Azerbaycan, Gürcistan ve İran'daki duruma dair bazı bilgiler

27 S.1243

Ahısha Muhåfızı Hakkı Paşa kullarının Gâlib Paşa bendelerine meb‘ûs kâ’imesidir.

Devletlü İnåyetlü Übbehetlü Âtıfetlü Veliyyü'n-ni‘met-i Bî-minnetim Efendim Sultânım Hazretleri,

Mukaddemce hâk-i pây-ı âlîlerine ifâde-i çâkerî vechile Ahilkelek hudûduna mülâsık Mûdetepe nâm mahalle gelen sekiz yüz Acem askeri Tiflis'in ol taraflara semt ve hayme-nişîn Kamerli Aşîreti’nden yüz kadar hâne bin kadar emvâl-i mevâşî ile nehb ü iğâre ve bir kol Acem askeri dahi Lori karyelerinden bir karyenin üserâ ve emvâlini gâret ve kendi hudûdlarından avdet etmiş oldukları ve Tiflis'de Ceneral Beskoviç Vekîli Atotand tarafına meb‘ûs Ahıshavî Yusuf târîh-i arîzam günü avdet ve takrîri mesfûr ile mülâkâtı hengâmında Beskoviçin varakasını izhâr ve şu günlerde Abadan tarafından bir mikdâr askerimiz Üçkilise'ye gelirken şehzâde ile muhârebe etdiklerinde sekiz sâ‘at bazâr-ı kârzâr ve gâmşend ve iki tarafdan üçer binden ziyâde asâkir helâk olup âkibet sûret-i kuvvet bu def‘a dahi Rusyalu tarafında nümûdâr olduğu beyânıyle mukaddemlerde giriftâr-ı dest-i esîrleri olan Acemlerden şimdiki gavgada tutuldu diyerek iki yüz kadar üserâ göstermiş ve mukaddemce Revan'ın havası fenâca olup asâkirimiz tahammül edemediğinden bu günlerde Revan'ı tekrâr muhâsara edecekler deyü ibrâz-ı kibr ü gurûr ve üç beş yüz kadar araba mühimmât ve zehâyir Üçkilise'ye irsâl ve il ulusunu bundan sonra sârık ve çeteciden muhâfaza içün üç bin mikdârı Rusyalu askeri ve top ile Atotand Tiflis'den kalkup Zalki cânibine ve geçen sene şehzâde ile muhârib olan (...) ve şimdiye kadar derûn-i Tiflis'de ikâmet ve bu günlerde bir mikdâr asker ile Karabağ tarafına göndermişler bundan mâ‘adâ mukaddem Abbasâbâd'da muhâfız olup şâha hîle ve kalâsını Rusyalu'ya teslîm eden sâbık Revan Hanı Muhammed Han'ın birâderi yirmi otuz atlu ile Tiflis'e gelüp İran'ın her bir semt-i inhizâmlarının sûret-i suhûletini ta‘lîm ile Rusyalu'ya izhâr-ı sadâkat etmekde olduğu ve hudûd-ı İslâmiyye'den Tiflis tarafında bulunan tüccârân-ı merkûmu bulup hafîce su’âllerinde Devlet-i Aliyye ile Rusyalu'nun nakz-ı ahdleri olmuş deyü bir kaç gündür Rusyalu'nun aralarında söyleniyor sizde dahi bu havâdis var ise bu tarafdan kat‘-ı alâka edelim demişler, merkûm cevâbında bu gûne sözlere kulak vermek nâ-revâ ve ol vechile fâhiş cevâb istima‘ etmedikden başka İraniyân'ın neşr-i erâcîfleri olmalıdır deyü kat‘iyyen cevâb vermiş ve Atotand bir meclis-i su’âlinde Devlet-i Aliyye İranlu'ya mu‘âvenet edecek böyle mesmû‘umuz oluyor demiş ise de cemî‘ zamânda Devlet-i Aliyye'nin hafî kimesneye i‘ânesi ve muğâyir-i silm ü safvet mu‘âmelesi görülmemiş dedikde böyle olduğunu bizler de bilirüz İranlu'nun fahr u mübâhâtı böyle olduğu mesmû‘umuz olmuşdur. Ancak mâşâ’allâh Devlet-i Aliyye'nin ikbâline böyle giderse İranlu ile bizler birbirimizi döğünmekdeyüz. Tiflis gerek İran hudûd-ı Devlet-i Aliyye'ye ilhâk olunacağına şübhemiz yokdur demiş. Bunları tahrîrden murâd-ı çâkerânem gerek sefîr-i merkûm vesâir vâridânın takrîrleri leyl ü nehâr Rusyalu'nun fikr ü endîşe ve Devlet-i Aliyye tarafından havf u haşyetden hâlî değiller, Kartil ve Zalki kazâları ahâlîleri ve külliyen Açıkbaş ve Göriye ülkesi Rusyalu'dan teneffür ve İranlu dahi şâh ü şehzâdelerinden müteneffir oldukları hâk-i pây-ı veliyyü'n-ni‘amâya muhtâc-ı beyân olmayup inşâ’llâhü'r-Rahman kendü zanları gibi olacağı eltâf-ı ilâhiyyeden ümîd-i vâsık ve bî-iştibâhdır. Cenâb-ı Rabbü'l-âlemîn sebeb-i izz ü rif‘at ve bâ‘is-i kıyâm u hayâtımız rûh-ı âlem şevketlü kudretlü kerâmetlü mehâbetlü velâyetlü veliyyü'n-ni‘metimiz pâdişâhımız efendimizi serîr-i şevket-masîr-i saltanatlarında kâ’im ve pâyidâr ve sâye-i tûbâ-pâye-i hümâyûnların cümlemiz üzerlerinde sâyebân ve ber-karâr eyleye, âmin. İran'ın i‘âde olunan sefîrine bir takrîr-i âcizânem dahi şu vechiledir ki, Zalki taraflarını celb etmek sevdâsındasınız. Bir tarafdan emvâl ve üserâsını nehb ü iğâre etmeniz selb-i emniyetlerine sebeb-i müstakildir. Cevâbında çete ve çapula şehzâdenin rızâsı olmayup bu def‘a çeteye gelen re’îsin gözlerini ihrâc ve te’dîb edecekdi.Lâkin ba‘zı hânların ricâsıyle afv edüp bundan sonra çeteye gidilmez vâkı‘ ise sûret-i i‘tidâlde Gürcistan'a Aleksandr ma‘rifetiyle el atmaları melhûz olacağı ve hasbe'l-vüs‘ emr-i muhâfaza ve tarafeyn keyfiyetlerine tahsîl-i vukûf ile hâk-i pây-ı âlîlerine tahrîrde ednâ kusûr olunmayacağı inşâ’allahü teâlâ mûhat-ı ilm-i âlîleri buyuruldukda ol bâbda ve herhâlde emr ü fermân men-lehü'l ihsânındır.

Fî 27 S. sene 243

Mühür

Es-Seyyid

İsmail Hakkı