erkeler gelen geçeni izleme bahanesiyle kız ya da erkek beğenmekteydiler. Burada genç kızlar kendilerinden büyük yakınlarıyla yolun bir tarafında; evlilik yaşı gelmiş genç erkeler de yolun öbür tarafında kümelenerek gelen geçenleri dikkatle izlerlerdi. Bu durum bütün insanlar geçinceye kadar devam ederdi. Burada beğenilen kızlar daha sonra istetilerek evliğin ilk adımları atılırdı (Gülmez 1989: 73). Bu uygulama günümüzde devam etmemekle beraber o dönemi yaşayan insanlar bu uygulamaları hasretle yad etmektedirler.
Denizli genelinde 6 Mayıs Hıdırellez günü yeşil otlar üzerinde oluşmuş olan çiğ taneleri toplanarak süte katılır ve sütün mayalanıp yoğurt olması beklenir. Yapılan bu yoğurttan da gelecek Hıdırellez’e kadar damızlık yapılır. Bir sonraki Hıdırellez’de damızlık yenilenir. Buna damızlık değiştirme denir. Hıdırellez’de yapılan yoğurttan üretilen damızlığın, yıl boyunca yoğurtta bereketi arttıracağına ve insanlara şifa vereceğine inanılır. Bozkurt ilçesinde Hıdırellez’den bir gün önce bahçedeki yeşil soğanlardan iki tanesi aynı boyda kesilir. Soğanlardan biri sefa diğeri cefa olarak düşünülür ve her birine ayrı renkte ip bağlanır. Bu iplerin rengi genelde siyah ve beyaz olur, siyah cefayı; beyaz sefayı temsil eder. Ertesi gün hangi soğan uzamışsa kişinin o yılının o şekilde geçeceğine inanılır. Tavas ilçesinde, Hıdırellez’den bir hafta önce kül elenir, evdeki çocuk sayısınca tabağın içine elenen o küllerden konur, tabaklar da üstü açık olarak evin güvenli bir köşesine yerleştirilir. Hıdırellez günü, kül konulan tabaklara bakılır, tabaklardaki küller üzerinde oluşan değişik şekillere bakılarak çocukların gelecekleri hakkında yorumlar yapılır. Tabaklardaki küller üzerindeki şekillerin 6 Mayıs Hıdırellez günü Hızır tarafından çizildiğine inanılır (Bababalım 2011). Acıpayam’da 6 Mayıs Hıdırellez gününde bir araya gelen genç kızlar, bir çömleğin içine gül tomurcuğu, nergis tomurcuğu ve bilezik atarlar. Sonra da türkü söyleyen birisi “çıkar kızım bakalım” der, kızlar testinin içinden bir şey çekerler ve bu çekilen, çeken kızın niyeti olmuş olur[1]. Niyet tutulurken şöyle maniler söylenir:
Aşağıki eller okarki eller
Okarki bağın dibini beller
Başımda telli turna
Her güzelin gönlünü eyler
Yeşil ipek bükerim
Heril göylek dikerim
Şu yar benim olmazsa
Çarpar çarpar atarım
(Koyuncu 2014: 29-30)
- ↑ Hıdırellez’de yapılan bu son uygulama çok az farklar olmakla beraber Denizli’nin diğer ilçelerinde Bahtiyar Açma ya da Gül Bahtiyar adlarıyla uygulanmaktadır.
TURUK International Language, Literature and Folklore Researches Journal 2021, Year 9, Issue 25 Issn: 2147-8872
170
