niteliğinde bir uluslararası belge olduğu savunulan Beyanname'nin maddi bir bağlayıcılığı ve yaptırımı yoktur. Ancak maddi bir bağlayıcılığı olmasa da uluslararası hukuk alanında birçok milletlerarası anlaşma ve metne ayrıca bazı ülkelerin iç hukuklarına kaynaklık etmektedir. Hukuki bağlayıcılığının olmaması İHEB'in, insan hakları alanında temel kabul edilmesine engel teşkil etmemiştir[1]. Tavsiye niteliğinde bir hukuki belge olan İHEB'in birçok hukuk metnine ışık tutması, soyut hukuki yani manevi bağlayıcılığını göstermektedir[2].
Bildiri önsöz ve otuz maddeden oluşmaktadır. Bildirinin temel felsefesi ve insan haklarına bakış açısı, önsözde açıkça görülmektedir. Buna göre; insanlar doğuştan eşittirler ve vazgeçilmez haklara sahiptirler. Ayrıca Bildiri ile üye devletler, tüm insanların insan onuruna yakışır şekilde yaşamasını sağlamak amacıyla bazı şartları sağlamak hususunda anlaşmışlardır. Temel nitelikteki insan hakları, kadın ve erkek eşitliği devletler nezdinde korunmaktadır. Bunun yanında Bildiri'nin amacı hak ve hürriyetlerden daha kapsamlı olarak yararlanılmasını sağlamaktır[3].
Bildirinin 1. maddesi “Tüm insanlar özgür, haysiyet ve haklar bakımından eşit olarak doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler. Birbirlerine karşı kardeşlik zihniyeti ile davranmalıdırlar.” şeklindedir. Burada insanlık onuru anlamında tüm bireylerin eşitliği konu edilmektedir.
Madde 2'de insanların eşit haklara sahip olduğu ve kişiler arasında hiçbir ayrım gözetilemeyeceği şu şekilde ifade edilmiştir: “Herkes; ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal ya da başka inançlarına bakılmaksızın eşit haklara sahiptir. İnsanlar ulusal ve toplumsal kökenleri, zenginlikleri, doğuş farklılıkları ya da herhangi başka bir ayrım gözetilmeksizin bu bildirgede belirtilen tüm haklardan ve özgürlüklerden yararlanabilirler.”
Bildirinin 7. maddesiyle ise; “Herkes yasalar karşısında eşittir ve ayrımsız olarak yasaların koruyuculuğundan eşit olarak yararlanma hakkına sahiptir. Herkesin, bu
- ↑ Aybay, R.; Açıklamalı İnsan Hakları Evrensel Bildirisi, Ankara, 2006, s. 6-7. http://tbbyayinlari.barobirlik.org.tr/TBBBooks/iheb.pdf (E.T.: 26/04/2019)
- ↑ Kapani, M.; Kamu Hürriyetleri, Ankara, 1993, s. 62.
- ↑ http://www.un.org.tr/humanrights/images/pdf/1-insan-haklari-evrensel-beyannamesi.pdf (ET.: 03/07/2019)
