Sağduyu Tanrısızlığın İlmihali/Şeref ve Haysiyet Duygusu, İhtirasları Zapt Etmek ve Kısıtlamak İçin, Dinden Daha Sağlam ve Daha Güçlü Bir Dizgindir
Dünyada hemen hemen hiçbir insan yoktur ki, gördüğü şeyden, görmediği şeyden daha çok korkmasın ve nüfuz ve etkilerini hissettiği insanların hüküm ve takdirlerine, hakkında ancak çok karışık, çok düzensiz bir fikre sahip olduğu bir Allah'ın hüküm ve takdirlerinden daha çok önem vermesin. Toplumun hoşuna gitmek arzusu, gelenek ve göreneklerin baskısı, gülünç olma korkusu, "Âlem ne der?" endişesi, bütün dini fikirlerden daha güçlüdür.
Bir savaşçı, bir dövüşçü, bir şerefsizlik korkusuyla, her zaman, kavgalarda, hatta sonsuzluğa kadar lanetlenmeye uğramayı bile göze alarak hayatını tehlikeye atmıyor mu?
En dindar kimseler, bazen bir uşağa Allah'tan daha çok uyarlar. Allah'ın her şeyi gördüğüne, her şeyi bildiğine, her yerde hazır ve nazır olduğuna inancı sağlam olan bir kimse, yalnızken, insanların en önemsizinin yanında bile hiçbir zaman yapmayacağı eylem ve davranışlarda bulunur. Bir Allah'ın varlığına tam iman sahibi olduğunu söyleyen kimseler, bir şeye inançlı değillermiş gibi, her an eylem ve davranışta bulunmaktan geri durmazlar.1
1 İçtihat'ın 197. sayısında, sevgili dostum Sayın Naci Paşa'nın bazı alaylarına cevap olan "Din ve Vicdan Eğitimi" başlıklı makalemize bakın. (A.C.)