düşün- müsterih bulunuyorum.)
Amerikan heyetini akşam (Kars) kapısında teşyi ettik. Büyük memnuniyetle ayrıldılar. Gördüğüm ruhi hal şu idi ki Amerikalılar (Türk - Ermeni) dâvasına hiçbir suretle karşmıyacaklardır. Bugün en çetin bir muharebe günü kadar yoruldum. Fakat kazandığımız zaferi pek büyük gördüm. Şehre avdette belediye reisi Zakir efendi dedi ki Harbord bana bir şey sordu, ben de bir şey söylediim. Ne dersin?
Harbord: Erzurumda Ermeniler Türklerden ziyade imiş, şimdi hiç Ermeni kalmamış!
Belediye reisi : Aham mezarlıklar burada: (Erzurum) un ölüsü de Türk dirisi de!
Tahsil görmemiş Zakir efendinin bu cevabını çok takdir ettim.
Damat Ferit Paşa kabinesini düşürmüştük. Fakat İs- tanbuldan gelen şayialar tehlikeliydi. (Heyeti temsiliye ricalinin kabineye ve yüksek makam ve memuriyetlere getirileceği.) Böyle bir hal işi bizim Anadoluya gelmekliğimizden evvelki vaziyete icra demek olurdu. Ben bunun felâketini arkadaşlarımıza İstanbulda iken anlatmış ve millî bir Anadolu hükûmeti esasını hazırlamak lüzumunu ispat etmiştim. Bu kerre yeniden münakaşaya lüzum yoktu. Erzurum ve Sıvas kongreleri büyük zahmetler ve tehlikeler içinde kurulmuştu. Heyeti temsiliyenin Sıvasta kalarak sulh esasatımızın tebliğine kadar orada kalması emniyet ve maslahat için lâzımdı.
Bir de istiklâlimizi muhil bir karara karşı Erzurum ve Sıvas kongreleri mucibince harekete geçecektik. Henüz meclisi millinin nerede toplanacağı tesbit olunmadan ve daha sükünet teessüs etmeden heyeti temsiliyeden aldığım bir şiirede heyeti temsiliyenin İstanbula yakın bir mahalle gitmek arzularını yanlış gördüm ve şu mütalâamı yazdım :
Kuvayi Milliyeyi temsil eden heyeli âliyenin, değil Ankaraya hattâ Sıvasın garbına bile geçmemesi fikrin-
