Mikroplastikler: Gıdalarda Bulunuşu ve Sağlık Üzerine Etkileri/Giriş

by Selen Akçay, Fatih Törnük, Hasan Yetim

2. Mikroplastiklerin Özellikleri, Çevre ve Sağlık Üzerindeki Etkileri
Mikroplastikler, plastik kaynaklı kirleticiler arasında son yıllarda en fazla dikkati çeken konu olmuştur. Mikroplastikler morfolojik olarak amorf, küresel ve uzun lif formu gibi pek çok şekilde bulunabilirler (Yurtsever, 2015). Mikroplastikler ayrıca, boyut, komposizyon, ağırlık, fiziksel ve kimyasal özellikleri gibi pek çok açıdan da farklılık göstermektedir. Literatüre bakıldığında mikroplastiklerin boyutları ile ilgili bir fikir birliği görülmemektedir. Saha çalışmalarında, yüzey suyunundan örnek alırken kullanılan ve plaj kumunu örneklemede kullanılan elekler, alt partikül boyutunu belirlemektedir (Law ve ark., 2010; Hidalgo-Ruz ve ark., 2012). Genellikle 330 µm delik çapına sahip ağlarla küçük çaplı mikroplastiklerin tutulamaması, örneklenen mikroplastiklerin partikül boyutunun yüksek çıkmasına neden olmaktadır (Song ve ark., 2014). Deniz ortamındaki mikroplastikler tipik olarak topaklar, fragmanlar veya lifler halinde bulunmaktadır (Smith ve ark., 2018).

Mikroplastiklerin boyutları konusunda 2016 yılında GESAMP (The Joint Group of Experts on the Scientific Aspects of Marine Environmental Protection), Tablo 1’de görüldüğü gibi bir boyut sınıflandırması yayınlamıştır (GESAMP, 2015).

|}

Tablo 1. Çevrede yer alan plastik atıkların boyut dağılımları (GESAMP 2016).

Sınıf	Boyut dağılımı	Görülebilirlik	Teknik
Makroplastik	100-2,5cm	Çıplak gözle	Görsel sayım
Mezoplastik	2,5-0,1 cm (1000 µm)	Çıplak gözle veya optik mikroskopla	Neuston ağları ve elekler
Mikroplastik	0,1 cm-1 µm	Optik mikroskopla	< 1µm ayırabilen mikro filtreler
Nanoplastik	<1 µm	Elektron mikroskobuyla	Nanofiltreler

Tablo 1'de görüldüğü gibi, farklı boyutsal özelliklere sahip olan plastiklerden büyük boyutlu olanları çıplak gözle görülebilmekte iken, boyut küçüldükçe tespiti için mikroskoplara ihtiyaç duyulmaktadır.