215
arabam Ford “Fiyasko” köy kahvesinde çok ilgi çekti. Çiftçiler bana hemen balıkları göstermek istediler. Ben de onlara sırayla, defterime çizerek, balık türlerinin orada olup olmadığını sordum. Sonra tarlaya gittik. Bir süre sonra çiftçiler ellerinde yayın balığı ve sazanla çamurdan çıktılar. Ne olta ne ağ ne de kepçeye gerek vardı. Orada Cevat Canbaz ve oğlu Mahmut beni misafir ettiler. Birlikte Orta’nın su kaynaklarını konuşarak değerlendirdik. Orası balık yetiştirmek için uygun değildi. Orta ilçesi Hollanda’nın inekleri için daha uygun bir yerdi. Orta’da yedi yıl önce yoğun hayvancılık için Dünya Bankası’nın bir kırsal kredi programından yararlanılmıştı. Yüzlerce çiftçi evlerinin yanına ahır inşa etmişti ve yoğun hayvancılık projesi için kredi almışlardı. Fakat eğitim ve yayım hizmetleri yetersiz olduğu için, birkaç yıl sonra verimli süt ineği olan Holstein Friesian ve eti için tercih edilen Montofon inekleri hep yerli Anadolu ırkıyla melezlenmişti. Kamu, Dünya Bankası kredisini iyi kullanamamıştı.
Canbaz’larla beraber küçük bir proje yazdık. Hollanda Büyükelçiliği’nden destek aldım ve Hollanda’dan yedi hamile inek ithal ettik, Orta’ya gönderdik ve birkaç aile özellikle Cevat Canbaz’ın ailesi bundan çok faydalandı. Kooperatif kanunlarına göre kooperatifi kurmak için minimum yedi ortak gerekiyor. Gerçek bir kooperatiften önce bir enformel “kooperatif” kurdurdum. İsmail, Harun, Cevat, Mahmut ve üç çiftçiyle iş birliği yaptık. Bana, “İlk doğan yavruya Carel ismini vereceğiz,” dediler.
Kooperatif kurarken kanunlara ve ILO sözleşmelerine göre kurucu ortakların arasında aynı soyadını taşıyanların olmasına izin verilmiyor. Bu nedenle de listeye sadece isimlerini yazdım. Fotoğrafta Canbaz ailesi üyeleriyle inekler gelmeden önce ahırın durumuna bakıyoruz. Cevat iki oğlunun arasında oturuyor, ayakta solda Ali, sağda Mahmut, yanında yeğeni Harun var. Mahmut’un oğlu bana, “Ben ineklere en iyi şekilde bakmak için hazırım Carel amca,” demişti. Çok heyecanlıydı. Başımdaki şapkayı ona verirken, “Hollanda’da inekler en çok mavi rengi seviyorlar,” demiştim. Yıllar sonra bana gelip, “orta okuldayken hocam ineklerin yalnızca siyah ve beyaz renkleri görebildiklerini söyledi,” dedi.
Çankırı’nın Orta ilçesinde süt inekçiliği uygulanan proje ve kooperatifin yedi ortağı.
Kooperatif kurarken kanunlara ve ILO sözleşmelerine göre kurucu ortakların arasında aynı soyadını taşıyanların olmasına izin verilmiyor.
