Avrupa birliği hakkındaki tefsirler
Birand Avrupa birliği hakkındaki muhtırasını Cemiyeti Akvama dahil 27 Avrupa devleti ile Türkiye ve Rusyaya tevdi etti. Devletler tabii Briandın teklifini tetkik edecekler.. Ve kendi noktai nazarlarını bildirecekler.. Ancak bu cevaplardan sonradır ki, devletlerin Avrupa birliği kındaki düşünceleri kat'i surette anlaşılacak, ve fikrin ne dereceye kadar kabili tahakkuk olup olmadığı meydana çıkacak.. Fakat bir hayli gecikecek olan bu cevaplardan evvel de vaziyeti muhtelif memleketlerin matbuatındaki tefsirlere bakarak az çok vuzuhla takdir etmek müşkül değildir.
Briandın muhtırası, Avrupanın muhtelif memleketlerinde, muhtelif tesirler husule getirmiştir. Bunda şüphesiz hayret edilecek bir şey yoktur. Eğer devletlerin beynelmilel hayat hakkındaki talâkkileri aynı olsa idi, zaten bu gibi teşebbüslere lüzum kalmazdı. Ortayerde fikir ve telâkki ihtilâflarmdan doğan ve daima endişe menbaını teşkil eden bir vaziyet vardır ki, devletlerce bunun ıslahı arzu edilmektedir. Fakat bu hususta bulunacak çareler hakkında da düşünceler ayni değildir, bir kısım devletler Avrupanın bugünkü siyasi (o statükosunu devam ettirmek istedikleri halde, diğer bir kısım da siyasi ve iktisadi fenalıkların membaı telâkki ettikleri ayni statükoyu değiştirmenin başlıca salah çaresi olduğu kanaatındadırlar.
Fransa, Polonya ve küçük ihtilâf devletleri Avrupanın bugünkü vaziyetini tesbit ve idame edecek her teşebbüsün hararetli taraftarıdırlar.. Fransa, bir taraftan teslihatı ile kuvvetlendirmek istediği emniyet ve teminat politikasını diğer taraftan yeni yeni siyasî misaklar ile de teyit etmek için uğraşmaktadır. Buna mukabil Versay sulhünün doğurduğu yeni vaziyetten memnun olmıyan İtalya ve onun noktai nazarıma iştirak eden diğer bazı devletler de istikbal ve inkişaflarını ancak yeni bir tekamül seyrine bağlı gördükleri için statükoyu kristalize etmeğe yarayacak her teşebbüsü şüphe ve tereddüt ile karşılamaktadırlar.
Avrupa birliği fikri, İngilterede büyük bir alâka ve sempati uyandırmamıştır. Britanya imparatorluğu yalnız Avrupai teşekkül olmadığı ve diğer kıtalardaki dominyonların da bu teşekkül içinde söz sahibi bulundukları için İngilterenin alacağı vaziyet pek o kadar sahih değildir, ve zaten Amerika ile daha sıkı ve samimi münasebetler tesisini aruz eden İngiltere, istenildiği kadar aksi iddia edilsin, Amerikaya karşı bir [okunamayan bir sözcük] teşkili demek olan bir Avrupa birliğine iştiraki yeni siyasetine uygun görmemektedir. Avrupa birliği fikrinin siyaset sahasına atılması, Amerika gümrüklerini tezyidi teşebbüsleri ile başlamıştır. Kıtaların karşı karşıya gelmesi de gene bir mücadele zihniyetinin - daha büyük bir mikyasta - devamını göstermektedir.
Beynelmilel hayatın tanzimine teallük eden her teşebbüs Versay sulhünün yüklerinden kurtulmak için azami derecede istirmak etmek istiyen Almanya Briandın teklifini daha mülâyimetle telâkki etmiştir. Ren havzasındaki üçüncü işgal mıntakasının tahliyesine başlanılması Alman efkârı umumiyesini müsait bir surette hazırlamıştır. Bununla beraber, Almanyanın, Fransanın fili hegemonyasını, nihayet hukukan da takviye edecek bir vaziyete uzun müddet tahammül etmesine rıza göstermiyeceği de aşikârdır.
ZEKİ MESUT