Vikikaynak:Telif hakları: Revizyonlar arasındaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
Yeni madde düzenlemesi yapılmadı sonra devam edilecek |
||
1. satır:
[[Wikipedia]]'nın kullandığı lisans, tıpkı [[Özgür Yazılım|özgür bir yazılımın]] özgürce lisanslanmasında olduğu gibi, içeriğimize özgürce erişim hakkını verir.
Bu prensip '''[[copyleft]]''' olarak bilinir ve bu da; yeni sürüm de diğerlerine aynı özgürlüğü verdiği ve kullanılan Wikipedia makalelerinin yazarlarına atıfta bulunduğu sürece (makaleye doğrudan bir bağlantı verilmesi, yazara kredi verilmesi koşulumuzu yerine getirir) Wikipedia'nın içeriğinin kopyalanabileceği, değiştirilebileceği ve tekrar dağıtılabileceği anlamını taşır.
Yukarıdaki hedeflere ulaşabilmek amacıyla, Wikipedia'daki metinler, [[GNU Özgür Belgeleme Lisansı]] (GFDL) altında kamuya lisanslanmıştır. Bu lisansın tam metni [[Vikipedi:Text of the GNU Free Documentation License]] adresindedir.
:<b>Bu belgenin, Değişmeyen Bölümler, Ön Kapak Metni, Arka Kapak Metni olmaksızın, GNU Özgür Belgeleme Lisansı, Sürüm 1.2 veya, [[Özgür Yazılım Vakfı]] tarafından basılmış daha yeni bir sürümünün koşulları altında, kopyalanması, dağıtımı ve değiştirilmesi izni verilmiştir.</b>
:<b>Lisansın bir kopyası "[[Vikipedi:Text of the GNU Free Documentation License|GNU Free Documentation License]]" başlıklı bölümün içindedir.</b>
:<b>Wikipedia'daki içerik [[Vikipedi:Genel sorumluluk reddi|sorumluluk redleri]] kapsamındadır.</b>
GFDL nin İngilizce metni, yasal olarak bağlayıcı tek belge olup, bundan sonrası, biz kullanıcı ve katkıda bulunanların, hakları ve sorumlulukları kapsamında, GFDL yi nasıl yorumladığıdır.
<font size="+1">ÖNEMLİ: Eğer Wikipedia'nın içeriğinden yararlanmak istiyorsanız önce
[[Vikipedi:Copyrights#Users'_rights_and_obligations|Kullanıcıların Hakları ve Sorumlulukları]] bölümünü okuyunuz. Daha sonra da [[Vikipedi:Text_of_the_GNU_Free_Documentation_License|GNU Özgür Belgeleme Lisansı]] bölümünü okumalısınız.</font>
== Kullanıcıların Hakları ve Yükümlülükleri ==
Eğer Wikipedia'daki bilgileri kendi kitap, makale, web sitesi, veya diğer yayınlarınızda kullanmak istiyorsanız, GFDL'yi takip etmek koşuluyla bunu yapabilirsiniz. Eğer bir Wikipedia makalesini basitçe kopyalıyorsanız, [[Vikipedi:Verbatim copying]]'de de tartışıldığı gibi, GFDL'nin ''birebir kopyalama'' hakkındaki [[Vikipedi:Text of the GNU Free Documentation License#Birebir_Kopyalama|3.]] bölümünü takip etmelisiniz.
Eğer, değişiklik yaparak veya eklentiler yapmak suretiyle, türetilmiş bir sürüm yaratıyorsanız aşağıdakilerin yapılması zorunludur:
* malzemelerinizin GFDL ile lisans altına alınması gerekir,
* makalenin yazarına atıfta bulunmanız zorunludur (bölüm 4B), ve
* malzemenin "saydam kopyası"na erişimi mümkün kılmalısınız (bölüm 4J). (Bir Wikipedia makalesinin "saydam kopyası"nı, pek çok farklı formatta (wiki metni, html web sayfası, xml girdisi, vs. şeklinde) bizden bulabilirsiniz).
Son iki zorunluluğu, bu sitede barındırılan Wikipedia makalesine doğrudan ve göze çarpıcı bir bağlantı vererek, kısmen yerine getirebilirsiniz. Ayrıca, yeni metinin saydam kopyasına da erişim sağlamak zorundasınız. Ancak, Wikipedia Vakfı'nın, yazar bilgilerini ve makalelerin saydam bir kopyasını saklama garantisi vermediğini lütfen hatırınızdan çıkarmayınız. Dolayısıyla, bu yazar bilgilerini ve saydam kopyayı, türetilmiş çalışmanızla birlikte hazır bulundurmanız tavsiye olunur.
=== Örnek Uyarı ===
[[Metasyntactic variable]] adlı Wikipedia makalesini kullanan bir çalışma için örnek bir uyarı şöyle olmalıdır:
: Bu makale [http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html GNU Özgür Belgeleme Lisansı] altındadır. İçeriğinde, Wikipedia makalesi [http://en.wikipedia.org/wiki/Metasyntactic_variable "Metasyntactic variable"]'dan alıntılar vardır.
(Şüphesiz ki, burada verilen "Metasyntactic variable" ve Wikipedia URL nin yerine, gerçekte kullanılan değerler yerleştirilmelidir.)
Alternatif olarak, "Metasyntactic variable" kopyanızı, GFDL nin bir kopyası ile birlikte (metinde anlatıldığı üzere) dağıtabilir ve en azından beş ana yazarı (eğer beşten azsa hepsini) ana sayfada (veya belgenin başında) listeleyebilirsiniz.
=== Gereçlerin Dürüst Kullanımı ===
Tüm orijinal Wikipedia metinleri [[GNU Free Documentation License|GFDL]] lisansı altında dağıtılır. Bazen, Wikipedia makaleleri, U.S. Copyright Yasası "[[dürüst kullanım]]" doktrini altında kullanılan, resimler, ses kayıtları, veya metinlerden alıntılar içerebilir. Doğaldır ki, bunların en özgür lisanslar (örneğin GFDL veya kamu alanı) altında eldesi, öncelikle tercih edilen durumdur. Bu tür resim veya ses kayıtlarının mevcut olmadığı durumlarda, dürüst kullanım resimleri de (özgür resimlerin müsait olduğu zaman gelinceye dek) kabul edilebilir.
Böylesi bir durumda, malzemenin dış kaynaklı olduğu (ya resmin tanımlandığı sayfada ya da tarihçe sayfasında, hangisi uygunsa) belirtilmelidir. "Dürüst kullanım", sizin kullanmayı düşündüğünüz duruma özel olduğundan, bu özel duruma has olan dürüst kullanım mantığınızı, ya makalenizin bir yerinde gizli bir metin olarak ya da [[Vikipedi:Image_description_page#Fair_use_rationale|resim tanımlama sayfası]]'nda tanımlamanız tavsiye olunur. Unutmayın ki, Wikipedia için dürüst kullanım, sizin bu içeriği kullanmayı düşündüğünüz başka bir ortamda dürüst kullanım olarak algılanmayabilir.
Örneğin, dürüst kullanım esasına göre bir resim eklerseniz, makaleyi kullanış tarzınızın da dürüst kullanım kalitesinde olduğundan emin olmanız gerekir. Oysa, bu durum her zaman geçerli olmayabilir: örneğin, bir Wikipedia makalesini, GFDL tarafından izin verilen ticari bir amaçla kullanıyor olmanız halinde, bu ticari kullanımda "dürüst kullanım"a izin verilmeyebilir.
Wikipedia, GFDL ile uyumlu lisanslar altındaki bazı metinleri kullanmakta olup bunlar, bizim orijinal Wikipedia metinleri için (örneğin; Değişmeyen Bölümler, Ön Kapak Metinleri, veya Arka Kapak Metinlerinin ilavesi gibi) zorunlu tutmadığımız ilave koşullar gerektirebilir. Bu malzemeleri kullanırken, değişmeyen bölümleri harfi harfine eklemek zorundasınız.
== Görüntü/Resim Esasları ==
Yazılı çalışmalar gibi resim ve fotoğraflar da [[telif hakkı]]na tabidirler. Açık bir şekilde [[kamusal alan]]a yerleştirilmedikleri sürece, birileri bunların sahibi demektir. İnternetteki resimlerin, ya doğrudan telif hakkı sahibinden ya da onların adına lisans verebilen birisinden lisanslanması gerekir. Bazı durumlarda, dürüst kullanım esasları, bir fotoğrafın kullanımına izin verebilir.
=== Etiketleme ===
Resim tanımlama sayfaları, [[Vikipedi:Resim telif etiketleri]]nde belirtildiği gibi, resimlerin yasal durumunu belirten özel bir fişle etiketlenebilir. Aynı resmin birden fazla sayıda ve farklı telif hakkı cümeleleriyle yüklenmesi durumunda ne yapılması gerektiği, şu anda belirsizdir.
=== A.B.D. Hükümeti Fotoğrafları ===
Amerikan federal hükümetinin sivil ve askeri çalışanlarının ürettiği çalışmalar, kurallar ve faaliyet alanları gereği kamusal alandadır. Ancak, yaygın yanlış anlamalara rağmen, Amerikan federal hükümetinin, başkaları tarafından devredilmiş telif haklarına sahip olabileceği de hatırdan çıkarılmamalıdır. Dolayısıyla, .mil ve .gov uzantılı web sitelerindeki tüm resimler kamusal alanda demek değildir. Öte yandan, web sitesi, başkalarının sahip olduğu ticari fotoğraflar da ([[stok fotoğrafçılık]]) kullanıyor olabilir. Web sitesinin gizlilik ve güvenlik uyarılarını kontrol etmekte yarar vardır; sadece webmaster'a yollayacağınız bir e-posta ile resmin kamusal alanda olduğundan emin olamazsınız. Ayrıca, Amerika'dan başka diğer ulusların hükümetleri (örneğin, [[İngiltere]]'de [[Crown Copyright]]), çalışanlarının ürettiği çalışmalar için telif hakkı talebinde bulunabilmektedir.
Hatta A.B.D.'deki pek çok eyalet ve yerel hükümet, çalışmalarını kamusal alana koymamakta ve gerçekten de bu çalışmaların telif hakkına sahip bulunmaktadır.
Lütfen, kopyalamadan önce aidiyet bilgisini kontrol ediniz.
=== İngiltere Telif Hakkı ===
İngiliz Kamu Sektörü Bilgilendirme Ofisi'nin (HMSO) bize verdiği bilgiye göre:
: ''Basılı malzemelerdeki [[Crown copyright]] koruması, malzemenin basıldığı yılın sonundan elli yıl sonrası için geçerlidir. Dolayısıyla, örneğin Crown copyright korumasında elli yıl önce basılmış bir malzeme, artık telif hakkı altında değildir ve dünyanın her yerinde özgürce çoğaltılabilir.'' [http://mail.wikipedia.org/pipermail/wikipedia-l/2005-May/039688.html]
=== Tanınmış Kişilerin Fotoğrafları ===
Bu konuda [[IMDB]]'nin imaj klavuzu temel alınır. Özellikle ünlü kişilerin fotoğraflarında ve diğer resimlerde de uygulanabilir. '''izin ile''' alınan meşru fotoğraflar genelde üç farklı yerden gelir.
# Stüdyolar, yapımcılar, dergi yayıncıları veya medya yayınlarınca çekilmiş orijinal fotoğraflar.
# Fotoğrafı çeken fotoğrafçıları temsil eden ajanslar ya da fotoğrafçının kendisi (ikincisi özellikle amatör fotoğrafçılar için).
# Ünlü kişinin kendisi veya yasal temsilcisi tarafından sunulmuş olanlar.
== Ülkelerin Telif Hakları Yasaları Üzerine Yorumlar ==
===Sovyetler Birliği (1973 öncesi)===
Sovyet telif hakkı yasaları geçmişe yönelik değildir ve Sovyetler Birliği'nde 27 Mayıs 1973 öncesinde basılmış tüm çalışmalar, eski Sovyetler Birliği'nin dışında koruma kapsamında değildir.
===Rusya: Telif Muafiyetleri ===
Rusya'nın 1993 tarihli telif hakkı yasasına göre
([[wikisource:Закон об авторском праве и смежных правах]]), aşağıdaki maddeler telif hakkına tabi değildir:
*Resmi belgeler (yasalar, mahkeme kararları, yasama, yönetim ve hukuki karakterdeki diğer metinler),
*Devlet sembolleri ve nişanları (bayraklar, simgeler, rütbeler, banknotlar ve diğer devlet sembol ve nişanları),
*Halka ait yaratıcı çalışmalar,
*Olay ve olgulara ait, bilgi verici karakterdeki haberler.
Rus telif hakları, yazarın ölümünden 70 yıl sonra sona erer.
===Cezayir===
Cezayir'in [http://lexinter.net/DZ/ordonnance_relative_aux_droits_d%27auteur_et_aux_droits_voisins.htm Ordonnance N°97-10 du 27 Chaoual 1417 correspondant au 6 mars 1997 relative aux droits d'auteur et aux droits voisins.] de belirtilen 9. maddesine göre: "Devletin, kamuya yasal erişim verdiği çalışmalar, çalışmanın bütünlüğünü zedelememek ve kaynağını belirtmek kaydıyla, ticari olmayan amaçlar için özgürce kullanılabilir. Bu maddede "Devletin çalışmaları" ile kastedilen: "Devletin, yönetim karakteri taşıyan çeşitli kuruluşları, yerel topluluklar veya kamu kuruluşları tarafından üretilmiş ve basılmış çalışmalar"dır. (Orijinal metin Fransızcadır). Kısaca, bunlar ticari olmayan kullanımlar için müsaittir (Wikipedia bunu uygun bulmamaktadır).
===İran===
İran ile A.B.D. arasında telif haklarının korunması konusunda bir antlaşma bulunmamakla birlikte, [http://en.wikipedia.org/wiki/User:Jimbo_Wales Jimbo Wales]'e göre, Wikipedia'ya katkıda bulunanların, dünyanın herhangi bir ülkesindekilere olduğu gibi, İran'ın telif hakları yasasına da mümkün olduğunca saygı duymaları gerekir. [http://mail.wikimedia.org/pipermail/wikien-l/2005-August/027373.html]
== Katkıda Bulunanların Hak ve Yükümlülükleri ==
Eğer Wikipedia'ya malzeme katkısında bulunuyorsanız, lisansını GFDL altında (değişmeyen bölümler, ön kapak metinleri, veya arka kapak metinleri olmaksızın) kamuya devrediyorsunuz demektir. Katkıda bulunmak için bu lisansı verebilecek konumda olmanız, bunun için de ya;
* malzemenin telif haklarına sahip olmanız (örneğin, malzemeyi siz kendiniz üretmişsinizdir), veya
* malzemeyi, lisanslamaya GFDL altında izin veren bir kaynaktan (örneğin, malzeme kamusal alandadır, veya malzemenin kendisi GFDL altında basılmıştır) almanız gerekir.
İlk durumda, malzemelerinizin telif hakkına sahipsinizdir. Daha sonra onları tekrar basabilir ve istediğiniz gibi tekrar lisanslayabilirsiniz. Ancak, buraya yerleştirdiğiniz sürümlerin GFDL lisanslarını asla geri alamazsınız, malzeme sonsuza dek GFDL altında kalır. İkinci durumda; harici GFDL malzemelerini birleştiriyorsanız, GFDL gereği, yazarlarına atıfta bulunmanız ve orijinal kopyanın bulunduğu yere bir bağlantı vermeniz gerekir. Eğer orijinal kopya, değişmeyen bölümler gerektiriyorsa, onları da Wikipedia makalesine birleştirmeniz gerekir. Ancak, eğer mümkünse, değişmeyen bölümleri olan GFDL metinlerini, değişmeyen bölümleri olmayan orijinal içerikle değiştirmeniz arzu edilir.
=== Başkalarının Telif Hakkı Olan Çalışmalarının Kullanılması ===
Eğer telif hakkı olan bir çalışmanın bir kısmını "[[dürüst kullanım]]" altında kullanıyorsanız, veya telif hakkı olan bu çalışmayı, bizim lisansımızın koşulları altında kullanabilmek için telif hakkı sahibinden özel izin almışsanız, bu durumu isimler ve tarih vererek belirten bir uyarı yapmanız gerekir. Hedefimiz, mümkün olduğunca fazla Wikipedia malzemesini özgürce dağıtabilmektir. Böylece, GFDL altında veya kamusal alandaki orijinal resim ve ses dosyaları, telif hakkı olan ve dürüst kullanım altında kullanılan medya dosyalarına göre çok daha fazla tercih edilir olacaktır. Bir telif hakkı sahibine, çalışmalarını bize, GFDL koşulları altında kullanma lisansını verip vermeyeceğini sormak için hazır mektup örneğine [[Vikipedi:Lisans devri ricası]] adresinden ulaşabilirsiniz.
Başkalarının telif hakkını ihlal edecek malzemeleri asla kullanmayınız. Bu durum yasal sorumluluklar yaratır ve projeyi ciddi şekilde zedeler. Şüpheniz varsa, kendinizin yazması en doğrusudur.
Bilin ki, telif hakkı yasası, fikir ve bilgilerin kendilerini değil, fikirlerin ''yaratıcı ifadelerini'' yönetir. Bu nedenle, bir ansiklopedi makalesi veya başka bir çalışmayı okuyup kendi kelimelerinizle yeniden yazmanız ve Wikipedia'ya sunmanız tümüyle yasaldır. (Genel anlamda, ne kadarlık bir "yeniden yazma"nın gerekli (veya yeterli) olduğu konusundaki tartışmalar için [[intihal]] (aşırma, çalıntı) ve [[dürüst kullanım]]a bakınız).
=== Telif Hakkı Olan Çalışmalara Bağlantı Verilmesi ===
Telif hakkı olan çalışmalara bağlantı vermek, mantıklı bir nedenle bağlantı vermeye karar verdiğiniz söz konusu sayfa ''başkalarının'' telif haklarına tecavüz etmediği sürece genelde bir sorun teşkil etmez. Şayet böyle bir durum varsa lütfen o sayfaya link ''vermeyin''. Bu tür bağlantıların yapılan ihlâle yardımcı olmak anlamına gelip gelmediği günümüzde mahkemelerce tartışılıyorsa da, her durumda başkalarının çalışmalarını yasal olmayan biçimde dağıtan sitelere bağlantı vermek, kötü ışıkları üzerimize toplayacaktır.
=== Telif Hakkı İhlâli Gördüğünüzde ===
Vikipesitlerin görevi, içeriklerde olası telif hakkı ihlâllerine karşı polislik yapmak değilse de, eğer şüphelenirseniz, en azından konuyu o sayfanın tartışma sayfasında gündeme getirebilirsiniz. Böylece, diğerleri durumu inceleyebilir ve gerekli önlemi alırlar. Verebileceğiniz en faydalı bilgi, metnin kaynağı olduğuna inandığınız adresin URL si veya diğer bilgilerdir.
Bazı durumlar yanlış alârm da olabilir. Örneğin, eğer kakıda bulunan kişi, başka bir yerde başka koşullarda yayınlanan metnin yazarıysa bu onun burada GFDL altında yayınlama haklarını etkilemez. Bazen de, webde biyerlerde bulduğunuz metnin Wikipedia'dan kopyalandığını görebilirsiniz. Her iki durumda da, gelecekteki yanlış alârmları önlemek için tartışma sayfalarına durumla ilgili not düşmek iyi bir fikirdir.
Eğer sayfanın içeriğinin bir kısmı gerçekten telif hakkı ihlâli ise, o kısım silinmeli ve bu, orijinal kaynakla birlikte tartışma sayfasında belirtilmelidir.
Eğer daha sonra yazarın izni alınırsa, metin eski haline getirilebilr.
Eğer sayfanın ''tümünün'' telif hakkı ihlâli olduğundan şüpheleniliyorsa, sayfa [[Vikipedi:Telif hakkı problemleri]]'nde listelenmeli ve sayfanın içeriği, gene orada bulacağınız standart uyarı ile değiştirilmelidir. Eğer bir hafta sonra sayfa hâlâ telif hakkı ihlâli olarak duruyorsa, oylama sayfasındaki yönteme göre silinebilir.
Yerinde uyarılara rağmen, katkıda bulunan kişilerin israrla telif hakkı içeren malzemeler yerleştirmesi gibi olağanüstü durumlarda, bu kullanıcılar, projenin korunması açısından bloke edilebilir.
==Sahibi Olduğunuz İçerik VikiKaynak Tarafından Yayınlanıp Sizden İzinsiz Kullanılıyorsa==
Sahibi olduğunuz içerik Vikipedi tarafından yayınlanıp sizden izinsiz kullanılıyorsa, içeriğin VikiKaynak'dan kaldırılmasını talep edebilirsiniz (bkz: [[Vikipedi:Telif hakkı ihlâlini kaldırma talebi]]). Veya içeriğin tamamen silinmesini istiyorsanız makalenin üst kısmına <nowiki>{{sil}}</nowiki> komutunu yazınız. Ancak bunu yapmadan önce içeriğin size ait olduğunu ispat etmeniz şarttır.
== Diğer Başlıklar ==
*[[Vikipedi:Resim telif etiketleri]]
* [[Vikipedi:Telif hakkı ile ilgili SSS]]
* Telif hakkı ile ilgili sorular için [[Vikipedi:Katkıda bulunma ile ilgili SSS]]
* Wikipedia'nın [[OCILLA]] altında [[Vikipedi:Atanmış temsilci|atanmış temsilcisi]]
* [[Vikipedi:Vikipedi'yi kaynak olarak kullanan siteler]]
* [[Vikipedi:Standart GFDL ihlâli mektubu]]
* [[Vikipedi:Olası telif hakkı ihlâlleri]]
* [[Vikipedi:Olası telif hakkı ihlâllerini farketme]]
=== İlave Tartışmalar ===
* [[Vikipedi tartışma:Telif hakları]]
* [[Vikipedi:Telif hakkı konuları]]
* [[m:Wikipedia and copyright issues|Wikipedia ve telif hakkı konuları]] (İngilizce)
* [[m:Avoid Copyright Paranoia|Telif hakkı paranoyasından kaçının]] (İngilizce)
* [[m:Permission grant extent|İzin vermenin kapsamı]] (İngilizce)
| |||