Maniler veya ezgili mani okuma geleneği içinde aynı ezgiyi kullanarak dörtlüklerin tamamının veya belirli bir kısmının, değiştirilebildiği de sıkça rastlanan bir
durumdur. Halk kültürü ve sözlü gelenek içinde süreklilik gösteren bu olay, bir bakıma bu ürünlerin kişiden kişiye, yöreden yöreye geçişleri sırasında aldığı yeni anlam ve/veya biçim olarak değerlendirilebilir. Alında bir bakıma bu halk kültürü ürünlerinin halkla birlikte yaşadığının-canlılığının da bir kanıtı niteliğindedir. Maniyi ezgili veya ezgisiz seslendiren her kişi (çoğunlukla kadınlar) yaşadıkları yer-zaman ve koşullara göre ve tabiidir ki kendi estetik algı ve beğenilerine göre yeniden yorumlayabilirler. Zaman içinde bu anlayışla evrilerek dönüşen bir geleneğin belirli bir süre sonra başka bir yapıya dönüşmesi veya bölgesel olarak farklılık göstermesi doğaldır. Bu aynı zamanda üzerinde durulan ezgi veya maninin de buna değer olması anlamına gelir. Halk kültürü ürünlerindeki bu derinlikli yapının yıllar boyu devam etmesi halkın bu ürünleri kendi yaşamsal dinamikleriyle oluşturduğu, yaşattığı ve dönüştürdüğünün bir yansımasıdır. Yukarıdaki örnekte görülen “Çemberimde Gül Oya” türküsü özellikle bölge olmak üzere, yurdumuzun birçok yerinde farklı dörtlüklerle icra edilmekte, benzer biçimde aşağıdaki maninin ezgili söylenişinde ilk mısrası olmak üzere yer yer değiştirildiği görülebilir. Derleme kayıtlarında “Şu Biga’nın Düzüne” adı ile yer alan mani, muhtemelen Karabiga’daki seslendirilme şekliyle “Karabiga Düzüne” olarak değiştirilmiştir. Benzer örnekler birçok ezgili mani söyleyiş biçiminde sıkça görülmektedir.
(Karabiga Düzüne) veya (Şu Biga’nın Düzüne)
Harman Olur Mu Yarim
Şu Ayrılık Derdine
Derman Olur Mu Yarim
Mektup Yazmak Yasak Mı
Sırtındaki Kazak mı
Balıkesir Uzak Mı
Mektup Yaz Kara Gözlüm
Susadım Su İsterim
Mavi Boyalı Tastan
İnsan Vaz Geçemiyor
Önce Sevdiği Dosttan
129
