nüfus içinde engellilerin okuma yazma bilmeme oranı, engelli olmayan bireylere kıyasla iki kat daha fazladır. 2002 yılı verilerine göre, “Çalışma hayatına dahil olmayan engelli nüfus oranı ise %78.29” olduğu araştırma kapsamında ortaya çıkmıştır[1]. Engelli haklarına ilişkin yasal düzenlemelere duyulan ihtiyaç evrensel boyutta bir ihtiyaçtır.
Engelli Haklarına İlişkin Sözleşme[2] 28 Ekim 2009'da yürürlüğe girmiştir[3]. Bu Sözleşme'nin denetim organı Engelli Hakları Komitesi'dir. Komite, devletler tarafından kendisine sunulan raporları değerlendirip, genel tavsiyelerde ve yorumlarda bulunabilir. Komite'nin bazı hallerde kendiliğinden soruşturma yapma yetkisi bulunmaktadır. Komite henüz Türkiye'ye ilişkin bir denetim yürütmemiştir[4].
Sözleşme'nin 1. maddesine göre, amacı, engellilerin topluma etkin olarak katılmalarının sağlanması ve fırsat eşitliği yaratarak engellilerin insanlık onuru korumak ve bireysel farklılıklarına saygı gösterilmesini sağlamaktır. Ayrıca bu madde ile engellilik kavramı tanımlanmıştır. "Engelli kavramı, diğer bireylerle eşit koşullar altında topluma tam ve etkin bir şekilde katılımlarının önünde engel teşkil eden uzun süreli fiziksel, zihinsel, düşünsel ya da algısal bozukluğu bulunan kişileri içermektedir.”
Sözleşme'nin 2. maddesinde engelliliğe dayalı ayrımcılık ve makul düzenlemenin tanımları bu maddede yer almaktadır. Buna göre; engelliliğe dayalı ayrımcılık, “siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel, medeni veya başka herhangi bir alanda insan hak ve temel özgürlüklerinin tam ve diğerleri ile eşit koşullar altında kullanılması veya bunlardan yararlanılması önünde engelliliğe dayalı olarak gerçekleştirilen her türlü ayrım, dışlama veya kısıtlamayı kapsamaktadır. Engelliliğe dayalı ayrımcılık makul düzenlemelerin gerçekleştirilmemesi dahil her türlü ayrımcılığı kapsar.” Böylece engelliliğe dayalı ayrımcılığın kapsamı belirlenmiştir. Makul düzenlemelerin yahut makul uyumlaştırmanın yapılmaması da ayrımcılık kapsamında değerlendirilmiştir. Sözleşme'nin bu maddesinde yer alan bir diğer tanım ise makul düzenlemedir. Buna göre; "Makul düzenleme, engellilerin insan haklarını ve temel özgürlüklerini tam ve diğer bireylerle eşit şekilde
- ↑ Türkiye Özürlüler Araştırması 2002, T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı ve T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, Ankara, 2004, s. 8-9. https://kutuphane tuik.gov.tr/pdf/0014899.pdf (E.T.: 26/06/2019)
- ↑ Convention on the Rights of Persons with Disabilities (CRPD)
- ↑ https://humanrightscenter.bilgi.edu.tr/tr/content/132-engellilerin-haklama-iliskin-sozlesme/ (ET. 26/06/2019)
- ↑ https://humanrightscenter.bilgi.edu.tr/tr/content/146-engelli-haklar-komitesi/ (E.T.: 26/04/2019)
