Sayfa:Deneme.pdf/8

Bu sayfa istinsah edilmiş

icap ettiği için hükümet-i seniyenin kararını anlamak istiyoruz. Meclis-i Mebusan söz sahibi olmazdan evvel emr-i vâkiler tevâli eder ve mesele-i hariciyenin mahiyetine muvâfık tedâbîr almak teehhür ederse, bundan mütevellid mes’ûliyetin de heyetimize râci olamayacağı teslim buyurulur. Meclis-i Mebusan fi’l-hakika toplanır ve ifa-yı vazifeye başlarsa, hükümete hiçbir şey için mürâcaat etmeyeceğimiz tabiidir. Notayı yalnız İngilizlerin değil, Düvel-i İtilâfiye’nin müştereken tebliğ etmesi, mesele-i hariciyenin ehemmiyetini ihata için ayrı bir sebeptir. Heyet-i Temsiliye namına Mustafa Kemal Cemal Paşa, son telgrafımıza 23/24 Kânunusani’de verdiği cevapta, çekilmesinin zaruretinden ve Meclis-i Millî’nin tarz-ı hareketine intizâr lüzumundan bahsediyordu (Vesika: 221). Efendiler, aynı günün zevâlinde Ankara, Erzurum, Sivas, Diyarbekir, Bandırma, Balıkesir, Konya, Edirne, İstanbul ve Bursa’da bulunan kumandanlara vaziyet ve nokta-i nazarımız bildirilerek nazar-ı dikkatleri celp ve mütâlaaları istifsâr olundu (Vesika: 222). İstanbul’daki Onuncu Kafkas Fırkası Kumandanı Kemalettin Sami Bey’e de (Berlin Sefiri Kemalettin Sami Paşa’dır) ayrıca şu emri verdim: Onuncu Kafkas Fırkası Kumandanlığı’na

22 Kânunusani 36

Hemen Rauf Bey’i bularak vaziyeti beraber ve emniyet dahilinde takip etmenizi ricâ ederiz. İngilizlerin talebini is’âf etmek kat’iyen gayr-i câizdir. Buraca o nokta-i nazardan tedâbîr-i seriaya tevessül edildi. İstanbul’daki telgraf muhhaberâtını taht-ı temîne almanız lâzımdır (Vesika: 223). Mustafa Kemal Efendiler, Rauf Bey, Bekir Sami, Cami Bey ve umum mebuslara da Kafkas Fırkası Kumandanı Kemal ve Mevki-i Müstahkem Kumandanı Şevket ve Harbiye Nezaret Seryaveri Salih Beyler vasıtalarıyla da şifre olarak şu tebliğde bulundum: Onuncu Kafkas Fırkası Kumandanlığı’na

22 Kânunusani 336

İngilizler, Harbiye Nâzırı Cemal Paşa ile Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Reisi Cevat Paşa’nın vazifeden çekilmesini talep etmişlerdir. Bu teşebbüs, devletin istiklâli aleyhinde kat’î bir harekettir. Binâenaleyh, bu teşebbüs aleyhine milletin icrâ edeceği harekât, muhafaza-i istiklâl için yapılacak mücahedât cümlesindendir. İlk devre-i mücahedâtta vazife, milletin mebuslarınındır. Mebuslar, Kabine azasının mevcudiyetine müdahale ve ika-ı tesir suretiyle devletin İstiklâl-i siyasîsi aleyhine, ingilizlerin vuku bulan tecavüzlerini, dahil ve harice karşı kat’iyen ve serian reddeylemek mecburiyetindedir. Bunun tarz-ı icrasını kararlaştırarak buraya bildiriniz. Fakat icrââtta şu noktaları behemehâl temîn etmek icâp eder: Evvelâ, Meclis’in feshi hakkında bir irâdenin Meclis’te bağteten okunması ihtimaline ma’rûz kalmamalıdır. Eğer bu ihtimal kat’iyen gayr-i vârid olmazsa, mebuslar teşebbüslerini hususi ictimâ halinde de yaparlarsa kâfidir. Saniyen, devletin istiklâl-i siyasîsi aleyhine kat’î bir hareket vuku bulduğunu Sulh Konferansı’na ve Avrupa milletlerine ve âlem-i İslâm’a ve dahil-i memâlike ilân etmek lâzımdır, İngilizlerin tecavüzü geri alınmadığı takdirde, Meclis’in vazifesi, Anadolu’ya geçmek ve idâre-i milliyeyi deruhde etmektir. Bu icrâât, bütün milletin kuvvetlerini cem’ etmiş olan Kuvâ-yı Milliye tarafından her vasıta ile teyid olunacaktır. Şimdiden tedâbîr-i lâzime ittihâz olunmuştur. Heyet-i Temsiliye namına Mustafa Kemal Bu tebliğ sureti aynen umum kumandanlara bildirildi.