Bektaşî Şairleri ve Nefesleri/Câferî

CÂFERÎ

XVI ncı asır bâtınîlerindendir. Hayatı hakkında tezkire­lerde hiç bir malûmata rastlamadım. Aynı asır içinde yazılan mecmualarda bazı manzûmelerine tesadüf edilmektedir. XV inci asrın son yarısında yaşayan ve bugün elimizde divanı bu­lunan mutasavvıf şair Câferî, başka bir şahsiyettir. XVI ncı asır şairlerinden Câferî’nin şiirlerinde ise «Ali - Allahî» lik te­lâkkileri mevcuttur. Bu manzumelerden üçünü dercediyorum:

―1―

Şâh-ı cihan Aliy-yi velîdir güman değil
Her kim değil der ise bil ehl-i iman değil
Hakkında Lâfetâ deyü buyurdu ol İlâh
Anın misâli dünyede hiç bir civan değil
Her kişiye verilmedi Düldül ü Zülfikar
Her bir hasîs server-i sâhib kıran değil
Her haricî ne bilsin Ali’nin hakîkatin
Dîv-i lâîne sırr-ı İlâhî ayan değil
Sultân-ı kâinât hemen ol imâmdır
Her bir zelîl-i güm şüde şâh-ı cihan değil
Şeh hizmetine belini merdâne bağla kim
Ömrün bakası yok bu cihan câvidan değil
Yoktur ânın ticâretinin sûdu zerrece
Her kim bu yolda cân ü seri tercüman değil
Sultân-ı din Hasen Hüseyin şâh-ı Kerbelâ
Yolunda can diriğ kılan pehlivan değil
Zeyn-ül-ibâd ü Bâkır u Sâdık’la Kâzım’ın
Nûru hemîşe dîde-i dilden nihan değil
Server Rızâ Takî vü Nakî şâh Askerî
Mihrinden özge mihre bu gönlüm mekân değil

Ey Ca’ferî kaçan buliser izzet ü şeref
Şol kimseler ki bende-i sâhib zaman değil


— 2 —

Ali’dir ol ki âlemde bugün şâh-ı muallâ’dır
İmâm-ı a’zam u ekrem sipehsâlâr-ı a’lâdır
Ali emriyle gelmiştir vücûde âlem ü âdem
Ali hükmiyle olmuştur ne kim pinhân ü peydâdır
Ali’dir sırr-ı Sübhânî Ali’dir âlemin cânı
Ali’dir gevherin kânı Ali hem ka’r-ı deryâdır
Ali şol Lâmekândır kim münezzehdir kamu şeyden
Ali şol bînişandır kim her eşyâda hüveydâdır
Ali’dir kıymet-i gevher Ali’dir bîbahâ cevher
Ali’dir âleme server Ali nûr-i mücellâdır
Ali’dir câmi’-i Kur’an Ali’dir rahmet-i Rahman
Ali’dir menba’-i ihsan ki bî mânend ü yektâdır
Ali şol Şâh-ı merdan’dır Ali ol Şîr-i Yezdan’dır
Ali ol bahr-i ihsandır ki bir lü’lû-yi lâlâdır
Ali’dendir eyâ mü’min vücûdu cümle mevcûdun
Hem oldur nokta-i bâ hem kitâb-ı Hak Taâlâ’dır
Ali ol zât-ı mutlaktır ki her şey’e muhit oldu
Eğerçi cümle eşyâdan münezzehtir müberrâdır
Ali sırr-ı İlâhî’dir cihânın pâdişâhıdır
Bu mü’minler sipâhidir kemi’r-i rûz-i heycâdır
Sıfât u zâtına şâhın kimesne olmadı vâkıf
Meğer anlar ki âlemde Ali anlara mevlâdır
Be-hakk-ı Şebper ü Şübper be’hakk-ı Âbid ü server
Be-hakk-ı Bâkır u Ca’fer ki Hayder şâh-ı ulyâdır
Be-hakk-ı Kâzım u rehber be-hakk-ı Şah Rızâ mihter
Be-hakk-ı nûr-i peygamber şeh-i sultân-ı tuğrâdır
Takî hakkıyçün ey âkil Nakîden olmagıl gafil
İmâm-ı Askerî kâmil cihan dârına Dârâ’dır
Elâ ey Mehdi-i mihter kamu çakerlerin server
Kulundur Ca’ferî kemter kamu ednâdan ednâdır

— 3 —

Anın kim derde dermânı Muhamed Mustafâ’dandır
Delîl-i râh-ı îmânı Aliy-yel-Murtezâ’dandır
Ne mü’min kim Hasen mihrin gönülde eyledi muhkem
Şefâat ana mahşerde Hüseyn-i Kerbelâ’dandır
İmâm-ı Âbidin Bâkır cihanda gün gibi zâhir
Ne bilsün bunları kâfir ki bunlar rehnümâdandır
Gel imdi Ca’fer-i Sâdık’tan al burhan delâil kim
Delîl-i ehl-i irfânın kamu ol pişüvâdandır
Cihanda Kâzımı her kim İmâm-ı heftümin bildi
Hemîşe ana himmetler Ali Mûsâ Rızâ’dandır
Takî vü bâ Nakî Asker bularındır cihan yekser
Muhammed Mehdi ol mehter belî nûr-i hüdâdandır
Ne gam yer Ca’ferî işbu cihânın hâdisatından
Çün ânın her dü âlemde demi Âl-i abâ’dandır

TUFEYLÎ

XVI ncı asır Bektaşîlerindendir. Hayatı hakkında tezkire­lerde malûmata rastlamadım. Gerçi Ahdî tezkiresinde Diyarbakırlı Tufeyli isminde bir divan şairinden kısaca bahsedil­mektedir. Fakat bu zatin bu şair olduğuna dair, elimize hiçbir kayıd mevcud değildir. 970-982 (M. 1562-1574) tarihleri ara­sında yazılan mühim bir Bektaşî mecmuasında Tufeylî’nin de bir manzumesi kayıdlıdır. Bu itibar ile bu şairin biraz daha önce yaşadığını kabul etmek lâzımdır. Bu şi’ri aynen dercediyorum: