| 581 |
Bu anketin verimleri Kurum belleteninde basılmakla beraber, maksada varmak için yeter görülmediğinden Genel Merkez Kurulu bir de tarama seferberliği açmağı gerek görmüştür.
Bu taramanın konusu bir yandan o zamana kadar elde edilmiş olan (125988) Söz Derleme Fişi, bir yandan da uzmanların ve bilginlerin reyleri alınarak seçilen büyük küçük 150 parça kitap olmuştur. Bu taramalar (Osmanlıcadan Türkçeye söz karşılıkları Tarama Dergisi) adı altında 850 sahifelik bir cilt olarak basılmış, buna bir de 450 sahifelik Türkçeden Osmanlıcaya indeks ilâve edilmiştir.
Bu eserde 7500 kadar Osmanlıca söze karşı 30.000 e yakın Türk lehçelerinden alınma söz gösterilmiş ve eser yalnız karşılık arama bakımından değil, Türk lehçelerinin zenginliği ve Türk dilinin yer yüzü dilleri arasındaki yerinin önemi bakımından da mühim bir mahiyet almıştır.
Tarama Dergisi fasikül halinde basıldıkça (4506) tanesi yurdun dilseverlerine armağan edilerek kendilerinden de eserin eksikleri, yanlışları ve gösterilen karşılıklardan hangisinin en uygun görüldüğü hakkında mütalâalar sorulmuştur. Gelen cevaplar Kurumda dört koldan incelenerek gerekli düzeltme ve eklemeler hazırlanmakla beraber, yazı dilinden konuşma diline kurulacak köprü için yeniden geniş ölçüde bir komisyon da toplanmış, aylarca süren çalışmalar sonunda elde edilen karşılıklar ilk önce gazetelerle neşredilerek yeniden herkesin düşüncesi sorulmuş, nihayet Osmanlıcadan Türkçeye ve Türkçeden Osmanlıcaya (Cep Kılavuzları) ortaya konulmuştur.
Bu kılavuzlarda 8752 Türkçe karşılık ileri sürülmüştür ki bunlardan 4696 si ötedenberi yurdumuzda söylenegelen herkesin bildiği sözler 1735 i bu sözlerden Türkçe eklerle yapılmış kelimelerdir. Türkiye dışındaki Türk lehçelerinden yalnız 415 kelime alınmış ve bunlardan da Türk ekleriyle 450 söz yapılmıştır. O zamana kadar yabancı dilden diye bilinen sözlerden 583 kelimenin Türk kökünden geldiği anlaşılarak kılavuza alınmış ve bunlardan da Türk ekleriyle 873 kelime kurulmuştur. Tarama Dergisi ve Cep Kılavuzu ile Kurum, yazı dilimizi elden geldiği kadar konuşma diline yaklaştıracak olan yolu açmış ve bu yolda çalışma ödevini yurdun değerli ediplerine, şairlerine, muharrirlerine, hatiplerine ve öğretmenlerine bırakmıştır.
Terim çalışmalan :
Karşılık arama işinin daha önemli ve daha güç bir safhası da okul kitaplarında geçen bilim terimlerinin Türkçeleştirilmesi idi.
Kurum daha işe başlandığı günlerde terimler üzerine bir çalışma programı hazırlamıştı. Bu programa göre Terim Kolu 16 Terim bölüğüne ayrılmış, bunlardan her biri bir bilim grupunu kendisine konu olarak almış, içlerinden gerekli olanlar ayrıca takımlar da kurmuştu.
Her bir bölük ve takım, kendi uğraştığı bilim için karşılanması gerekli terimlerin elden geldiği kadar tam bir listesini yapıyordu. Bu listelerde esas
