ya tâbi imiş. Bu, zabit beni ziyaretle bir fırkada (1500) silâhtan fazla bulunmıyacağından fazlasını alacağını söyledi. Dedim: Âmirinizle ben görüşeceğim sonra işi hallederiz.
Erzurumdan anbarlara gelen bu kabil malzemeyi verdirmedim ve başka yerlere naklettirdim. Ravlinsona da ben gelinceye kadar beklemesini yazdım.
Fransız konsolosu namiyle bir zat da ziyaretime gelerek şöyle bir muhavere açtı:
— Buralarda ne arıyorsunuz? Boğazların etrafında bir kaç vilâyet size yetişir, nüfusunuz az.
Dedim ki: Bu siyaseti hükûmetler halleder. Siz şurada burada böyle şeyler söylemeyiniz. Halk biraz sarptır mes'ele çıkarmıyalım. Hem de Harbi umumîden kalma dehşetli silâh bomba ve makineli tüfek doludur. Her evde en aşağı beş altı.
— O; bu müthiş! İyi ikaz ettiniz. Mersi. Fakat başka bir şeye nazarınızı celbederim. Burada ihtiyat zabit kulübü var bunların ittihatçı olduklarını haber aldım bunu kapatmalı.
Şimdi ittihatçı falan kalmadı. Onlar siyasetle uğraşmazlar ve ben de bunlara karışmam.
— Erzurumda zabitler siyasetle uğraşıyormuş.
— Bunu menederim.
Trabzona bir de Fransız jandarma zabiti gelmişti. Bu Harbiumumîden evvel jandarma muallimi imiş. Yine gelmiş, benden kışlayı istemiye geldi.
Fransızların Trabzondaki faaliyeti fazla idi, Büyük Ermenistan için mahreç mi hazırlıyorlar, yoksa Pontos için esas mı kuruyorlar daha belli değil.
Ben burada pek acı bir hatırayı yadettim. Bunu yazmak istemiyordum, faakt bir Fransız jandarma mualliminin benden kıt'amın kışlasını istemesi ve bir de harbiye nezaretinden emir göstermesi bunu vatan evlâtlarına bir
