161
Aslında Kuzey Kamerun Projesi ile ilgili ayrı bir kitap yazabilirim. Orada çok şey denedik, çok az şey gerçekleştirebildik. En azından başladık. Yeni, daha dayanıklı bir model balıkçı teknesi yaparak, çevreye verilen zararı önlemek için yeni balık kurutma fırınları yaptık. Balıkçılık araştırmalarıyla ilgili yeni bir model oluşturduk; gözlemlerimize göre dört farklı etnik grup dört farklı metot kullanıyordu. Mesela Nijeryalı Djukalar güçlü motorlu sandalları kaçak olarak Nijerya’dan getiriyorlardı, ağ ve kafesleri profesyonelce kullanıyorlardı ve balıkçı başına günde 40 kilodan fazla balık tutuyorlardı. Kabawa ve Haoussa kabileleri de aynı şekilde başarılıydılar. Yerli Rey Bouba toplumu yani hem balıkçılık hem de ziraat ve hayvancılık yapanlar kişi başı sadece günde 10 kg balık tutuyordu. Onlar amatör balıkçılardı, daha çok ziraatçiydiler.
Devlet tarafından proje istatistiklerini onlara göstermemiz konusunda bize baskı yapılıyordu. Nijeryalı Djukaların göllerini boşalttıklarını düşünüyorlardı. Biz, “Nijeryalı balıkçılar Kamerun pazarı için çalışıyorlar,” diyorduk. Kurutulmuş ve tütsülenmiş balıklar her gün kamyonlarla Lagdo’dan Güney Kamerun’a yollanıyordu. Kamyonlar giderken de polis ve zabıta tarafından birkaç kez durdurulup onlardan “vergi” isteniyordu. Nijerya’da kaçak olarak birçok Kamerunlu çalışıyordu, o yüzden diplomatik düzeyde iki devlet arasında problem olmaması gerekirdi. Ayrıca Kamerun baraj gölünü yaptı ve o yüzden Nijeryalı balıkçıların kaynağı kesildi ve onlar da Lagdo’ya göç ettiler. Afrika’da sınırlar adeta süzgeç gibidir.
Araştırmamıza göre Lagdo Gölü’nde balık miktarı giderek arttı. Önce 400 balıkçı (1985) oraya yerleşti, iki yıl sonra 700 ve bugünlerde bu rakam 1200’e yükseldi. Antropolog olarak bölgede ayrıca bir araştırma daha yaptım. Balıkçılar bana ,“Lütfen bize yardım edin, devlet memurları bizi çok eziyorlar ve bizden rüşvet istiyorlar,” dediler. Onlara kulak verdim ve balıkçılara, “Size ne yapıyorlar ve siz onlarla nasıl mücadele ediyorsunuz? Mutlaka bir yönteminiz vardır, değil mi?” diye sordum. Bu rüşvet sistemini araştırdım ve ilginç sonuçlara ulaştım. Bu bulgular herhangi bir resmî raporda yazılamaz. Orada her kabile farklı metotlar kullanıyordu. Polis ve jandar-
Zararlı böceklere karşı bir kurutma yöntemi olarak tütsülenmiş balıklar.
Kamerun’da balık kurutma çalışmaları, 1987.
Kamerun’da göl kenarında kurutulmuş balık pazarı, 1987.
