Ahmet Onay, Hakan Yıldırım, Vedat Pirinç, Engin Tilkat, Yelda Özden Çiftçi, Hülya
Üretilen bitkilerin sayısını belirlediği için, herhangi bir çoğaltma programındaki en önemli aşamadır. Bu aşamada planlanan ya da istenilen bitki sayısı elde etmek için tekrarlanan alt kültür ve yeniden kültürle sürgünler çoğaltılır. Besi ortamının fiziksel durumu, kimyasal içeriği ve inkübasyon koşulları sürgünlerin çoğaltılmasında oldukça önemlidir.
3.4.3. Köklenme
Önceki aşamada üretilen sürgünler, bitki türüne göre değişen uzunluklarda kesilerek, yüksek oksin içeren bir ortamda bireysel olarak köklendirilir. Bu aşamada, iyi bir kök sistemi oluşur ve tam bitkiler elde edilir.
3.4.4. Adaptasyon (Alıştırma)
Epidermislerinde kutikula tabakası tam olarak gelişmediği ve fonksiyonel stomalara sahip olmadıkları [13] için in vitro rejenerasyonla gelişen bitkiler heterotroftur [14]. İn vitro üretilen bitkiler direkt olarak dış ortama aktarıldıklarında, fazla miktarda su kaybettikleri için birçoğu hemen ölür. Bu nedenle rejenerasyon sonucu oluşan bitkiler kademeli olarak doğal gelişme ortamına alıştırılması gerekir. Doğal büyüme ortamına alıştırma safhasında bitkicikler modern tesislere sahip olmayan işletmede polietilen torbalarla kapatılır ve geçen zamanla birlikte torbada delikler açarak, dış ortama tedricen uyumu sağlanır veya ışık, sıcaklık ve nemin kontrol edilebildiği özel büyüme odaları veya kabinlerinde dış ortama alıştırılır. Alıştırma yapılmayan bitkiler dış ortama aktarıldığında hemen ölür. Bu yüzden in vitro çoğaltılan bitkiler toprağa transfer edilmelerinden önce kutikula gelişimi ve stoma fonksiyonlarının başlatılması ve fotosentezi uyarmak için adaptasyona veya alıştırmaya tabi tutulmalıdır. Bu nedenle bu safha bütün çoğaltım sürecindeki en önemli aşamadır. Bu yüzden bu aşama toprak, ışık, sıcaklık ve sulama ile ilgili koşuların düzenlenmesi yoluyla yapılmalıdır. Bu aşamadan önceki bütün aşamalarda her bitki türü kendi çok özel ihtiyaçları göz önüne alınmalıdır. Doku kültürü ile çoğaltılacak her bitki türü için aşağıda belirtilen parametrelerin değerlendirilmesi gerekir: (1) Eksplant kaynağı, (2) Besi ortamı içeriği ve fiziksel koşullar, (3) Işık yoğunluğu, sıcaklık, ışık-karanlık periyodu ve nemlilik ile ilgili inkübasyon koşullarının belirlenmesi ve (4) Adaptasyon koşulları ve toprağa aktarma.
Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, Cilt 1, Sayı 2 (2012)
Batman Üniversitesi Uluslararası Katılımlı Bilim ve Kültür Sempozyumu, 18-20 Nisan 2012 Batman, TÜRKİYE
18
