Utku TANRIVERE
“Ben mahallemde örnek birisiyim.” Beyanı, Türk Ceza Kanunu’nda takdiri indirim nedenleri örneklendirilirken ilk iki sırada değinilen “failin geçmişi”ne ve “sosyal ilişkileri”ne (TCK, m. 62/2) yönelik örtülü bir atıf olarak düşünülebilir. Böylelikle ifade verenin, bu altsözce geneli için geçerli olduğu üzere, kendisiyle ilgili iyi bir izlenim yaratmayı amaçladığı açıktır.
Dördüncü ifadede kişi, “çocuklarının bakımı için tahliye”sini istemektedir. Burada dikkat çekilmesi gerekli görülen konu, tahliye talebinin masumiyet iddiası veya eylemin gerçekleştirildiği şartlar ya da eylemin amacı gibi yargılama konusuna dayalı olmamasıdır. Sanık, çocukların bakım ihtiyacına ve kendisinin onlara bakma isteğine gönderimde bulunmaktadır. Böylelikle amacın, mahkeme heyetinin dikkatini çocuklara çekmek ve hem onlar hem de sanık açısından şefkat ve acıma hissi uyandırmak olduğu varsayılabilir.
Son örnekte ise başka bir sanık, tahliye talebini, bir önceki örnekte olduğu gibi yargılama konusundan bağımsız biçimde, halüsinasyon görmesine dayandırmaktadır. Sanığın, yargılama sürecinden ruhsal olarak olumsuz etkilendiğini ve evinde, ailesiyle birlikte kalmak istediğini bildirerek acıma duygusu uyandırmayı amaçladığı anlaşılmaktadır.
Suçlama
Bütünce kapsamında; sanıkların ceza tehdidinden kurtulma, cezada indirim uygulanmasını sağlama veya cezayı kabullenme gibi farklı savunma izlemleriyle verdikleri ifadelerde görülen son altsözce ise “suçlama”dır. Bu suçlamalar; yargılama sürecinde mağdur olarak nitelenen kişiye, onun yakınlarına, yargılama sürecinde yer alan başka kişilere veya çok daha geniş bir çerçevede, yargılama ile ilgisiz görülen başkalarına yöneltilmiş olabilir. Sanıklar tarafından savunma hakkı çerçevesinde söylenen birtakım sözlerin bu altsözce kapsamında değerlendirilmesi için kişinin, bir başkasını herhangi bir nedenle suçlama amacının varlığı yeterlidir. Suçlamanın makul, gerekçeli veya haklı olup olmaması ise önemsizdir. Örneğin bir cinsel saldırı sanığının; suçlama maksadıyla mağdurun kıyafetinden ya da ne zaman, nerede bulunduğundan bahsetmesi, bu altsözceye örnek teşkil eder. Suçlamanın geçerliliği ise başka bir alanın konusu olmakla beraber mevcut çalışma bakımından önemsizdir.
Bizden para talep etmek için böyle bir yola başvurduklarını düşünüyorum.
Dava ve soruşturmanın okul müdürü ve rehber öğretmeninin yönlendirmesi ile olduğunu düşünüyorum.
Psikolojik baskı altında ifade verdim. İfademi iki cümle okuyabildim. Oradakiler işgüzarlık yapmış. Beni aldıklarından itibaren bana psikolojik baskı uyguladılar. Ben masumiyet karinesini sadece kitaplarda olduğunu gördüm. Ama meslektaşlarımda bunu göremedim. Görevden yeni çıkmıştım. Bana hakaret ettiler. Ayakta beklettiler. Bu nedenle baskı altındaydım.
Ben ne kadar suçluysam, o da beni tahrik ettiği için en az benim kadar suçlu.
Birkaç yalan hareketini yakalayınca ayrılmaya karar verdim. Cinsel birlikteliğimiz olduğu için ayrılamadık. İlişkilerimizi benim haberim olmadan görüntüye almış. Bu görüntüleri yayıp beni rezil etmekle tehdit etti. Korkumdan kimseye şikayet edemedim.
Bütünce geneline bakıldığında bu altsözcenin önemli bir bölümünün, sanıkların, kendilerine iftira atıldığından bahsettiği ve bu iftirayı gerekçelendirdikleri sözlerden oluştuğu görülmektedir. Derlenen ifadelerdeki toplam 10 “iftira” sözcüğünün 9’u, bu altsözce kapsamında kullanılmıştır. Suçlamalar ise çoğunlukla ya şikayet edene veya mağdura ya da o kişinin ailesine yöneltilmiştir. Bu altsözce ile sanığın tercih ettiği hukuk izlemi, muhtemelen, suçlamayı reddetmek veya eylemin gerçekleştiği koşullarla ilgili bilgiler sunarak alacağını öngördüğü cezanın indirilmesini sağlamaktır. Ne var ki bu çalışmada altsözceler, daha önce de bahsedildiği gibi, iletişimsel amaç gözetilerek tespit edilmektedir. Dolayısıyla “suçlama” altsözcesinin nihai amacı “reddetme” veya “hafifletme”yi desteklemeye dönük de olsa, beyanlardaki iletişimsel amaç, bunları birbirlerinden ayırmaktadır.
Yukarıda verilmiş örneklerin ilkinde sanık, şikayetçinin, kendisinden maddi bir kazanç elde etmek maksadıyla şikayetçi olduğuna yönelik görüşünü belirterek şikayetçiyi suçlamaktadır. İkinci ifadede ise
402
