Arıcılık (Ermenistan Cumhuriyeti)
'"Dayanışma hayatın özüdür. Rüzgâr, arılar ve çiçekler poleni yaymak için birlikte çalışır. Akıl bize kozmik dayanışma ile birlikte hareket etmemiz için fırsat yaratır"
Amit Ray, MindfFulness: Living in the Moment - Living in the Breath
Ermenistan Arıcılık Mevcut Durum Raporu
Hazırlayan
Kalkınma Atölyesi
Katkı Verenler
Bürge Akbulut
Çiğdem Sarısaltık
Ertan Karabıyık
Kurtuluş Karaşın
Yasemin Dut
Tasarım
Özlem ZEHİR
Kurtuluş KARAŞIN
Fotoğraflar
Kurtuluş Karaşın
Baskı
Altan Matbaası
www.altanmatbaacilik.com
1. Baskı / Ocak / 2018 - 1000 Adet
Bu yayın bir kamu malıdır. Bir kısmı veya tamamının alıntı yapılabilmesi
ve çoğaltılabilmesi için Kalkınma Atölyesi'nden izin alınmasına gerek yoktur.
Kalkınma Atölyesi
Bilim, Kültür, Eğitim, Araştırma, Uygulama, Üretim ve İşletme Kooperatifi
Çankaya Mah. Üsküp Cad. 16/14 Çankaya - Ankara / Türkiye
[Ağ sayfası] www.ka.org.tr
[Facebook] kalkınmatolyesi
[Twitter] @kalkınmatolyesı
Tel: +90 (541) 457 31 90
info@ka.org.tr
.jpg)
Kalkınma Atölyesi tarafından ülkeler arasında arıcılık iş birliğini odak alarak geliştirilen Barış ve Kalkınma Programı bağlamında Türkiye'ye komşu ülke ve bölgelerle ilgili arıcılık mevcut durum raporlarının ikincisi Ermenistan'la ilgilidir.
Kalkınma Atölyesi gönüllüsü Çiğdem Sarısaltık ve Yönetim Kurulu Üyesi Kurtuluş Karaşın'ın katılımıyla 17-25 Mayıs 2015 tarihlerinde Ermenistan'a bu raporu yazmak amacıyla bir çalışma ziyareti gerçekleştirilmiştir. Amacı, Ermenistan'da arı yetiştiriciliği ve bal üretimi hakkında bilgi toplamak ve iki ülke arıcıları arasında iş birliğine uygun ortaklar aramak olan bu ziyarette, çeşitli dernek, şirket ve şahıslarla irtibata geçilmiş, Ermenistan'da yapılan arıcılık faaliyetleri, tamamlanmış ya da hâlen uygulanan arıcılık projeleri hakkında bilgi alınmış ve iki ülke arasında olası iş birliği olanakları değerlendirilmiştir. Ayrıca Ermenistan'da Erivan, Gümrü, Hrazdan ve İcevan bölgelerinde arıcılık yapılan kırsal alanlar da ziyaret edilmiştir. Bu ziyaretlerle arıcılık faaliyetleri yerinde incelenmiş, arıcılıkla ilgili üretim süreçleri ve arılarda görülen hastalıklar gibi konularda arıcılarla yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Ermenistan ziyareti sonucunda edinilen ilk izlenim, Ermenistan'daki arıcıların bu iş birliğine oldukça açık olduğudur. Özellikle kırsalda görüşülen arıcılar, kendi arıcılık faaliyetleri açısından Türkiye ile yapılacak iş birliğinin çok olumlu sonuçlar doğuracağına inanmaktadır.
Çalışma ziyaretinin ulaşım giderleri Hrant Dink Vakfı'nın uyguladığı Sınırları Aşıyoruz: Türkiye Ermenistan Seyahat Fonu tarafından, diğer giderler ise Kalkınma Atölyesi ve katılımcılar tarafından karşılanmıştır.
Kalkınma Atölyesi, Barış ve Kalkınma Programı kapsamında diğer komşu ülkelerin arıcılık mevcut durum çalışmalarını hazırlamaya ve yayımlamaya devam edecektir. Bu kapsamda emeği geçen herkese teşekkürlerimizi sunarız.
Kalkınma Atölyesi
Ocak 2018, Ankara
.jpg)
Bitkisel Üretim ve Hayvancılık
Başkenti Erivan olup, kentte bir milyon kişi yaşamaktadır. Bitkisel üretim ve hayvancılık Ahuryan, Aras Irmağı kıyıları, Kanujri ve
Erivan yöresinde yoğunlaşmaktadır. Tarım yapılan bu alanlar ülkenin yüzde 17’sine karşılık gelmektedir. Bu alanların yüzde 60’ında sulama yapılmaktadır. Buğday, şekerpancarı, patates, üzüm, çeşitli meyve ve sebzeler, pamuk ve tütün üretimi yapılan başlıca ürünlerdir. Domuz, sığır, koyun ve keçi yetiştiriciliği hayvancılıkta önemli üretim alanlarıdır. Hayvancılık ülke ekonomisinde önemli bir yere sahiptir..jpg)
Türkiye-Ermenistan arasındaki Kars-Gümrü (Akyaka/Ahuryan) Sınır Kapısı, Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki savaşın yayılması ve Azerbaycan’ın Kelbecer eyaletinin işgal edilmesi üzerine 3 Nisan 1993 tarihinde kapatılmış ve Türkiye ile Ermenistan arasındaki doğrudan ticaret durdurulmuştur.[1]
Doğrudan ticaret durduktan sonra Ermenistan ile büyük ölçüde Gürcistan üzerinden gerçekleştirilen ticaret, tekstil, otomotiv yedek parça ve inşaat ürünleri başta olmak üzere birçok iş kolunda yoğunlaşmıştır. Ermenistan’ın, İran ve Gürcistan’a açık olan iki sınır kapısından Türkiye ile ticarette aktif olanı Gürcistan sınır kapısıdır. Sınır kapılarının kapalı olması nedeniyle Ermenistan ile Türkiye arasındaki ticaretin Gürcistan üzerinden yapıldığı herkes tarafından bilinmektedir. Günümüzde Ermenistan’da yapılan inşaatlarda Türkiye üretimli yapı malzemelerinin kullanıldığı, dükkânlarda ve marketlerde Ermenistan’ı gezenler tarafından da gözlenmektedir. Sınırların kapalı olmasına rağmen taraflar arasında 1993’te 4,5 milyon ABD doları olan ticaret hacmi, 1997’de 30 milyon, 2007’de 120 milyon, 2008’de ise 200 milyon ABD dolara yükselmiştir[2] Ermenistan ile İlgili Başlıca Göstergeler [3]
| Ermenistan’la İlgili Başlıca Sosyo-Ekonomik Göstergeler | |
|---|---|
| Nüfus artış hızı (yüzde) | -0,2 (2017) |
| Bebek ölüm hızı (binde) | 12,9 (2017) |
| Doğumda beklenen yaşam süresi (yıl) | 74,6 (2016) |
| Doğurganlık oranı (çocuk/kadın) | 1,64 (2017) |
| Millî gelirin sağlık harcama oranı (yüzde) | 4,5 (2014) |
| 1.000 kişiye düşen doktor sayısı (kişi) | 2,8 (2014) |
| 1.000 kişiye düşen hastane yatak sayısı (adet) | 3,9 (2014) |
| Yetişkinlerde obezite oranı (yüzde) | 19,9 (2014) |
| Eğitim harcamalarının millî gelire oranı (yüzde) | 2,8 (2015) |
| 15 yaş ve üstü okuma yazma oranı (yüzde) | 99,7 (2015) |
| 5-14 yaş arasında çalışan çocuk oranı (yüzde) | 4 (2007) |
| 15-24 yaş grubu işsizlik oranı (yüzde) | 32,5 (2016) |
| Millî gelir (harcama gücü paritesine göre) (Amerikan Doları) | 25,7 milyar USD (2006) |
| Kişi başına düşen millî gelir | 8.600 (2016) |
| Büyüme oranı (yüzde) | 0,2 (2016) |
| Millî gelirin sektörlere dağılımı (2016) | |
| Tarım (yüzde) | 17,8 |
| Sanayi (yüzde) | 27,5 |
| Hizmetler (yüzde) | 54,7 |
| İş gücünün sektörlere göre dağılımı (2013) | |
| Tarım (yüzde) | 36,3 |
| Sanayi (yüzde) | 17 |
| Hizmetler (yüzde) | 46,7 |
| İşsizlik oranı (yüzde) | 18 (2016) |
| Yoksulluk sınırı altında yaşayan nüfus (yüzde) | 32 (2013) |
| Enflasyon oranı (yüzde) | -1,3 (2016) |
| İhracat miktarı (Amerikan Doları) | 1,9 milyar |
| İthalat miktarı (Amerikan Doları) | 2,3 milyar |
.jpg)
Arıcılık Ermenistan kırsalında, özellikle de dağlık bölgelerde gelenekselleşmiş bir uygulamadır. Ülkede kimyasal katkılardan uzak 3.500’ün üzerindeki çiçek çeşidinden nektar, polen ve bal özü toplanması, yüksek kalitede özel aromaya sahip bal üretimine imkân sağlamaktadır. Sovyetler Birliği döneminde kolektivist bir arıcılık uygulaması mevcuttu ve devlet için, devletin belirlediği kota ve fiyatlarda bal üretimi yapılıyordu. Ülkenin dağılmasının ardından, Ermenistan’daki tedarik zinciri miktar ve kalite bakımından hızlı bir düşüş yaşamıştır.
Ermenistan arıcıları küçük ölçekli üretim yapmaya başlamış ve böylece yeni bir pazarlama sürecine girilmiştir. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) hükûmetinin uluslararası kalkınma kurumu USAID, 2000 yılında Ermenistan’daki ekonomik büyümenin sürmesi için bir model geliştirilmesi amacıyla Ermenistan Tarımsal İşletmeleri Küçük ve Orta Ölçekli Kalkınma Projesi’ni (ASME) desteklemiş ve bal üretimi, geniş bir coğrafi alana yayılan düşük gelirli arıcıların katılabileceği ve doğal kaynaklarla uyumlu çalışılarak önemli bir aile geliri elde edilebilecek bir sektör olarak tanımlanmıştır. Bununla birlikte üreticilerin kaliteli bal üretimi ve pazarlama tekniklerini geliştirmeleri için programlar geliştirilmiştir.
Bölgedeki arıcılık dernekleri Slovenya ve Bulgaristan’a yaptıkları bir çalışma ziyaretinin ardından ulusal bir federasyon kurulmasına karar vermiş ve 2004 yılında yedi dernek Ermenistan Ulusal Arıcılar Federasyonu’nu (Armenian National Federation of Beekeepers-ANFB) kurmuştur. Federasyon 400’den fazla arıcının katıldığı ilk ulusal konferansı 2005 yılında gerçekleştirmiştir. Aynı yıl ilk defa Ermenistan balı İrlanda’daki Uluslararası Arıcılık Konferansı ve Fuarı’nda (39. Apimondia) sergilenmiştir. İki yılda bir gerçekleştirilen fuara katılım halen devam etmektedir.
Ermenistan’da arı yetiştiricilerinin resmî sayısına ulaşılamamakla birlikte uzmanların tahminlerine göre, 10 bin civarında arıcı bulunmaktadır. Geğarkunik, Tavuş, Lori ve Vayotz Dzor vilayetleri.jpg)
arıcılık için en uygun koşullara sahiptir. Ermenistan’da arıcı ürünlerinin yüzde 60’ı buradan karşılanmaktadır. Resmî kayıtlarda arıcılıkla ilgilenen birkaç şirket bulunmaktadır: Bzzz honey, Multi Agro, Anushak, Natural honey, ERRA, Natural honey from Vardenis, MAG, Tamara gibi. Bölgedeki arı kolonilerinin sayısına dair de resmî veriler mevcut değildir. Ancak Nektar Birliği’nin başkanı 200-250 bin arasında arı kolonisi bulunduğunu ifade ederken, bazı yayınlarda bu sayının 500 bin olduğu belirtilmektedir. Bölgedeki bal satış ve tüketim rakamlarına bakıldığında ise yıllık 4.450 ton, 16 milyar Dram (33 milyon ABD doları) değerinde bal üretildiği ve 400 ton balın da marketlerde satıldığı görülmektedir. Bu da 1,8 milyar Dram değerindedir.[4]
2013 yılı verilerine göre, üretilen bal miktarı 2.100 tona ulaşmıştır [5] (Grafik 1). Kovan sayısı ise 1992 yılında 80 bin iken 2013 [6] yılında 222 bine çıkmıştır Grafik 2).
.jpg)
|
.jpg)
| |
.jpg)
Ermenistan Arıcılık İşletmelerinin Geliştirilmesi Projesi
2000 yılındaki USAID destekli projenin Ermenistan’daki arıcılık potansiyelini ortaya çıkarması ve eğitim programlarının uygulanmasının ardından, USAID 20042006 yılları arasında da balın kalite standartlarının ABD ve AB standartlarında olmasını sağlamak amacıyla bir proje gerçekleştirmiştir (Armenian Beekeeping Enterprise Development - RAISE IQC)). Projede şunlar hedeflenmiştir:
- Ulusal ana arı yetiştiriciliği programı oluşturmak,
- Kısa, orta ve uzun vadeli stratejilerde arıcılar birliği yönetimi ile çalışmak,
- Balın işlenmesi, paketlenmesi ve sunumu konularında teknik destek sağlamak,
- Başarılı bir ana arı yetiştirme programına sahip olan Gürcistan’a teknik gezi düzenlemek.
- Tecrübe paylaşımı için Erivan’da bir seminer düzenlenmek. Arıcılık – Bal Üretimi Projesi
2009-2010 yılları arasında Tavuş vilayetinde arıcılığın gelişmesi ve çiftçilerin gelirlerinin arttırılması amacıyla bir TeleFood projesi uygulanmıştır. Tavuş vilayetindeki 10 hane proje yararlanıcısı olmuştur ve dolaylı olarak da herkes yararlanmıştır (Bütçe: 9.280 Amerikan Doları).
.jpg)
Goris Altbölgesinde Arıcılığın Gelişmesi
Syunik vilayetinde uygulanan bu projeyle, kırsal topluluklar arasında küçük ölçekli ekonominin kurulmasıyla arıcılığın geliştirilmesi ve rehabilitasyonu amaçlanmıştır. Bu proje ile ayrıca ihtiyacı olan ailelere yeni çalışma alanları yaratılması, arıcılık ile ilgili bilginin ve toplumda besin güvenliği seviyesinin artırılması da hedeflenmiştir (Bütçe: 9.980 Amerikan Doları)..jpg)
Bring on the Buzz
ONEArmenia tarafından, Baghanis köyünde bulunan 18 ailenin her birine 4 kovan sağlanarak, bal üretimini ve gelirini sürdürülebilir kılmak amacıyla “Bring on the Buzz” projesi yürütülmüştür.
...
Heifer Armenia, 2011 yılında Vayotz Dzor vilayetinde öğrencilerin arıcılık yaparak gelir elde etmesine yönelik bir proje başlatmıştır. Projeye katılan öğrenciler aldıkları eğitim ve uygulamalar ile arıcılık deneyimlerini artırırken, aynı zamanda önemli gelirler elde etmektedirler. Karabuğday Balı Pazar Çalışması
Avrupa Tarım ve Kırsal Kalkınma Komşuluk Programı (ENPARD) 2015 yılında, Ermenistan Tarım Bakanlığı ve yerel yönetimlerle birlikte uygulanan ve Birleşmiş Milletler Endüstriyel Kalkınma Örgütü (UNIDO), Birleşmiş Millet Kalkınma Programı (UNDP) ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) teknik destek sağladığı “Karabuğday Balı Pazar Çalışması” projesine fon sağlamıştır. Proje ile Ermenistan kırsalındaki üreticileri güçlendirmek, gelirlerini artırmak, üreticilerin yerel ve uluslararası pazara girmelerini sağlamak ve çevreye duyarlı tarım ve gıda üretimi hedeflenmektedir. Ürün olarak karabuğday seçilmiştir ve karabuğday bitkisinin döllenme için arılara ihtiyacı olduğundan, bölgedeki karabuğday balının üretim maliyeti ve pazar büyüklüğü gibi tedarik zincirini içeren ögeler analiz edilerek üreticilerin desteklenmesi amaçlanmaktadır.
Bal ve Orman Meyveleri Festivali
Bal ve Orman Meyveleri Festivali, ilk kez 2012 yılında Tavuş vilayetinin Berd ilçesinde Spiritual Rebirth of Tavush Foundation tarafından organize edilmiştir. 2012 yılından itibaren her yıl organize edilen festivalde bölgedeki iş alanlarına ilgiyi artırmak ve sosyal yaşamı geliştirmek amaçlanmaktadır. 16 köyden katılımcılar festival için orman meyvelerinden marmelat ve reçeller yaparken, aynı zamanda üretilen yöreye özgü bal da hazır bulunmaktadır..jpg)
2012 yılında Güney Kafkasya’daki arıcılar Kars’a sivil toplum kuruluşunun girişimiyle teknik bir gezi düzenlemiştir. Gezide deneyimler paylaşılmış ve olası iş birlikleri konuşulmuştur. Gezi ayrıca, arıcıların bölgedeki diğer arıcılarla tanışmalarına, profesyonel bir diyalog içerisine girmelerine ve Türkiye’deki arıcılık uygulamalarını görmelerine imkân sağlamıştır. Gezi sırasında; üretimin artırılması, arı ürünlerinde kalite kontrolü, modern arıcılık ekipmanlarının temini, eğitim programları ve bilgi merkezlerinin işbirliği yapmalarının organize edilmesi, geleceğe dönük üzerinde durulacak konular olarak belirlenmiştir.
Caucasus Business and Development Network ise bölgedeki balların bir araya getirildiği bir “Kafkasya Balı” markası yaratılması için çalışmalar yapmaktadır..jpg)
Ermenistan Arıcılığına Yönelik Öneriler
Arıcılık malzemelerinin Ermenistan’da üretilmesi için gençlerin kendi işlerini kurmaları konusunda desteklenmesi,
• Ermenistan arı ürünlerinin işlenerek ihracatının sağlanması için teşviklerin verilmesi ve işleme tesislerinde yüksek teknolojinin kullanılmasının sağlanması,
• Arı hastalıklarıyla mücadele konusunda daha sistemli ve etkili olabilmek için eğitim-yayım hizmetlerinin yaygınlaştırılması,
• Ermenistan arıcılarının ve araştırma kurumlarının komşu ülkelerle daha fazla iş birliği yapması için teşvik edilmesi..jpg)
Türkiye-Ermenistan Arıcılık İş Birliğine Yönelik Öneriler
• Türkiye ve Ermenistan arasında arıcılık deneyim ve bilgi birikiminin paylaşılmasına yönelik olarak arıcılık örgütleri başta olmak üzere karşılıklı çalışma ziyaretlerinde bulunmak,
• İki ülke akademik kurumlarının arı ve arı ürünleri konusunda araştırma-geliştirme konularında iş birliği olanaklarını araştırmak ve ortak projeler gerçekleştirmek,
• Arı ürünleri ve arıcılık malzemelerinin doğrudan Ermenistan’a ticareti konusunu yeniden ele almak; dolaylı gerçekleşen ticaretin doğrudan yapılması için yeni yollar bulmak,
• Arıcılığı bölgesel barış sürecine katkı sağlaması için bir fırsat olarak görmek ve toplumlar arası iletişim ve iş birliğine katkı sağlamak üzere ortak toplantılaryapılmasını temin etmek. ERMENİSTAN’DA ARICILIK KURUM VE KİŞİ BİLGİLERİ
Ani-Artyom Mikayelyan, Beecity Şirketi her türlü arıcılık malzemeleri ve bal satışı yapmaktadır. Şirket aynı zamanda Api Armenian Beekeeping Association’ın kurucusu ve yöneticisidir. Arıcılık malzemelerinin bir kısmını Türkiye’den almakta ve bu nedenle de Türkiye’ye sık sık gelip gitmektedir. Ayrıca iş birliğine oldukça açıktır. beecityam@gmail.com
George Tabakian’ın, Honey.am Şirketi, bal, polen gibi ürünlerin satışını yapmaktadır. Aynı zamanda Tavush bölgesinde arıcılığı destekleyen bir sivil toplum kuruluşunun da kurucusudur. Sadece arıcılık alanında aktif biridir. Türkiye’ye gelip gitmekte ve Ermenistan-Türkiye diyalog çalışmalarının da içinde yer almaktadır.
george@honey.am / geroge@mersarer.com
Holy Land BNGO, Susanna Elbakyan (kurumun yöneticisi), Armen Martirosyan: Bu kurum, Gümrü’de Marmashen bölgesinde ağırlıklı olarak tarımsal faaliyetler üzerine projeler uygulamaktadır. Bu kapsamda eğitimler, ağaçlandırma ve tohum tahsisi gibi faaliyetleri bulunmaktadır. Bu kurum Norveç ve Çek Cumhuriyeti’nden fon almaktadır. Küçük bir kurum olmasına rağmen çalışanları çok istekli ve heyecanlıdır. Hem yaptıkları iş için hem de olası bir iş birliği için iletişime geçilebilir.
armartyr@gmail.com /srbazan_hogh@yahoo.com Meghvik Sivil Toplum Kuruluşu, Vehanush Hovhannisyan: Meghvik 27 yıllık bir sivil toplum kuruluşudur. Vehanush çok uzun süredir kurumun başında bulunmaktadır. Bu kurum köylerde arıcılık, Gümrü merkezde çocuklar ve gençler için sosyal faaliyetler düzenlemektedir. Vehanush farklı zamanlarda yaptığı farklı birçok işten kaynaklı yüze yakın sertifika almıştır. İlerleyen yaşına rağmen oldukça heyecanlı olan Vehanush, iş birliği konusunda da çok isteklidir. Gürcistan-Ermenistan-Türkiye arasında Arpi Millî Parkı çevresinde Türkiyeli arıcılarla iş birliği yapılabilecek bir ekolojik-millî park koruma projesi önermiştir. Türkiye için henüz herhangi bir ortağı bulunmamaktadır.
meghvikfund@yahoo.com
Sky Sivil Toplum Kuruluşu, Knarik Khachatryan: Sky, dört yıl öncesine kadar iki köyde arıcılık ve hayvancılık projesi uygulamıştır. Bu kapsamda çalıştıkları köylerden biri, oldukça yoksul ailelerin yer aldığı Marashed köyü. Türkiye sınırına oldukça yakın olan bu köyü Knarik Khachatryan ile birlikte ziyaret ettik. Sky, köydeki ailelere beşer arı kovanı ve verdiği eğitimlerle destek sunmuştur. Aynı zamanda hane başına birer gebe inek ve koyun desteği verilmiştir. Birlikte ziyaret ettiğimiz köyde, 70 yaşın üzerinde, 26 kovanı olan ve 20 yıldır bu işle uğraşan bir kadınla konuştuk. “Türkiyeli arıcılarla iş birliğine nasıl bakıyorsunuz?” sorumuza, önce derin bir iç çekip, duraksayıp sonra şöyle cevapladı: “Kolay değil, ama olması güzel olur.”
skyngo@list.ru.jpg)
KAYNAKLAR
Lord G. William, Armenian Honey- The Status of Honey Marketing Honey Quality and Quantity the Beekeeping Industry in Armenia, North Carolina State University
Poghosyan Arsen, Sommers Paul, From Honey to Money: a Sweet Case from Armenia, Armenian Small and Medium Enterprise Market Development Project –DAI, Yerevan
https://www.apimondia.com/en/home
https://open.unido.org/api/documents/4673719/download/Buckwheat%20Honey%20Market%20 Study%20Final%20Report
https://onearmenia.org/files/project_Bee.pdf
http://caucasusbusiness.net/cbdn-on-regional-cooperation/
http://caucasusbusiness.net/armenia-turkey-trade-relations/#more-2114
http://enjoyarmenia.com/archives/764
https://armenpress.am/eng/news/729117/
http://www.aryans-tours.com/honey-and-berry-festivalKalkınma Atölyesi Barış ve Kalkınma Programı
Kalkınma Atölyesi, sosyal kalkınma çalışmalarını başta toplumun en kırılgan kesimleri olmak üzere bütün insanlığın gelişmesi, özgürleşmesi, ilerlemesi, temel sosyal, ekonomik ve çevresel göstergelerin iyileşmesi ve toplumsal eşitsizliğin azaltılması olarak tanımlanmaktadır.
Barış düşmanlığın, kavganın, kötülüğün, kinin, nefretin olmadığı, savaşların gerçekleşmediği, huzurun, insan haklarının, saygının hakim olduğu toplumsal ilişkilerdir. Barış ve kalkınma birbirini destekleyen, katkı sağlayan kavramlar ve ortamlardır. Bu anlayışla yola çıkan Kalkınma Atölyesi, Türkiye’nin komşu olduğu ülke ve bölgelerdeki toplumlarla barış ve kalkınma ilişkilerini geliştirme amacıyla bir sosyal kalkınma programı geliştirmektedir. Bu kapsamda ülkeler arasındaki ilişkileri geliştirmek ve toplumların birbirlerini tanıması ve işbirliği yapması amacıyla belirlenen konulardan biri arıcılıktır. Arıcılık hem barışı hem de kalkınmayı sağlayacak, toplumların bir masa etrafına oturmasına imkân yaratacak, bilgi alıverişi ile ticari ilişkileri geliştirebilecek tarafsız, ortaklaşabilecek konulardan biridir.
Kalkınma Atölyesi’nin bu program kapsamında gerçekleştirdiği ilk çalışma Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi sorumluluğundaki coğrafyada Arıcılık Mevcut Durum Raporu’nun hazırlanması olmuştur. İkinci çalışma ise Kalkınma Atölyesi gönüllüsü ve ortağı tarafından Ermenistan’da yapılan alan çalışması ile mevcut durum raporunun hazırlığıdır. Gönüllü emek ve yeterli finansal kaynaklar oldukça ülke ve bölge raporlarının hazırlanarak yaygınlaştırılması çabası devam ederken Barış ve Kalkınma Programı’nın bundan sonraki aşaması fon kaynağına bağlı olarak ülkelerin arıcılık sektör temsilcileriyle uygulamaya yönelik adımların atılması olacaktır.
Ermenistan Cumhuriyeti Arıcılık Mevcut Durumu Raporu Kalkınma Atölyesi öz kaynaklarından finanse edilerek basılmıştır.
- ↑ www.m fa.gov.tr/ermenistan-ekonomisi.tr.mfa (Alıntı tarihi 26 Ekim 2015)
- ↑ www.tabdc.org/wp-content/uploads/TR-Rapor1.pdf (Alıntı tarihi 27 Ekim 2015)
- ↑ www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/am.html (Alıntı tarihi/Citation Date 27 Ekim/ October 2017)
- ↑ open.unido.org/api/documents/4673719/download Buckwheat%20Honey%20Market%20Study%20Final%20Report
- ↑ FAO, 2015.
- ↑ FAO, 2015.