Kanuni Sultan Süleyman'ın Semendire Sancakbeyi Gazi Bali Bey'e mektubu
İftihar ul-havass il-mukarrebin mu'te-mid ül-mülûki ve's-salatin katilu'l kefereti ve'l-müşrikin Lala-i zi itibarum Gazi Bali Beg'e
Tevki-i refi-i hümayunum vasıl olıcak, malum ola ki tarafınuzdan irsal olunan mektub vusul bulub kıraet olunduktan sonra mefhumu malumumuz olmuşdur. On sekiz pare kal'a feth itmişsün. Otuz bin kızak Tersane-i âmireme gönderüb, altmış bin baş göndermişsün. Berhudar olasun. İki cihanda yüzün ak, ekmeğüm sana helal olsun. Bir tuğ reca eylemüşsün.
Ya Gazi Bali Beg,
daha bir tuğ zamanı degüldür. Gerçi sen bize bu hizmeti ve eyüliği eyledün. Ben dahi senün eyüliğün mukabelesinde size üç eyülik eyledük.
Biri budur ki, size 'Emirü'l Müminin' hitabetiyle hitap eyledük. İkincisi budur ki, sana hil'at-i fahire gönderdük. Üçincisi Hazret-i Rasulü Ekrem sallal-lahü teâla aleyhi ve sellem efendimüzün tuğın virdük. Nefsine gurur getürmeyesin
Seni bu üç nesne ile ta'zim ü tekrim eyledü bunların üzerine asla bir ihsan olmaz. İmdi sen dahi bu eyülik-lerin şükriniyirine getürmeye sa'y eyleye-sün ve her iş Allah'dan bilesün ve zinhar nefsüne gurur getürmeyesün. 'Kendü kılıncum ile bu kadar memleket feth eyledüm' dimeyesün. Memleket Allah'undur. Saniyen Hazret-i Peygamberündür. Salisen emr-i Hak ile Hali-fenündür ve Beg olmak iki kefelü bir terazidür. Bir kefesi cennet bir kefesi cehennemdür. Şunlardan olagör ki, gözleri uyur ise kalpleri uyanukdur. Cümlenin ser-çeş-mesi adidir. Anı idegör ki bir günün ibadete sayulur. Hak subhanehu ve teâlâ cümlemüzi adil kullarından eyleye. Ser'asker ve Beglik hesabiyle hükmün yüridüğiyerlerde olan zulm ü ta'addiden ruz ı mahşerde bize itab olur ise senün damenüne yapışam. Ola ki, ol günde şerm-sâr olmayub yakanı selamet ile alasun ve bir âdemi hizmete kullanmak murad idünürsen zinhar zahiri haline itimad eylemeyesün. Çok kimseler var ki elinde fursat olmadığıvakit salah yüzini gösterirler. Eline fursat girdüği vakitde Nemrud olur.
Velhasıl âdemleri tecrübe ile kanaat et-meyüb behemehal aldanmayasun. Göz kulak tutasın. Kaçan begler ve vekiller eyü âdem olsa reayamın hakki hali eyü olur. Reaya beglerün çerağı gibidür her, kimün dikilür hali yaman olur ve bazı kimseler vardur ki, gündüz saim gice kaimdürler Amma putperestlerdür. Şunlardır ki mala mu-habbed idenlerdür. Halkı mal sevmekten özge azdırıcı nesne olamaz. İmdi sen daha fâni olan şeye meyi ü muhabbet eylemeyesün. Nimeti amme-i ibadullah üzerine mebzul idesün. Kerem elin açasun. Hased üzere olmaktan begayet ihtiraz idesün Nisabımız mahsuli harcümüze vefa itmez deyü bî-huzur ol-mayasun. İhtiyaç ü zaruret vâki olur ise buraya bildiresün. Mevcud bulunan hazineden sana üç dört yüz kese harçlık virmeye aczim yoktur. Fetholunan kal'ale-rün emvalü erzaklarını Beyt-ül mâl-i müslimin içün ahz ü kabz eylemeyesün. Zinhar rızayı hümayunum yokdur. Beyt-ül-mâl içün bir mikdarmı alüb bakisin Asker-i İslâm'un hakkıdur ve askere riâyet eyleyesün.
Halka şefkatle muameleİhtiyarlarını baba bilesün. Daha aşağıların kardeş bilesün. Daha aşağıların oğul bilesün. Oğullarına merhamet ve şefkat idesün. Karındaşlarına ikram eyleyesün. Babalarına ta'zim ve tekrim eyleyesün. Asker-i İslâm'a bir vech ile müzâ-yeka çekdüremeyesün. Ye ol diyarlarda mütemekkin olan ibadullah fukarasın gözleyesün. Sadakaya muhtaç bulunanlarun beyt-ül-mâl-i müzminden kisvetlerin ya harelerim : i zahirelerin göresün. Fukara Hakk Te-âlâ'nın kulıdur. Beyt-ül-mâl-i müslimin ibadullah hakkıdur ve sadat-ı kiramdan fseyy idler den j mütemekkin olmış var ise ism ü resmi ile asitaneme arz idüb bildiresün. Miri tarafından vazife tayin olınııb Evlâd-ı Resule bir vech ile mü-zâyeka cekdirmeyesün ve reaya fukarasına ester ve şiiri saf zahirelerinden maada yarını akçe teklif ve rencide olınduğma kata rızamyokdur ki bizim reâyamuzun rahat-ı halini küffarun reayası görüb reşk eylesünler Meyi ü muhabbetleri bizüm canibimize olsun ve kıdvetül kuzatı vel mekarim madinül fazlı vel kelam mevlana Mustafa Efendi'yi ordu kadısı nasbedüb gönderdim Vardukda ke-mal-i mertebe şer-i şerife itaat ve inkıyad idesün. Nucum ül ülema-i mascumun muktezasınca hatir-i atirin rencide eylemeden begayet ittihaz idesün. Zira ulema varis-i enbiyâdur ve bazı kura vakf murad eylemişsün.
Vallahil azim feth olman kurâlarun cümlesin vakf bağlarsan makbulümdür. Vakfı murad olınan kurâlarun müfredat defterleri gönder ve senden sonra nesl-i Osmaniyye evlâdından gelen padişahla ve vüzera-yı izam ve mir-i miran ve mir-i liva ve kuzat ve bil cümle ehl-i İslâmdan her kim ki senün ev-lâduna riayet eylemeye, lânetullahi aleyhim ecmain üzere olsun. Ruz-i mahşer'de davacısı olub husûmet iderüm.
İmdi ya Gazi Bali Beg
sen dahi etek dermiyan idüb din-i mübin uğrına ve umur-ı saltanata bezl-i mak-dur sarfidesün Yigidün bahadırlarun saklayasun. Atun yüğriğin besleyesün ve külcün hıfzedesün. Kerem babın güşad eyle-yesün 'Ni'mel Mevla ve ni'men-nasir' zikrini tekrardan hâli olmayub zahir erenlerün bâtın erenlerün himmetlerini yoldaş kılüb üdü rabbakum tazarru-an ve hufya'ayetin boynuna hamail idüb ve benüm hayr-i duam mülahza eyleyüb Hak sübhanehu ve teâlâ uğurun açuk eyleye ve ada-i din üzerine daima As-ker-i İslam ile seni muzaffer eyleye. İki cihanda yüzün ak ola. Şöyle bilüb Emr-i Şe-rifümle âmil olasun.
Amin, bi Hakkı Seyyiü'l mürselin
Sene 983
|
Kaynak: Kemal Edib Kürkçüoğlu, "Kanuni'nin Bali Beğ'e Gönderdiği Hatt-ı Hümayun", Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1950, s. 1-13; Hatt-ı Hümayun'un sureti: çamlıca Basım Yayın Araştırma Kütüphanesi, Yazma eserler Kısmı; Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Ktb., İsmail Saib Sencer Yazmaları, nr. 2555/I. 
Bu eser, başka bir eserin bilimsel olmayan metodlarla oluşturulmuş bir transkripsiyonu veya faksimilesi olup ana eserden bağımsız bir telif hakkı korumasına sahip değildir. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'un işlenmiş eserleri tanımlayan 6. maddesine göre; henüz yayımlanmamış olan bir eserin ilmi araştırma ve çalışma neticesinde yayımlanmaya elverişli hale getirilmesi (ilmi bir araştırma ve çalışma mahsulü olmayan alelade transkripsiyonlarla faksimileler istisna olmak üzere) halinde oluşturulan eser telif korumasına tâbi olacaktır. Ancak bu eser kanunun gösterdiği istisna kapsamında olduğundan kamu malıdır. 
|