dip etmeği mükerreren orduya yazdım, (kolordumu maksatsız bir istikamete tahrik etmeyiniz!» dedim. Fakat şiddetli emirlerle (Tibriz) e yürütüldüm ve burayı tehdit eden İngilizleri (Meyane) şarkına kadar tard ettik.
13 Ağustos Başkumandanlığı Sultan Vahdettin, Erkânı Harbiyei Umumîye Reisliğini de Enver Paşa deruhte ettiği tebliğ olundu. Fakat ahvalde değişiklik yok idi. Bir sürü Alman ve bir sürü hiçlerden mürekkep riyakâr zümre arasında daha bilgili ve daha ihtisas sahibi arkadaşlarımız bile doğru yolu göremezken herşeyin cahili bulunan padişahın ne marifet yapacağı anlaşılıyordu. Ben Enver Paşaya itimada şayan Türk erkânıharbiyesiyle çalışmasını mükerreren rica etmiş idim, ne yazık ki, en iyi kumandan, erkânıharpler İstanbula bile yaklaştırılmıyordu. Almanların İran hareketi arzusu Hindistanı tehdit ile fazla İngiliz kuvvetlerini çekmek maksadiyle idi. Bu zihniyet bütün harp müddetince devam etti. Felâketimizin bir sebebi de bu zihniyet oldu.
15 Eylülde Bakü de zaptolundu. Fakat 19 Eylülde İngilizler üç misli faik kuvvetlerle Filistin cephemizde bizi tarihte misli az görülür bir hazimete uğrattılar: On beş dakikalık şiddetli bir topçu ateşinden sonra İngilizler taarruza kalkıyor iki saatte Cevat Paşa kumandasındaki 8 inci ordu cephesini yarıyorlar ve İngiliz süvarisi ordunun gerisine geçiyor. Tayyareler kumanda karargâhlarını bombalıyor. İkinci gün sabahı (Nasıra) da (Leyman Fonsandires) in karargâhı bir süvari livası tarafından büyük bir gaflet içinde basılıyor, o gün Cevat Paşa, ordusundan eser kalmıyor. Sıra Mustafa Kemal Paşanın 7 inci ordusuna geliyor, bunun da en mühim kısmı ric'at esnasında süvari ve tayyareler tarafından mahvediliyor, en sol cenahtaki Cemâl Paşanın 4 üncü ordusu ve 7 inci ordu bakiyesi de 30 Eylülde (Şam) da mahvediliyor. en değerli ve en şöhretli kumandanlarımız ancak cüz'i maiyetleriyle 14
