Ene-Sayım
Ene-Sayım (Tuvaca: Эне-Сайым) — Tıva ulusunun bilindik bir türküsüdür. Ene-Sayım, Ana-Say'ım demektir. Ene, ana, anne, aba manalarına gelir. Say, günümüz resmi Türkçesinde bilinmemekle birlikte yöre ağızlarında ve gerek Osmanlı ve gerekse daha önceki dönem Türkçesinde geçmektedir. Dibi yere gömülü kaygan kaya[1]. Dağ yamaçlarındaki taşlı, çakıllı arazi , Kayalık yar, uçurum, İnce uzun tarla[2]. Yani dağ eteklerinde akarsuyun geçtiği biraz kayalık yamaçlara denir. Şarkıda, Tıva'da aynı zamanda "Ulug-Hem" (yani Ulu nehir) şeklinde de söylenen Yenisey akarsuyu belirtilmektedir. Yenisey akarsuyuna eski dönemlerde Ene-Say denilmekteydi. Şarkıda ana yurt anlamında da düşünülmektedir.
| Tuvaca (Kiril alfabesi) | Tuvaca latin | Manası |
|---|---|---|
| Эне-Сайым
Эне-Сайым, Саян-Таңдым, Ахоой! Ахоой! Эрте шагдан чуртум чүве, Ээй! Ахоой! Ахоой! Эриг, хоюг сыгыт-хөөмей, Ахоой! Ахоой! Эгиир шагдан ырым чүве, Ээй! Ахоой! Ахоой! Оой! Каргырааның өгбелери (?) Ахоой! Ахоой! Хая-дашче хуулза-даа. Ахоой! Ахоой! Кадыг сеткил уярадыр Ахоой! Ахоой! Каргыраалаар төлдер бис-ле. Ээй! Ахоой! Ахоой! Хөөмей-сыгыт өгбелери (?) Ахоой! Ахоой! Кошке-даштар апарза-даа Ээй! Ахоой! Ахоой! Хөрек-чүрээм куюмналдыр Ахоой! Ахоой! Хөөмейлээр төлдер бис-ле, Ээй! Ахоой! Ахоой! Оой! Эне-Сайым, Саян-Тандым, Ахоой! Ахоой! Эрте шагдан чуртум чүве, Ээй! Ахоой! Ахоой! Эриг, хоюг сыгыт-хоомей, Ахоой! Ахоой! Эгиир шагдан ырым чүве, Ээй! Ахоой! Ахоой! |
Еnе-Sаyım
Еnе-Sаyım, Sаyan-Tаñdım, Аhооy! Аhооy! Еrtе şаgdаn çurtum çüvе, Ееy! Аhооy! Аhооy! Еrig, hоyug sıgıt-höömеy, Аhооy! Аhооy! Еgiir şаgdаn ırım çüvе, Ееy! Аhооy! Аhооy! Ооy! Kаrgırааnıñ ögbеlеri (?) Аhооy! Аhооy! Hаya-dаşçе huulzа-dаа. Аhооy! Аhооy! Kаdıg sеtkil uyarаdır Аhооy! Аhооy! Kаrgırааlааr töldеr bis-lе. Ееy! Аhооy! Аhооy! Höömеy-sıgıt ögbеlеri (?) Аhооy! Аhооy! Kоşkе-dаştаr аpаrzа-dаа Ееy! Аhооy! Аhооy! Hörеk-çürееm kuyumnаldır Аhооy! Аhооy! Höömеylееr töldеr bis-lе, Ееy! Аhооy! Аhооy! Ооy! Еnе-Sаyım, Sаyan-Tаndım, Аhооy! Аhооy! Еrtе şаgdаn çurtum çüvе, Ееy! Аhооy! Аhооy! Еrig, hоyug sıgıt-hооmеy, Аhооy! Аhооy! Еgiir şаgdаn ırım çüvе, Ееy! Аhооy! Аhооy! |
Yenisey'im
Yenisey'im, Sаyan-Tаndı dağlarım, Аhооy! Аhооy! Eskiden beri yurdumdur, Ееy! Аhооy! Аhооy! Kargira'nin atalari ahoy ahoy |