Kurtuluş Savaşı ile İlgili İngiliz Belgeleri, Cilt 1

s.20-21:

Söylenenlere bakılırsa, daha tahta çıkar çıkmaz, "hangi koşullarla olursa olsun" barış yapmak için birçok kez uğraşmıştı. ... Bu durum, şu iki belgeyle, karşı çıkılamayacak derecede ortaya çıkmaktadır:

1- Le Temps, 24 Mart 1919. Sadrazam Damat Ferit Paşa'nın açıklaması: "Padişahımız tahta çıkar çıkmaz, tek başımıza bir barış kurma girişiminde bulunduk. Haşmetmeab beni ve Fransa'nın büyük dostu General İzzet Paşa'yı çağırarak Fransız askerî makamlarıyla ilişkiye geçme görevini bize verdi. Fransız cephesine Hollanda üzerinden, sonra Makedonya ve en sonra da Çanakkale cephesine varmaya çalıştıysak da, Almanlar her seferinde bizi engelledi."

2- Le Journal des Debats, 22 Eylül 1919. Padişahın Robert Raynaud ile görüşmeleri: "Tahta çıktığım andan sdnra imparatorluğun sadık kulu sadrazamım Damat Ferit Paşa, buyruğum üzerine ya denizde İngiliz amirali ya da karada Fransız komutanıyla ta üç yıl önce karşılıklı kan akıtmalara son verilmek üzere barış görüşmeleri için bağlantı kurmaya çalıştı. Benim bu girişimime o zaman birçok güçlük engel oldu ve bu girişim ancak daha sonra nazik General Townshed'in İstanbul'da bulunması sayesinde yeniden ele alınabildi; bununla birlikte, tarihin benim bu ilk girişimimi, hem de savaşa son vermek için savaşanlardan birinin en içten davranışı olarak kaydedilmesi gerekir."

s.27:

Sonunda barış koşullarının bırakılmasından ve Ulusal Kurtuluş girişimlerine karşı açıktan savaş açıldıktan sonra, Britanya Hükümeti, artık Sultan'ı tanımaya hazır oldu ki, bunu Kıral George V. ile yapılan şu mektuplaşma da kanıtlamaktadır:**

"Sözleşmenin bağımsız bir devlet kavramıyla bağdaşmayan maddelerinin hafifletilmesi ve hiç olmazsa Türkçe konuşan vilayetlerin bölünmekten kurtarılması için, İtilaf devletleriyle birlikte müdahalede bulunmalarının Haşmetlu Kıral Hazretlerinden rica edilmesi". 27 Mayıs 1920

Majeste Kıral'ın buna yanıtı:" Zât-ı Şâhanelerinin 27 tarihli başvurularını aldım, Türkiye'nin geleceği Müttefik Hükümetlerin elindedir; bu hükümetler, haktanır bir barış yapma konusunda uzun ve sabırlı bir çaba göstermişlerdir ve bütün ilgili taraflar için âdilce davranacaklarından emin bulunmaktadırlar.

**: Kitabta gösterilen kaynak (19) olarak numaralandırılmıştır.

(19)Foreign Office'in 5.6.1920 tarihli talimatı: Br.X111 Nu.77.

s.34-35:

Abdülmecit (Şehzade), Şubat'ta "Petit Parisien"den M.Prax'ı kabul ederek şu sözleri söylemişti: "Siz yıllardan beri gördüğüm ilk Fransızsınız. Bütün felaketlerimiz küçük rütbeli bir subay olan Enver'in, Berlin'e gitmek üzere trene bindiği günden başlar... Savaşı isteyen de, özellikle bu subaydır. İngiltere'nin en kısa zamanda saf dışı kalacağını ileri sürmüştü... Ona göre Fransa'nın da yenilgisi kesindi... Onun çıldırmış olduğuna inanmıştım. Ne yazık! Yine ne yazık ki, yazgımızın kesin egemeniydi... Gücümün yettiği bütün yollara başvurarak, Türkiye'nin bu savaşa atılmasına engel olmaya çalıştım; ama benim ne hükmüm vardı? Türk halkının büyük çoğunluğu, her zaman bu savaşın aleyhine olmuştur. Zaferimize de asla inanmamıştır... Türkiye, Almanya'nın elinde bir oyuncak, bir kurbandı. Ne felaket!" ***

***: Kitab kaynağı (43) diye numaralandırılmıştır.

(43)Le Petit Parisien, 25.2.1919.

s.35:

(45) HAŞMETLİ İNGİLTERE KRALI VE HİNDİSTAN İMPARATORU

LONDRA

Türkiye'nin varlığını, bu devleti yok etmeyi emel edinen küçük ulusların kendi çıkarlarını gözeten girişimlerine karşı savunmaları ricasıyla Büyük İngiliz ulusunun hükümdârı majestelerine başvuruyorum. Umarım ki, başvurum, majestelerinin soylu vicdanlarında bir yankı bulacak; bu derece eleme uğrayan bu ülke, yüksek müdahalenizle barış ve esenlik, bolluk ve yücelik dönemine girmiş olacak ve majesteleriyle İngiliz halkına Osmanlı ulusunun sonsuz minnet ve şükranını sağlayacaktır.

Osmanlı Veliahtı Abdülmecit

(45) Calthorpe'un 25.5.1919 tarihli raporları,...

Devam edecektir...