Nihal YETKİN KARAKOÇ
The study also tries to help grow an awareness in what problems could be faced in case of a training breaking with news translation realities, and to form a bridge between the two fields, suggests that the interconnection of news translation and editing be included in translation training. With the aim of enabling the students to be better prepared for such a career in psychological and professional terms, the study emphasizes the need to extend the scope of syllabus beyond the development of linguistic and subject-specific skills so as to cover in-class activities for growing awareness in the field, as well as to include activities of writing and translating news through interaction and simulation through teamwork and intenships.
Keywords: News translation, translator role, translator identity, translation studies, translation training.
Giriş
Basılı ve çevrimiçi olarak karşımıza çıkan, açıklama ve haber metinlerinden oluşan yazılı siyasi metinler, siyaset, diplomasi ve uluslararası ilişkiler alanında kilit bir role sahiptir, öyle ki basın olmadan bu sayılan alanlardaki faaliyetler yürütülemeyeceği iddia edilebilir (Gambier, 2010a). Schäffner'ın (2004, s. 120) da belirttiği gibi, bir ülkede söylenen diplomatik/siyasi söz(ler)e diğer bir ülkenin verdiği tepkiler, aslında haber çevirileriyle sağlanan bilgiye verilen tepkilerdir. Zaman içinde küresel köy halini alan dünyada çevrilen haber metni sayısı büyük oranda artmış, bu da yarattığı etkileri arttırmıştır (Dizdar, 2006), öyle ki bazen düzeltilmeyen bir yanlış, yetersiz/ yorumlu çeviri ideolojik olmasa da öyle algılanıp siyasi krizlere dahi sebep olabilir (Bulut, 2008, s. 30). Örneğin, ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton 2009 yılında Cenevre'de düzenlenen basına açık görüşmede Rus meslektaşı Sergey Lavrov'a sembolik olarak ABD-Rusya ilişkilerini barışçı bir şekilde "yeniden başlatma tuşu" hediye edince Lavrov, tuşun üzerinde yazan Rusça ifadenin "reset" (perezagruzka) değil, "overcharged" (peregruzka) yani "kazıklanma" olduğunu ifade etmiştir. Clinton'un yanıtı "Bizi kazıklamanıza müsaade etmeyiz" olunca, yarı şaka yarı ciddi devam eden diyaloglar iki ülke arasındaki güven bunalımının devam edeceği gibi bir izlenim doğurmuştur'. Daha sonra resmi görevlilerin araya girmesiyle hassas durum tatlıya bağlanmıştır. Sosyal dünyamız temelde bir yapılandırmaya dayanır ve birincil olarak dil yoluyla bu yapılandırma öğrenilip aktarılır (O' Shaughnessy, 1999, s. 31). Haberler de dildeki diğer söylemler gibi yapılandırılır ve dünyayı dilsel yönden temsil eder (Fowler, 1991). Aynı şeyi söylemenin farklı yolları vardır ve bunlar gelişigüzel ortaya konmuş alternatifler değildir. Ne de olsa, "Öteki'nin temsili aracısız bir şekilde gerçekleştirilemez" (Venuti, 1995). Yani, haber çevirileri "her zaman yorum, duruş ve ideolojik yönlendirme (manipulasyon) içerir (Fairclough, 1995). Aracı ile sunulan metnin çevirisi erek metnin sunumu için değil, bir haberin üretimi içindir (Orengo, 2005, s. 170). Dolayısıyla, bağlamın "kültüre göre adaptasyonu" (Bassnett, 2005), "yeniden çerçevelenmesi" (Darwish, 2010), diğer bir deyişle, "yeniden oluşturulması" (Schäffner ve Bassnett, 2010) veya "yeniden anlatımı" (Pormuzeh, 2014) söz konusudur. Basın çevirisinde yapılan bu tür bir yeniden düzenleme, "gerçeğin yeniden yapılandırılması" anlamına gelir. Bu ideolojik içerikli yeniden yapılandırmalara bir örnek olarak, yakın geçmişteki Azad Keşmir'deki protestoların nedeni için öne sürülen nedenler verilebilir. Bir Türk haber ajansı olan Timeturk verdiği haberde protestonun nedenini Hindistan yönetiminin 5 Ağustos 2019'ta Cammu Keşmir'in özel statüsünü kaldırmasını gösterirken, Pakistan Devlet Televizyonu Pakistan ve Azad Keşmir'de Kara Gün olarak adlandırılan Hindistan'ın Bağımsızlık Günü'nü öne çıkarmıştır Haber çevirisinde var olan, metindeki yeniden düzenlenmiş karmaşık yapıyı daha iyi anlamak adına girişilen bu çalışmadaki iki araştırma sorusu şunlardır: 1. Haber çevirisinin geleneksel çeviri eylemi ve öğelerinden ayrılan özellikleri nelerdir? 2. Haber çevirisinde çeviri ve editörlüğün birlikteliği düşünüldüğünde, lisans düzeyindeki basın çevirisi ders programına eğitsel olarak neler eklenebilir? Gelecek bölümde alanyazın taramasından yola çıkılarak varılan tesbit ve sonuçlarla çalışmanın sırasıyla bu sorulara ışık tutması hedeflenmektedir.
1 https://www.nytimes.com/2009/03/07/world/europe/07diplo.htm)
60
