Tahsin Nahid (Taha Toros arşivinden)
Muallim Naci (Taha Toros arşivinden)
«Hemen bir ol kadar vardır ki mevzun ve mukaffadır» medluluna musadak olur sözler söylerdi. Güya Divaneliklerim nazım-ı muazzamını çürütürdü. Hakikatta Hamid'in edeben mevkii o mertebe büyük idi ki bütün o taşlar payına bile ermiyordu.
Muallim Naci bir kere Ekrem Beyi sevmediği için Hamid'i sevmezdi. Bir de, hakikatı söylemeliyiz, Hamid'in o tarz-ı bülend beyanını pek anlamazdı, muğlak bulurdu. Fikren basit olmakla beraber gayet vuzuha meyyal idi. O kadar ki öyle vazıh yazı yazan, şiir söyleyen bizde nevadirdendir, denilebilir.
Bayramda bir nizamına koydum ki hanemi
Yaran görünce bir yeni meyhane sandılar
Bir söz ki Muallimin pek hoşuna gitmiş olsa da asla şiir sayılamaz. Yabancı bir nazımdır. Fakat ne mertebe vazıhtır. Sarfen, nahven, veznen, hasılı fesahaten ne derece doğrudur. En küçük bir ayıptan bile münezzehdir. Bu derece müptela-yı vuzuh bir ferd bazen yüksek şevahik-i efkârı bile alçaklarda bırakan Makber müellifini anlamazsa mazur değil midir?
SAADET'in başmuharrir-i edebîsi her nüshada birer nam-1 müstear ile Ekrem Beye ve Ekrem Beyin taraftarlarma hücum ederdi, dururdu. Bu muhacemelerin içinde bazı hakikata temas eden cihetler vardı. Fakat onlar da sırf elfaza ait idi, fikre hiç taalluk eylemezdi.
Meselâ Ekrem Beyin yine bir bülbül manzumesinde :
Bilaaram onun için naleye ikdam eder bülbül
demişti. Naci «bilaaram» terkibine bihakkın itiraz eyledi. Çünkü aram lafzı farısı olduğu için bilâ gibi arabî bir edat ile imtizaç edemezdi. Fakat kelime farisî olaydı arabi bir edata rapt olunabilirdi. «Nakâfi» terkibi doğrudur. Namık Kemal'ın o meşhur «Matbu-el-indam»i gibi Ekrem'in de böyle ufak tefek müsamahayı lafziyeleri o zaman göze batardı, büyük bir kusur sayılırdı. Fakat fesahatca devr-i inhitatimiz başlıyalı Nazif gibi, Cenap gibi doğru. yazı yazanlarımız o derece parmakla gösterilir ki böyle müsamahaları soranlar, arayanlar kalmadı.
İşte Ekrem'le bu ihtilaf, bu muhaseme Naci Efendiye bir, hatta iki, üç zürriyet-i edebiyeyi hasim etti. Çünkü bu gün bile Naci'ye adavet bazı gençlerimizde şiddetle mevcuttur. O adavetin en birinci saiki ise ayni sebepdir. Vaktiyle Ekrem Bey ve Ekrem Beyin tarafdarları Şerare müellifini nasıl muaheze ediyorlardı ise şimdiki
49
