıştır. Kısacası, II. Dünya Savaşı yılları ve sonrasında Ankara’daki sınıfsal farklılıklar ve sosyal uçurumlar daha da belirgin bir hâle gelmiştir. Ankara her ne kadar bir “memur şehri” olmaya devam etmişse de, savaş sonrasında Ankara toplumsal anlamda çok daha heterojen bir yapıdadır.
Ankara’nın bir “memur şehri” olması ise, memurlar arasında ekonomik ve sosyal farklar olmadığı anlamına gelmemektedir. Tam tersine, farklı devlet kurumlarında çalışan farklı devlet memurları, doğal olarak değişik miktarlarda maaş almaktadırlar. Tablo V’te çeşitli memur gruplarının aldıkları maaş gösterilmektedir. Devlet, memurlarına, bu maaşların yanı sıra aydınlatma, ısıtma gibi ihtiyaçlar için de ayrıca para vermektedir. Memurlar aynı zamanda çocuk ödeneği ve doğum yardımı da alabilmektedirler. Maaşlar, memurların derecelerine göre değişiklik göstermektedir. Tablo V, memurlar arasındaki gelir farkının en iyi göstergesidir. Bazı memurların maaşları dönem içerisinde artmakta iken bazılarının maaşı sabit kalmakta hatta bazı gruplar için düşebilmektedir. II. Dünya Savaşı yıllarında ortaya çıkan ve sonrasında da devam eden yüksek enflasyon oranları göz önüne alındığında, incelenen dönemde pek çok meslek grubunun reel gelirindeki değer kaybı daha iyi anlaşılabilir.
Bu tablo, Tablo IV’teki kategorizasyonu desteklemektedir. Tabii ki de maaş ya da gelir, bir kişinin toplumsal konumunu tek başına belirlememektedir. Ancak, özellikle sinema gibi temel bir ihtiyaç olmayan - hatta lüks bir tüketim alışkanlığı olarak adlandırılabilecek - bir tür etkinlik söz konusu olduğunda gelir düzeyi hem bireylerin sinemaya gitme sayısını hem de gidilen sinema
Tablo V. Ankara’da Çeşitli Kurumlarda Çalışan Memurların Maaşı (1945, 1950, 1955)
| Meslek | 1945 (TL) | 1950 (TL) | 1955 (TL) |
|---|---|---|---|
| Adalet Bakanlığı Başmüfettişi | 90 | 90 | 90 |
| Asistan (Üniversite) | 35-50 | 35-50 | 30-40 |
| Başbakanlık Gece Bekçisi | 50 | 115 | 125-150 |
| Demiryolları Yüksek Mühendisi | 50 | 70 | 70-80 |
| Doçent | 40-70 | 40-70 | - |
| Gümrük Muhafaza Memuru | 15 | 15 | 15 |
| İlköğretim Müfettişi | 30-70 | 30-70 | 30 |
| Köy Ebesi | 20-30 | 25 | 25 |
| Köy Okulu Başöğretmeni | 20 | 10 | 10 |
| Köy Sağlık Memuru | 20 | 25 | 30 |
| Maliye Bakanlığı Avukatı | 50 | 50 | 50 |
| Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanı | 40-80 | 60-90 | 60-90 |
| Milli Eğitim Bakanlığı Hademesi | 20-40 | 20-40 | 20-40 |
| Öğretmen | 20-100 | 25-90 | 40-80 |
| Ordinaryüs Profesör | 90-125 | 90-125 | - |
| Profesör | 70-80 | 70-80 | - |
| Radyo Ses Sanatçısı | 170-300 | 250-400 | 300-400 |
| Tarım Uzmanı | 70 | 100 | 50 |
| Yargıç | 70 | 70 | 70 |
Kaynak: 4741, T.C. Resmî Gazete (2. Sütun); 5561, T.C. Resmî Gazete (3. Sütun); 6507, T.C. Resmî Gazete (4. Sütun).
