Sayfa:Biga Halk Müziği.pdf/18

Bu sayfa doğrulanmış
Alaattin CANBAY

hazırlar. Civar köylerdeki yakınlarla birlikte düğüne gelen misafirler müzikle beraber hareketlenmeye başlarlar. Kadın erkek sıra halinde el ele tutuşarak dans etmeleri yüzyıllar öncesinden sürüp gelen geleneğin Biga’daki yansımasını adeta gözler önüne sermektedir. Köylerde düğünlerin, önceleri tamamen Çerkes geleneklerine uygun biçimde geleneksel çalgılarla yapıldığını ritüel ve uygulamaların aslına uygun biçimde icra edildiği fakat zamanla eğlence anlayışının da değişerek geleneksel yapısından uzaklaşıldığını ve çalgı olarak “orkestra”, darbuka, klarnet, org vb. çalgılarla yapıldığı belirtilmektedir (Canbay, 2012). Düğün alanında-alayda genelde damadın sağdıcı olan bir meydancı olur. Bir nevi “oyun organizatörü” (Akçal, 2020) olan “Hatyako” adı verilen bu meydancı oyuncuları da belirler (Gürsu, 2018:150). Biga’da “Cegako-(Hetiyako)” olarak bilinen “Hatyako”, toplumsal saygınlığı olan, düğünleri kuran, yöneten hatta “son sözü söyleyen” kişilerdir;

“...O toplumu yönetir, bir tarafa “ -dur ” dedi mi durur, “ -yürü” dedi mi yürür, böyle insanlar.. vardı, tabi ben eskiyi anlatıyorum. onlar toplumda en saygın insanlardı.. Düğün sahibi de olsa ona söyler.. komşu olabilir, köy gençliğinden yakın akraba olabilir, arkadaşın olabilir, o yönetir bütün düğünü organize eder, kimse de ona ne yapıyon ne ediyon demez herkes onun yönetimine saygı duyar” (Canbay, 2012).


  Biga’da yaşayan Çerkesler düğünü aynı zamanda “eğlence” anlamıyla da kullanmaktadırlar;

“...Düğün bizim için eğlence demektir, misafir mi geldi eğlence.. çok mu sevindim, toplanın arkadaşlar, bizim canımız sıkılınca düğün yaparız, düğün yapmamız için herhangi bir sebep yoktur, ..savaşta bile tüfeği dikersin oraya, tüfek kızdır, oynarsın, ha babam oynarsın, mesela bu akşam düğün yapacağım, bir arkadaşım geldi, üç beş gence söylerim toplanın diye, onlar kızlar arkadaşlar hepsi toplanır gelirler buraya, kaç saat eğlence üç saat-beş saat..” (Canbay, 2012).


  Çerkes halk ezgileri “Pşıne” (akordeon benzeri) ve “Şıkepşıne” (kemençe benzeri) gibi çalgılarla icra edilirken süslemeler ve çarpmalar sıklıkla kullanılır ve genellikle çalınan motifin karar sesinin 5’lisinden, pedal (dem) bir ses tutulur (Kaçkar ve Kaplan, 2019:45). Akordeon veya Pşineyi çalan kişiye “Piyinağa” denir. Bölge halklarının müzik kültüründe önemli bir yeri olan Garmonların yapısındaki çokseslilik, Kafkasya halklarına özgü çoksesli müziğin icrasında büyük kolaylık sağlayınca halk arasında Çerkesçe tüm çalgılara verilen isim olan “Pşıne” adı verilmiş, günümüze kadar çok geniş bir şarkı ve çalgı müziği repertuvarı Pşıne ezgileriyle günümüze kadar gelebilmiştir (Guçeva, 2004:4 akt, Koçkar ve Kaplan, 2019:49). Geleneksel Çerkez çalgılarını, “Apapşıne” (Mandolin benzeri üç telli çalgı), “Şıkepşine”, “Pşıdıgago” (Kemençe), “Fendpşıne” (Tulum), “Bjamiy” (öküz boynuzundan veya ağaçtan yapılmış üflemeli çalgı), “Cafiy” (Flüt), “Nakıra” (Zurna), “Gamıl-Kamıl” (Sipsi benzeri üflemeli bir çalgı), “Phaçiç-Phaçik

138