mur edilmiştir. Kıtaları ile Haleb’de iken Sarıkamış hezimeti üzerine kuvvei seferiyesi şark cephesi emrine verilmiş ve Karabekir de o sırada ağır surette yaralanmış olan Askerî Beyden Irak havalisi kumandanlığını almak üzre Bağdada gitmiştir. Fakat Bağdada gittikten sonra, kumandada değişiklik yapılmasına lüzum görülmediğinden İstanbul’da Kartal’da bulunan 14. Fırka kumandanlığına çağırılmıştır. Bir müddet Marmara ve Şile civarlarında Karadeniz sahillerini tahkim etmekle uğraştıktan sonra fırkası üe beraber Çanakkale’ye sevk olunmuştur. Kerevizdere’de 3,5 ay muharebelerde bulunmuş ve bundan sonra kolordu kumandanlığına tayin olunmuş ise de, kendisinden çok kıdemli Almanlar dururken Başkuman danlığın Karabekir’i tercih etmesini Liman Fon Sanders, Almalılara karşı bir hakaret mânası çıkararak itiraz ettiğinden, İstanbul’daki Erkânı Har biye reisliğine alınmıştır. Az sonra Galiçya’ya gidecek ordunun erkâm harbiye reisliğime tayin olunmuş fakat iki gün sonra bundan vaz geçile rek Irak’da 6. Ordu kumandanlığına .gitmekte olan Müşir Fon Der Golç’~ un erkâm harbiye reisliğine tayin olunarak birlikte Bağdada gitmiştir. Çanakkale’deki hizmetleri neticesi miralaylığa terfi etmiş ve Golç’un ve fatıyla Kütülamare’yi muhasara etmekte olan 18. Kolordunun kuman danlığına tayin olunmuştur. Kütülamare’nin muhasara ve sukutunda ve sonraki pek faik İngiliz kuvvetleriyle Irak muharebelerinde bulunmuştur. 1333 (1917) de Diyarıbekir mıntakasındaki 2. Kolordu kumandanı mira lay Cafer Tayyar Beyle becayiş olunmuş, bu arada Van - Bitlis - Muş Elâziz cephesindeki 2. Ordu kumandanlığı vekâletinde de bulunmuştur. 1334 (1918) yılı başında Erzincan karşısındaki 1. Kafkas kolordusu ku mandanlığına naklolunmuştur. Bu kolordu ile Şubat ve Mart aylarında ve şiddetli kış içinde Erzincan ve Erzurumu, Rus zabitleri ile takviye edilmiş Ermeni ordusundan istirdad etmiş ve buraların katliam ve yangınlarla büsbütün malıvedilmelerine mâni olmuştur. Buradan, eski hududu aşarak Sarıkamış havalisindeki ordumuzun diğer kolordusu ile beraber harekâta, devamla Kars ve Gümrü kalelerinin işgalindeki hizmetlerine karşılık 28 Temmuz 1334 (1918) de Mvalığa terfi olunmuştur. Ermeni ordusunu dağıt tıktan sonra Ermenilerle sulh yapıldığından, kolordusu ile bir kısım Ermenistanı ve Iran Azerbaycanım işgal vazifesini almış ve buraya kadar sokulan İngiliz kuvvetlerini de tard ederek İran Azerbaycanım kâmilen iş gal etmiştir. Mütareke ilânma kadar bu vaziyetde kalınmıştır.
Mütareke yapılınca Sadrazam ve Harbiye Nazırı müşir İzzet Paşa Karabekir’i Erkânı Harbiyei Umumiye riyasetine tâyin etmek üzre İstanbul’a getirtmiştir. İstanbul’da vazife almanın, vatanın maruz kaldığı felâkete seyirci kalmak demek olduğunu ve genç kumandanların Anadoluda ordularının başına gönderilmelerini ve kendisinin de şarka tâyinini icab edenlere teklif etmiştir. Bu temas ve teklifleri arasında, Mustafa Kemal Paşa üe Şişli’deki evinde yaptığı müzakereler bilhassa şayanı işarettir. Vatan kurtuluşunda faal ve müsbet bir hizmet ifasının ancak hep birlikte Anadoluya geçmekle mümkün olacağını böylece arkadaşlarına da telkin eden Karabekir ilk kademe olarak Tekirdağı’ndaki 14. Kolordu kuman-
