Buzılgan Ölkege

by Süleyman Çolpan

Buzılgan Ölkege (Özbek Türkçesi: Buzilgan Oʻlkaga ) şiiri Bozulan Ülkeye anlamına gelip bir zamanlar müstakil olan Türkistan ülkesi için yazılmıştır. Türkistan ülkesinde günümüzde Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Kazakistan ve Şarki (Çıkış) Türkistan bulunur.

Türkçe	Özbekçe latin	Özbekçe kiril
Bozulan Ülkeye Ey, dağları göklere selam veren büyük ülke, Niye senin başında kara bulutlardan bir gölge? Cennetlerin kevseri gibi dupduru, Sadeflerdeki inci tanesi gibi tertemiz Serin sular dağdan aşağı süzülürken, Damlaları yağmur gibi uçarken, Niçin ağlar gibi inlerler? Düşman var mı, diye dört bir yanı dinlerler? Şakır şakır kaynayarak çıkan bulaklar Her karanlık, korkunç gecenin çehresinden Şifa isteyerek gelmesin der, duraklar. Bu niye? Anlat bana. Gömgök, güzel otlakların basılmış, Üstlerinde ne sürü var, ne yılkı, Çobanları hangi dara asılmış? At kişnemesi, koyun melemesi yerine -Ah, ağlayış. Bu niye? Nazarlıklar, hamayiller takınan. Tarlalarda lalelere bürünen. Dağda taşta oyunlar kuran, Koşuşan güzel kızlar, genç gelinler nerede? Cevap yok mu göklerden de, yerden de, Harab olan ilden de? At binince kuşlar gibi uçucu. Erkin erkin havalan kucaklayıcı At sürünce uçan kuşu tutucu, Uçan kuş gibi genç yiğitler nerede? Dağların sahibi olan kartallar nerede? Senin sağlam, sert bağrını yıllardan beri ezenler, Sen bezsen de , lanetlesen de göğsünde gezenler Senin hür toprağında hiç hakkı olmayan efendiler, Niye seni bir kul gibi zalimce parçalar? Niye senin gür sesin "git" demiyor onlara? Niye senin erkli gönlün erk vermiyor kullara? Bundan başka niye vücudunda kamçıların saklayışı Nİye senin hayatında ümitlerin ölüşü? Nİye yalnız kan olmuştur ülüşün? Niye bunca ümitsizdir duruşun? Niçin gözlerinde tutuşan bir alev yok? Niçin gecelerinde börülerin karnı tok? Niçin gazabını uyandırmak zehir-ok? Niçin varlığında bu derece bozgunluk? Niçin çö bulutu sellerini yağdırmaz? Niçin güç tanrısı var gücüyle saldırmaz? Gel, ben sana kısa bir destan okuyayım, Gel, gözlerinin yaşını silip alayım. Gel, yaralı tenlerini sorayım, şefkatle sarayım... Niçin devrilen, yıkılan Ağır tacın zehirli oku göğsünde? Niçin düşmanlarını bir zamanlar Yok edici demirli öç yok sende? Hey, hiçbir esareti kabul etmeyen hür ülke, Niye senin boğazını sıkıp durur bu gölge[1]?	Buzilgan Oʻlkaga Ey, togʻlari koʻklarga salom beran zoʻr oʻlka, Nega sening boshingda quyuq bulut koʻlanka? Uchmoxlarning kavsaridek pokiza, Sadaflarning donasidek top-toza Salqin suvlar togʻdan quyi tusharkan, Tomchilari yomgʻir kabi ucharkan, Nima uchun yigʻlar kabi ingraylar? Yov bormi, deb toʻrt tarafni tinglaylar? Tabiatning oʻtini yoʻq oʻtida, Sharaq-sharaq qaynab chiqqan buloqlar Har qorongʻi, qoʻrqinch tunning betida Shifo istab kelmasin der, qoʻnoqlar. -Bu nega? Ayt menga. Koʻm-koʻk, goʻzal oʻtloqlaring bosilgʻon, Ustlarida na poda bor, na yilqi, Podachilar qaysi dorgʻa osilgʻon? Ot kishnashi, qoʻy ma’rashi oʻrniga -Oh, yigʻi, Bu nega? Tumorchalar xamoyillar taqingan, Dalalarda lola bargi yopingan, Togʻ-toshlarda oʻyin qilgan, Chopingan Goʻzal qizlar, yosh kelinlar qayerda? Javob yoʻqmi koʻklardan-da, yerdan-da, Xarob boʻlgan eldan-da. Ot minganda, qushlar kabi uchguvchi, Erkin-erkin havolarni quchgʻuvchi, Ot chopganda, uchar qushni tutquvchi, Uchar qushday yosh yigitlar qayerda? Togʻ egasi – sor burgutlar qayerda? Sening qattiq sir – bagʻringni koʻp yillardir ezganlar, Sen bezsang-da, qargʻasang-da, koʻkragingda kezganlar. Sening erkin tuprogʻingda hech haqi yoʻq xoʻjalar, Nega seni bir qul kabi qizgʻanmasdan yanchalar? Nega sening qalin tovshing “ket” demaydi ularga? Nega sening erkli koʻngling erk bermaydi qullarga? Nega tagʻin tanlaringda qamchilarning kulishi? Nega sening turmushingda umidlarning oʻlishi? Nega yolgʻiz qon boʻlmishdir ulushing? Nega buncha umidsizdir turishing? Nima uchun koʻzlaringda tutashguvchi olov yoʻq? Nima uchun tunlaringda boʻrilarning qorni toʻq? Nima uchun gʻazabingni uygʻotmaydir ogʻu-oʻq? Nima uchun borligʻingda bu daraja buzgʻunlik? Nima uchun oʻch buluti sellarini yogʻdirmas? Nima uchun kuch tangrisi bor kuchi-la soldirmas? Kel, men senga qisqagina doston oʻqiy, Qulogʻingga oʻtganlardan ertak toʻqiy. Kel, koʻzingning yoshlarini surib olay Kel, yarali tanlaringni koʻrib olay, toʻyib olay. Nima uchun agʻdarilgan, yiqilgan Ogʻir toyning zahar oʻqi koʻksingda? Nima uchun yovlaringni bir zamon Yoʻq qilgʻunday temirli oʻch yoʻq senda? Ey, har turli qulliklarni sigʻdirmagan hur oʻlka, Nega sening boʻgʻizingni boʻgʻib turar koʻlanka? Andijon, 1921[2]	БУЗИЛГАН ЎЛКАГА Эй, тоғлари кўкларга салом беран зўр ўлка, Нега сенинг бошингда қуюқ булут кўланка? Учмохларнинг кавсаридек покиза, Садафларнинг донасидек топ-тоза Салқин сувлар тоғдан қуйи тушаркан, Томчилари ёмғир каби учаркан, Нима учун йиғлар каби инграйлар? Ёв борми, деб тўрт тарафни тинглайлар? Табиатнинг ўтини йўқ ўтида, Шарақ-шарақ қайнаб чиққан булоқлар Ҳар қоронғи, қўрқинч туннинг бетида Шифо истаб келмасин дер, қўноқлар. -Бу нега? Айт менга. Кўм-кўк, гўзал ўтлоқларинг босилғон, Устларида на пода бор, на йилқи, Подачилар қайси дорға осилғон? От кишнаши, қўй маъраши ўрнига -Оҳ, йиғи, Бу нега? Туморчалар хамойиллар тақинган, Далаларда лола барги ёпинган, Тоғ-тошларда ўйин қилган, Чопинган Гўзал қизлар, ёш келинлар қаерда? Жавоб йўқми кўклардан-да, ердан-да, Хароб бўлган элдан-да. От минганда, қушлар каби учгувчи, Эркин-эркин ҳаволарни қучғувчи, От чопганда, учар қушни тутқувчи, Учар қушдай ёш йигитлар қаерда? Тоғ эгаси – сор бургутлар қаерда? Сенинг қаттиқ сир – бағрингни кўп йиллардир эзганлар, Сен безсанг-да, қарғасанг-да, кўкрагингда кезганлар. Сенинг эркин тупроғингда ҳеч ҳақи йўқ хўжалар, Нега сени бир қул каби қизғанмасдан янчалар? Нега сенинг қалин товшинг “кет” демайди уларга? Нега сенинг эркли кўнглинг эрк бермайди қулларга? Нега тағин танларингда қамчиларнинг кулиши? Нега сенинг турмушингда умидларнинг ўлиши? Нега ёлғиз қон бўлмишдир улушинг? Нега бунча умидсиздир туришинг? Нима учун кўзларингда туташгувчи олов йўқ? Нима учун тунларингда бўриларнинг қорни тўқ? Нима учун ғазабингни уйғотмайдир оғу-ўқ? Нима учун борлиғингда бу даража бузғунлик? Нима учун ўч булути селларини ёғдирмас? Нима учун куч тангриси бор кучи-ла солдирмас? Кел, мен сенга қисқагина достон ўқий, Қулоғингга ўтганлардан эртак тўқий. Кел, кўзингнинг ёшларини суриб олай Кел, ярали танларингни кўриб олай, тўйиб олай. Нима учун ағдарилган, йиқилган Оғир тойнинг заҳар ўқи кўксингда? Нима учун ёвларингни бир замон Йўқ қилғундай темирли ўч йўқ сенда? Эй, ҳар турли қулликларни сиғдирмаган ҳур ўлка, Нега сенинг бўғизингни бўғиб турар кўланка? Андижон, 1921

Açıklamalar ve Kaynakça

1. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/12110,colpanpdf.pdf?0
2. http://kutubxona.com/Cho%CA%BBlpon._Yana_oldim_sozimni#Buzilgan_O.CA.BBlkaga

Dış bağlantılar

• Çolpan'ın şiirlerinden Bozulan Ülkeye (БУЗИЛГАН ЎЛКАГА) şiiri Kiril harfleri ile Özbek türkçesinde

Ayrıca bakınız

• Türkistan: Magcan Cumabay'ın Turan denilen Türkistan coğrafyasını ve tarihini anlattığı şiiri.
• Güzel Türkistan: Süleyman Çolpan'ın Türkistan'a duyduğu sevgiyi anlatan şiiri.