Codex Cumanicus: Revizyonlar arasındaki fark

İçerik silindi İçerik eklendi
Saltinbas (Tartışma | katkılar)
.
Saltinbas (Tartışma | katkılar)
.
351. satır:
[10] Özgä kišiniŋ nemäsi suχlanmaγïl!
[+] Sevgil seniŋ qarïndašïn, seniŋ kibi!
 
*66 об.: 11 -21 л.
[1] Küčlü bolmaγïl.
[2] Künüči [kvnvči] bolmaγïl.
[3] Öpkelemekči bolmaγïl.
[4] Erinček bolmaγïl.
[5] Qïzγanči, boγuzγur, ersekči bolmaγïl.
[6] Čaqučï bolmaγïl.
[7] Ušakčï, künüči [küvnči = künči?] bolmaγïl.
Erseklik. Muratlïq.
 
*69:1-72 об.: 10
1.Ave, učmaqnïŋ qabaγï,
tirilikniŋ aγačï!
Yemišiŋ bizgä teyirdiŋ,
Yesusnï qačan tuvurdïŋ.
Ave, porta paradisi,
lignum vitae, quod amisi
per te mihi iam dulcescit
et salutis Fructus crescit.
Радуйся, дверь рая,
дерево жизни!
Ты даровала нам Плод свой,
когда родила Иисуса.
2.
Ave, Maria, kim bizgä
tuvurdïŋ bu dzehanda
anï, kim Teŋri tuvurur,
psalmos nečik aytïp turur.
Ave, morum disciplina,
vitae via, lux divina,
iram Dei mitigasti,
quando Christum generasti.
Радуйся, Мария, которая нам
родила на этом свете
Того, Кого рождает Бог,
как известил псалом*.
3.
Ave, qïz, kim küsänč özä
qïčqïrïpsen Teŋrigä!
Soyurγatïp išittirdiŋ,
sözin tengä biriktirdiŋ.
Ave, Virgo, cuius clamor
nostri pius fuit amor,
qui de monte exauditur,
Verbum carni dum unitur.
Радуйся, Дева, которая cтрастно
возопила к Богу!
Ты обрела милость и была услышана,
ты Его Слово соединила с телом.
4.
Ave, Maria! Dzanïgnï
yarïttï Ata nurï;
yüzüniŋ yarïqrïχïndan
bizgä teyir oŋlïq nišan.
Ave, cuius refulgentem
splendor Patris fecit mentem;
de splendore vultus Sui
fac signentur servi tui.
Радуйся, Мария! Твою душу
просветил луч Отца;
от сияния Его лица
даруй нам знамение блаженства.
5.
Ave, Teŋriniŋ sen övi,
yazuqlïnïŋ sïγïnčï:
saga kertlep kim sïγïnïr,
yek tušmandan ol qutulur.
Ave, templum sanctum Dei,
ad quod currunt omnes rei,
ut ab hoste liberentur
a quo capti detinentur. [93]
Радуйся! Ты храм Бога,
прибежище грешных:
кто искренне прибегает к тебе,
спасается от дьявола-супостата.
6.
Ave, Kristusnïŋ anasï,
aγrïqïmïznïŋ tïmarï!
Aγrïγïmïznï oŋaltγïl,
qayγïmïznï sen tarγatγïl!
Ave, salus infirmorum
et solamen miserorum,
a furore nimis tristi
nos defende Mater Christ!.
Радуйся, Матерь Христа,
исцеление от наших болезней!
Уврачуй болезни наши,
утоли печали наши!
7.
Ave, Maria! Ičriχiŋ
Teŋri tintti äsä häm boyïŋ,
barčalardan artuq arï
seni tabub-tur häm sili.
Ave, cuius cor et renes
scratans Deus supra senes
te invenit mundo corde,
impollutam omni sorde.
Радуйся, Мария! Твое лоно
испытав и твое тело, Бог
нашел тебя более чистой, чем все,
и целомудренной.
8.
Ave, qïz, kimniŋ oγulï
bizni tiley yarlï boldï,
kökni-yerni yarattačï,
barčalarnï erksindäči.
Ave, cuius in Filio
nostra fit visitatio,
cui decoro gloria
Pater subiecit omnia.
Радуйся, Дева, чей Сын
ради нас стал убогим,
Творец неба и земли,
Повелитель всех и вся.
9.
Ave, bizni čïγarïp turγan
ölümniŋ qabaqïndan!
Sionda biz kim turalïm,
ögünč yïrïn saa aytalïm!
Ave, virgo, quae de portis
nos exaltas dirae mortis,
ut in portis Sion stemus
teque digne collaudemus.
Радуйся, выводящая нас
из врат смерти!
Будем жить мы на Сионе,
будем петь тебе хвалебные песни!
10.
Ave, Arï Tïnnïŋ övi,
qayda Beyimiz Kristus qondï!
Yarlïlarγa andan baγmïš,
yarïlγamaqγa yöpsinmiš.
Ave, lucerna saeculi,
beati cuius oculi
respiciunt in pauperem,
opem ferendo celerem.
Радуйся, дом Святого Духа,
где остановился Господь наш Христос!
Оттуда созерцал Он нищих
и склонился к милосердию**. [94]
11.
Ave, kimniŋ sözlemäki
erür kümišniŋ avazï,
yeti otda čïnïγïp turγan,
matellerni barča ačγan.
Ave, cuius eloquia
ut argentum sonantia,
igne cocta septemplici,
plena sermonis mystici.
Радуйся, чья речь -
глас серебра,
очищенного в семи огнях,
разгадавший все загадки.
12.
Ave, qïz, kimniŋ tuvγanï,
ič közimizniŋ yarïγï
erip, azamnï qutqardï,
ölüminde uyutmadï.
Ave, Mater salutaris,
cuius ortu gratularis,
canta Christo, Deo plaude,
de collatis bonis gaude.
Радуйся, Рожденный от которой
стал Светом нашего внутреннего ока,
спас людей,
не дав им спать (вечной) смертью.
13.
Ave, Maria, kim bizgä
uruχ tuvrupsen azïχqa,
barčamïzča andan bašqa
teyišli edik tas bolmaγa > bolmaqγa.
Ave, Sion specularis,
ex te datur salutaris,
per quern redit liberatus
homo quondam captivatus.
Радуйся, Мария, которая нам
родила семя в пропитание,
без него мы все как один
были обречены на погибель.
14.
Ave, kimniŋ termäsindä
yalγïz qonup-tur Mišiχa,
ayïpsïz anda kimni qïldï,
meŋi tavγa aγïndïrdï.
Ave, quae illic habitas,
ubi pacis tranquillitas,
iustorum habitacula
ingressa sine macula.
Радуйся, в чьей святыне
приютился сам Мессия,
Которого [Бог], зачав там без
греха, вознес на святую гору.
15.
Ave, qïz, kimniŋ miräti
kökdän kelip χačqa mindi:
alay bizni ilindirdi
sövmäklikniŋ tuzaγï.
Ave, cuius Pars in caelo
calix Crucis est de praelo,
tibi funes in praeclaris
ceciderunt, stella maris.
Радуйся, Дева, чей Наследник,
спустившись с небес, поднялся на крест:
так поймала нас
сеть Его любви.
16.
Ave saa, kimniŋ tili
meŋü sözdän bilik aldï
anča čaqlï, kim frištälär
saa yetmeyin taŋlarlar.
Ave, Virgo, lingua cuius
Verba vitae nescit huius,
gnara laudes Dei f ari
igne sumpto de altari. [95]
Поклон тебе, чей язык
воспринял науку Вечного Слова
настолько, что ангелы
восхищаются, не достигая тебя.
17.
Ave, Maria, kim ačtïŋ
kökni daγïn endirdiŋ
qutqaručïmïz Yesusnï,
kim tušmanïmiznï yeŋdi.
Ave, Deus quam ornavit
quando caelos inclinavit
et descendit in te Verbum,
debellandum ad superbum.
Радуйся, Мария, которая открыла
небеса и дала спуститься
нашему Спасителю Иисусу,
который победил нашего супостата.
18.
Ave, qyz, kimniŋ kertegi
kündey yarïχ-tïr häm isi:
Kristus küyövni qondurdïŋ,
barčalarnï sövündürdiŋ.
Ave, de cuius intimo
Christus processit thalamo,
in sole tabernaculum
fixit, qui regit saeculum.
Радуйся, Дева, чей брачный чертог
светел и горяч, как солнце:
ты приняла жениха Христа,
дала Ему радовать всех.
19.
Ave, kimniŋ qurbanïnï
yavlï körüp yarïlγadï:
tïŋ u kös-könü öpkäsin
qoyup berip-tir alγïšïn.
Ave, cuius holocaustum
pingue f uit atque castum
soli Deo quae cantasti
et in corde iubilasti.
Радуйся, чью жертву
он признал тучной и смиловался:
оставив свой сильный
и совершенно справедливый гнев,
Он дал нам свое благословение.
20.
Ave, Maria, anamïz!
Seni sövüp čïn χanïmiz
barčadan üstün kötürdi,
χanlïq dačïnï keydirdi.
Ave, totius criminis
expers, plena dulcedinis,
a caelorum opifice
coronata mirifice.
Радуйся, Мария, матерь наша!
Наш истинный Царь, возлюбив,
возвысил тебя над всеми,
венчал царской короной.
21.
Ave, qïz, kimdän atasïz
qurtley tuvup Beyimiz Yesus,
burulïp turγan yïlannï
basïp yančtï daγïn öltürdi > erksiz qïldï.
Ave, de cuius germine
sine virili semine
sicut vermis concipitur
per quern serpens conteritur.
Радуйся, Дева, от которой без отца,
наш Господь Иисус родился, словно червь,
и извивающегося змия
растоптал и убил > лишил мочи (могущества).
22.
Ave, Yesseniŋ čïbuγï!
Tayaq bizgä sendän bitti:
egrimizni ol könderir,
küčsizimizni kötürir.
Ave, virga rectissima,
desolatis dulcissima,
quae produxisti baculum
ad sustentandum saeculum.
Радуйся, ветвь Иессея!
От тебя вырос для нас Посох (Подпор):
Он подымает кривое наше,
поддерживает немощное наше. [96]
23.
Ave sen, qïz, kim dzanïŋnï
almayïpsen bolmačï;
čïn χan büsrep seni sevdi,
kim barčadan-tïr haybatlï.
Ave, beata femina,
virtutum caeli domina,
per quam regem superbiae
vicit Christus, Rex gloriae.
Радуйся, Дева, которая душу
получила не напрасно;
истинный Царь, который величественнее всех,
признал (одобрил) и возлюбил Тебя.
24.
Ave, qïz, kim soyurγattïŋ,
učmaq yolïn bizgä ačtïŋ!
Bizni yürgän yollarïŋa
küvürüp yetkirgil Yesusγa!
Ave, Virgo sanctissima,
sincera cuius anima
bonis terrae perf ruitur
in qua beate vivitur.
Радуйся, Дева, добившаяся милости,
открывшая нам путь в рай!
Наставь нас на пути твои
и приведи к Иисусу!
25.
Ave, kimgä altarïnï -
Yesus Kristus boyïnï
Teŋri tutturïp-tïr, sövüp,
qollarïŋnï arov körüp.
Ave, Virgo, pulchra tota,
inter innocentes lota,
digna Dei ad altare,
quod est Christus, ministrare.
Радуйся ты, кому Бог свой алтарь -
тело Иисуса вручил,
тебя полюбив,
увидев чистоту рук твоих.
26.
Ave, kim atïŋa körä
bu dzähannïŋ teŋizinä
batmaz yulduznï tuvurdïŋ,
könülük yolïn körgüzdiŋ.
Ave, perf usa lumine
tuoque digna nomine,
nam quod Maria dicitur,
stella maris exprimitur.
Радуйся, которая по имени своему
в море этого мира
родила незаходимую Звезду,
указала путь справедливости.
27.
Ave, qïz, kimniŋ qovatï
erdi arï tïn mihiri;
boyïŋ anda čičeklenmiš,
Teŋri sendän qačan tuvmïš.
Ave, cuius confessio
cordis fuit devotio,
cuius caro tune floruit
quando Christus te genuit.
Радуйся, Дева, чья сила
стала желанием Святого Духа;
тело твое расцвело,
когда от тебя родился Бог.
28.
Ave, üniŋ orγananï,
körkiŋ yeŋip-tir Libannï;
kim bizim üčün öltürüldi
buzovley, anïŋ anasï.
Ave, quae voce organum,
candore vincis lilium (~ Libanum)
Mater occisi vituli
propter peccata populi. [97]
Радуйся, твой голос превзошел орган,
твоя красота - Ливан;
ты Мать Того, Кто был убит
за нас, как ягненок.
29.
Ave saa, kim yïγladïŋ
χačda ölgendä oγulïŋ;
sövünčgä ačuvïŋ töndi,
ölümindän qačan qoptï.
Ave, quae nosti plangere
pro impiorum scelere,
cuius planctus in gaudium
con versus est per Filium.
Радуйся, которая рыдала,
когда Сын твой умирал на кресте;
твоя скорбь обратилась в радость,
когда он воскрес из мертвых.
30.
Ave, sendä kim yašïndï
baldan tatlï Teŋri sözi:
anï bizgä sen tatïrγïl,
yüz yarqïnïnda yašïrγïl!
Ave, cui iam dulcescit
quod gustatum non decrescit,
quae ab omni iam tumultu
in Divino lates vultu.
Радуйся, в которой таилось
Слово Божие, что слаще меда:
дай нам вкусить его,
укрой нас в сиянии лица Его!
31.
Ave, Maria! Usïŋnï
Teŋri tamam tügel qïldï,
qačan sendän anïŋ sözi
ten išisiz tenli boldï.
Ave, cuius intellectum
tune instruxit ad perfectum
Verbum Dei, quando carnem
ex te sumpsit non per carnem.
Радуйся, Мария! Той разум
Бог сделал абсолютно совершенным,
когда от тебя Слово Его
воплотилось без телесного действия.
32.
Ave, dünyä bolmadïqda
seni taŋlap-tïr qonušγa;
Teŋri saa nečik tüšti,
bizgä baχïp yarïlγadï.
Ave, quam ante saeculum
sibi in habitaculum
providit Dei Filius
mundo per te propitius.
Радуйся! Когда Вселенной еще не было,
Он избрал тебя обителью;
едва спустившись к тебе, Бог
посмотрел на нас и помиловал.
33.
Ave saa, kim ačïqtïŋ,
azïχ tiley kökgä kirdiŋ;
andan bizgä sen yavdïrdïŋ
kök ötmäkin häm tatïrdïŋ.
Ave, Virgo, quae gustasti
quam sit dulcis quern gestasti;
beata spes, quae perfecit,
quam tarn sanctam Deus fecit.
Радуйся, которая, взалкав
и восхотев пищи, взошла на небо;
оттуда ты заставила идти для нас дождем
небесный хлеб и дала нам вкусить его.
34.
Ave, kim yalγïz Teŋrigä
bilip-tirsen qovanmaγa;
baχtlï dzanïŋ andan tïndï
tolu qïlï häm sövündi.
Ave, Mater castissima,
beata cuius anima
dum exultat in Filio,
delectatur in gaudio.
Радуйся, которая смогла
радоваться единому Богу;
твоя счастливая душа утешилась в Нем
сполна и возрадовалась. [98]
35.
Ave, qïz, elbekligiŋdän,
kim tilesä, alïr rayγan
susun, dzannï kim esirtir,
häm aš, tïnni kim toydïrïr.
Ave, domus ubertatis,
de torrente voluptatis
te fons vitae iam potavit
et repletam satiavit.
Радуйся, Дева! От твоего изобилия,
кто хочет, получает даром
напиток, который опьяняет
душу, и пищу, которая насыщает дух.
36.
Ave, kim tïn uruχlarïŋ
muχtač devül bu dünyäniŋ
ötmekinä: Teŋri asrar,
tïn ašïnï berür aar.
Ave, Virgo, semen cuius
numquam panem vitae huius
quaerens fuit nee relictum,
sed a Deo benedictum.
Радуйся, чьи духовные дети
не нуждаются в хлебе этого мира:
Бог их питает,
дает им свою духовную пищу.
37.
Ave saa, kim köterdiŋ
barča tügel küsänčleriŋ
Teŋrigä; anda sen sïzdïŋ
yavleyin, aar oq sindiŋ.
Ave, quam desiderium
bonorum replet omnium,
cuius et sanctus gemitus
Deo non est absconditus.
Радуйся, которая возвысила к Богу
все свои совершенные желания;
ты растаяла в Нем, как масло,
и в Него же впиталась.
38.
Ave saa, kim tözlikiŋ
yöpsinip yaratqanïŋ
birikip-tir oγluŋa,
birikgänni berdi saa.
Ave, cuius substantia
apud Deum in gloria,
cuius et exspectatio
Deus fuit in Filio.
Поклон тебе, чью сущность
Творец твой принял,
усвоил Своему Сыну
и соединенное отдал тебе.
39.
Ave Kristus anasïna!
Oγluŋ qurban boldï äsä,
qurban barča andan qaldï,
töräniŋ tügeli yetti.
Ave, Mater cum Filio,
qui dixit Patri: "Venio", -
postquam holocaustomata
cesserunt atque sabbata.
Поклон матери Христовой!
Когда твой Сын пожертвовал собой,
все жертвы прекратились
и наступила полнота закона.
40.
Ave! Yazïqsïzlïqïŋnï
arzulap Teŋri köčürdi
haziz boyïŋ meŋülükgä,
olturttï öz öz oŋïnda.
Ave, Virgo, per gratiam,
quam propter innocentiam
caeli suscepit curia
ex hac mundi miseria. [99]
Радуйся! Твою безгрешность
найдя вожделенной, Бог перенес
твое святое естество в вечность
и усадил одесную Самого Себя.
41.
Ave, Maria, kim Teŋriŋ
körüvsäp sen susadïŋ:
muradïŋa emdi teydiŋ -
yüzün körä olturup turdïŋ.
Ave, Virgo, quae sitisti
fontem vivum et bibisti;
iam appares ante vultum,
quern videre libet multum.
Радуйся, Мария, которая своего Бога
желала видеть и жаждала:
теперь ты достигла желанного -
восседаешь, созерцая Его лицо.
42.
Ave, yarïχnïŋ anasï,
kim tuvurur Ata Teŋri;
yollarïŋnï ol bašladï,
meŋülük tavγa yetkirdi.
Ave, Lucis verae Mater,
quam emisit Deus Pater
ipse semper te deduxit
et ad montem sanctum duxit.
Радуйся, мать Света,
рожденного Богом-Отцом;
Он приготовил пути твои,
доставил тебя на гору вечности.
43.
Ave, qïz, χannï tuvurγan,
šaytannï erksiz etkän!
asrovïŋ bizgä teyirgil,
meŋülik oŋγa yetkirgil!
Ave, per quam salus datur,
per quam hostis triumphatur,
per te Deum collaudamus,
per te nullum formidamus.
Радуйся, Дева, родившая Царя,
который лишил сатану мочи!
Даруй нам покров свой,
помоги достичь вечного блаженства.
44.
Ave, χatunlarnïŋ dačï!
Oγuluŋ saa keydirdi
türlü-türlü keyitlerni,
öz oŋïnda olturγuzdï.
Ave, Regina nobilis
casta simul et humilis
astans a dextris Filio
vestitu pulchra vario.
Радуйся, корона (венец) женщин!
Твой сын одел тебя
во всевозможные облачения
и усадил одесную Себя Самого.
45.
Ave, qïz, kim erdeŋlikiŋ
erür kermen meŋü χannïŋ:
tiri bulaχ andan aγar,
Teŋri öz kensi alγïšlar.
Ave, sancta virginitas,
Regis aeterni civitas,
quam fons vivus laetificat,
altissimus sanctificat.
Радуйся, Дева, чья девственность
стала твердыней вечного Царя:
струится из нее живой поток,
Сам Бог его благословляет.
46.
Ave sen, qïz, kim qollarïŋ,
avuzïŋ daγïn saγïnčiŋ
barča birgä qopsap turur,
ögünč tekši berip turur.
Ave, quam suo nomine
Christus instruxit psallere
ore, corde, operibus
sapienter prae omnibus.
Радуйся, Дева, чьи руки,
чьи уста и чьи помыслы
все вместе поют псалмы,
единогласно возносят хвалу. [100]
47.
Ave, alγïšnïŋ yïχövi,
yarlïγamaqnïŋ anasï!
Saa yïγlap kim yügünür,
maγat-tïr, kim yarïlγatïr.
Ave, templum iustitiae,
Mater misericordiae,
qua pauperum suspiria
promerentur remedia.
Радуйся, храм благословения,
мать милосердия!
Кто, плача, поклоняется тебе,
непременно обретает милость.
48.
Ave, kimniŋ sözlägäni
häm köŋüldägi saγïnčï
barča teŋrilik us erür,
barča haqïl, bilik turur.
Ave, cuius locutio
et cordis meditatio
summam docet prudentiam
patrisque sapientiam.
Радуйся, чьи речи
и сердечные помыслы -
все суть божественная мудрость,
все суть разум, знание.
49.
Ave saa, qïz, kim övdiŋ
Teŋrini daγïn körgüzdiŋ!
Bu yoluŋa kim-kim kirer,
Yesusïŋa maγat yeter.
Ave, quae laudis hostiam
Deo reddis et gloriam;
tu iter, quo qui graditur,
illi lesus ostenditur.
Поклон тебе, Дева, которая Бога
восхвалила и взору явила!
Кто бы на этот путь ни вступил,
непременно достигнет твоего Иисуса.
50.
Ave, kimniŋ totaqlarï
bal-šekerdän-tir köp tatlï!
Anlardan bizgä tögüldi
tïn azïχï, Teŋri sözi.
Ave, cuius sunt labia
super favum perdulcia
quae Salvator aperuit
et se laudare docuit.
Радуйся, чьи губы
много слаще меда и сахара!
С них излилась для нас
духовная пища, Слово Божье.
51.
Ave, erdeŋ tuvurdačï!
Zeytin aγačγa ovšadï
boyïŋ, bizgä qačan tökti
mirronïmïznï - Kristusnï.
Ave, Virgo puerpera
ut oliva fructifera
vasis misericordiae
rorem profundens gratiae.
Радуйся, девственная Родительница!
Оливковому дереву уподобилось
тело твое, когда источило нам
наш елей - Христа.
52.
Ave, körümlisen Sion!
Sendän čïχtï kerti Aaron,
ulu papaz; ol ölgendä
bošov teydi tutγunlarγa.
Ave, per quam bonus unus
pietatis dedit munus
his, qui bona non fecerunt
sed peccantes erraverunt. [101]
Радуйся, ты великолепный Сион!
От Тебя происходит истинный Аарон,
первосвященник; когда он умер,
узникам пришло освобождение.
53.
Ave, kim enč köŋüliŋdän
Teŋrigä kötürdiŋ qurban
öz bavursaqïŋ Yesusnï:
bizni tirgizmekgä öldi.
Ave, quae voluntariam
Deo dedisti hostiam,
confessa nomen domini,
in quo est salus homini.
Радуйся, которая по своей доброй воле
Богу в жертву принесла
недро свое - Иисуса:
Он умер ради нашего воскрешения.
54.
Ave saa, kim kügürčinley
munduz egeč sen učmïšley
yürüp barčalarnï ozdïŋ,
söygen > sövgen eminčdä sen qondïŋ.
Ave, simplex ut columba,
quae de mortis huius tumba
sumptis pennis avolasti
ad quietem, quam amasti.
Поклон тебе, которая, словно голубка
невинная, воспарив,
опередила всех
и села в возлюбленном покое.
55.
Ave, könülük äväli!
Könü egeč oγluŋ öldi;
sövüngäysen soŋï kündä,
oγulïŋ > oγuluŋ öčin qačan alsa.
Ave, cuius iustitia
in caeli floret curia
in extreme laetaberis,
quando vindictam videris.
Радуйся, начало справедливости!
Будучи правым, умер твой Сын;
ты возрадуешься в последний день,
когда Сын твой отомстит за Себя.
56.
Ave, kimgä, qačan köčti
bu dzähandan, utru turdï
Kristus, meŋi χannïŋ ovlï,
tïn Israhelniŋ Teŋrisi.
Ave, cuius in occursum
vitae huius post decursum
Christus gaudens exsurrexit,
quia mundam te conspexit.
Радуйся, навстречу которой, когда уходила
из этого мира, вышел Христос,
Сын вечного Царя,
Бог духовного Израиля.
57.
Ave, baχtlï, kimniŋ oγulï
χačda qačan kim asïldï,
tözmey yer tïnčï titredi,
künniŋ yarïχï qarardï.
Ave, per cuius Filium
plagae sanantur cordium
quorum facta contritio
Dei constat iudicio.
Радуйся, счастливая, чей Сын
когда был повешен на кресте,
не выдержав, потряслись устои земли,
померк свет солнца.
58.
Ave! Meŋü tïnč qonušïŋ
erür yeri arïlarnïŋ;
bu qaravnï saa berdi,
toγuz ay kim sendä qondi.
Ave, cuius in saecula
sunt Regis tabernacula,
quieta commoratio,
felix sanctorum mansio.
Радуйся! Твоя вечная тихая обитель -
местопребывание святых;
эту награду тебе дал Тот,
Кто девять месяцев ютился в тебе. [102]
59.
Ave, kim bolmïšsen aar
ana, kim Teŋridän tuvar
sözley; alay bizgä teydi,
ten keyinip, Teŋri sözi.
Ave, cuius Filius est
per quern Deus locutus est,
in qua carne se induit
Verbum, Deus quod genuit.
Радуйся, которая стала Тому
матерью, Кто рожден от Бога
как Слово; так даровано нам,
воплотившись в тело, Слово Божье.
60.
Ave saa, kim Teŋrigä
dzanïŋ häm teniŋ hämäšä
susap turup ičip-tirsen,
etezgä siŋirip-tirsen.
Ave, cuius mens iugiter
caro quam multipliciter
sitivit in te vigilans
ad te Deus et iubilans.
Поклон тебе, чья душа и чье тело
всегда жаждали Бога
и которая испила
и впитала Его в плоть.
61.
Ave, sïrïn barča bilgen,
kim Teŋriniŋ sendä bolγan
išlerini ayta bildiŋ,
apostellergä bildirdiŋ.
Ave, Virgo puerpera
quae mira Dei opera
in te f acta christicolis
nuntiasti discipulis (~ apostolis).
Радуйся, знавшая все Его таинства,
сумевшая поведать
соверившиеся в Тебе деяния Бога,
возвестившая их Апостолам.
62.
Ave sen, qïz, arïlarnïŋ
qovančï häm frištälerniŋ!
Kökgä seni uzattïlar,
yïrlap Teŋrini ögdiler + övdiler.
Ave, Virgo, spes sanctorum
septa choris angelorum
te assumptam super caelos
dulcis decet hymni melos.
Радуйся, Дева, радость
святых и ангелов!
Они проводили Тебя на небеса,
воспевая хвалу Богу.
63.
Ave saa, Teŋri kimni
otdan kečirip sïnadï;
sïzγan kümüšley balqïdïŋ,
Yesusnï qačan törädiŋ.
Ave, Virgo, quam probavit
igne Deus et purgavit,
ut argentum splenduisti
quando Christum genuisti.
Поклон тебе, кого Бог
испытал, пропустив через огонь;
ты засверкала, как расплавленное серебро,
когда родила Иисуса.
64.
Ave! Yersen yemiš bergän,
Hava sïγïtïn kätirgän.
Aŋar kimler kim inanγay,
Teŋrini körüp qovanγay.
Ave, terra, ferens Fructum,
qui deter sit Evae luctum,
quod qui pie confitentur,
vultu Dei perfruentur. [103]
Радуйся! Ты - земля, давшая Плод,
Который унял скорбь Евы.
Те, кто уверуют в Него,
увидят Бога и возрадуются.
65.
Ave sen! Tavlarnïŋ tavï
sendän kiši kesmeyin sïndï,
tavγa taš ~ taš tavγa kim bitip östi,
kök-yerni barča toldurdï.
Ave, de qua mons montium
sine manu caedentium,
primo lapis, mons postea
mundi crevit in area.
Радуйся ты! Гора гор
отломилась от тебя, хотя люди не отсекали,
камень, который вырос в гору,
заполнил все небо и землю.
66.
Ave, kim tatlï ovlïŋa
öz öziŋ körüp turγanda
ötli sirkä ičirdiler,
χačqa kerip öltürdiler.
Ave, Mater, cuius Natus
a ludaeis est potatus
felle simul et aceto,
te vidente datus letho.
Радуйся, сладкому Сыну которой,
когда ты сама стояла и смотрела,
дали испить уксуса с желчью,
распяли на кресте и убили.
67.
Ave, yarlï, yoχsïl bolγan,
soyurγamaq bizgä tapγan!
Teŋri saa boldï boluš:
anda bizgä bar qutuluš.
Ave, pauper et egena
gratiarum vere plena,
est adiutor tuus Deus,
quo salvatur homo reus.
Радуйся, которая была убогой, неимущей
и обрела помилование для нас!
Бог был Тебе в помощь:
в Нем спасение для нас.
68.
Ave, kimgä yaš yašïndan
us övretmiš Teŋri tuvγan
söz, kim anïŋ köp taŋlarïn
ayta bilipsen barčasïn.
Ave, quam Deus aluit,
quam Verbum Patris docuit,
ut eius mirabilia
pronunciares omnia.
Радуйся, которую с молодых лет
учил мудрости рожденный Богом
Глагол, которая смогла поведать
все многочисленные Его таинства (чудеса).
69.
Ave, kimgä yamγurleyin
soyurγal yavdï Teŋridin
anča čaqlï, kim bu dzähan
toldï barča sarχïtïŋdan.
Ave, perfusa gratia,
ut solet vellus pluvia,
cuius exuberantia
mundi complevit spatia.
Радуйся, на которую дождем
излилась милость от Бога
в такой мере, что этот мир
весь наполнился ее остатками.
70.
Ave, kimniŋ oŋ qolïnï
tutturγanda yaratqanï
köktägiler barča saptï,
üstüŋgü orun saa teydi.
Ave, quae nihil perperem
gessisti, cuius dexteram
Christo tenente pervia
caeli tibi sunt atria.
Радуйся ты, чей Творец
когда позволил стать одесную Себя,
все находящиеся на небесах отступили,
самое почетное место досталось Тебе. [104]
71.
Ave saa, kökniŋ körki,
dünyäniŋ sen tireki,
öktemniŋ müüzin sïndïrγan,
miskinni baχtγa teyirgän.
Ave, prima columnarum,
orbem portant quae terrarum,
cornu frangens sublimium
et exaltans humilium.
Поклон тебе, красота неба,
ты - подпора (колонна) мира,
благодаря которой
сломлен рог гордеца, а убогие
удостоились блаженства.
72.
Ave! Ölümniŋ bavlarïnï
üzdi bizgä kok-yer χanï,
qačan senden, alyïš yeri,
yemiš bolup bizgä teydi.
Ave, qua mortis vincula
solvit Rex ante saecula,
salutem operatus est
nostram, cum de te Natus est.
Радуйся! Пута смерти
разорвал для нас Царь неба и земли,
когда от тебя, земля благословения,
достался нам в виде Плода!
73.
Ave, eminč yeri bolγan,
er yüzüni heč körinägän,
kerti Sion kögisiŋ boldï:
Yesus bizgä andan čïqtï.
Ave, cuius locus pacis
dat quietem, fac, quod facis,
ora pro his, quos impugnat
caro, menti quae repugnat. [105]
Радуйся, ставшая местом покоя,
хотя ты никогда не видела лица мужа,
лоно твое стало настоящим Сионом:
из него ради нас вышел Иисус.
74.
Ave saa, qïz, saγïnγan
Bey Teŋrini häm tilegän
meŋü yïllarnï, kim ertmes
meŋülükgä ne tügenmes.
Ave, Virgo, quae cogitas,
quae sit Dei antiquitas,
cuius finis nullus erit,
ubi nihil prorsus perit.
Поклон тебе, Дева, думавшая
о Господе Боге и желавшая (нам)
вечных лет, которые не проходят
вовек и не кончаются.
75.
Ave, Teŋriniŋ qaznasï,
mannasïn kimgä asrattï
ötmekley kökdän yavdïra,
klisiasïnï toydura.
Ave, manna candidior
de qua fit melle dulcior
panis, quo caeli curia
vivit nee non ecclesia.
Радуйся, сокровищница Бога,
которой Он дал обрести свою манну,
изливая ее дождем с неба, как хлеб,
наполняя ею Свою Церковь.
76***.
Ave Yesusnïŋ anasïna,
ave ananiŋ oγluna!
Alγïš bizgä ol kim bersin,
övdürgän ana yalbarsïn!
Alay bolsun!
Ave Fili, salve Mater,
ave summe Deus Pater,
quern sanctorum exercitus
omnisque laudat spiritus.
Поклон Матери Иисуса,
поклон Сыну Матери!
Пусть достохвальная Мать умоляет,
чтобы Он дал нам благословение!
Да будет так!
76'.
Ave, oγul! Ave, ana!
Ave sen, üstüngi Ata,
kinini köktägi hazizlär
över, barča frištälär ~ učmaqlï tïnlar!
Поклон Тебе, Сын! Поклон тебе, Мать!
Поклон Тебе, Всевышний Отец,
Которого святые на небесах
восхваляют и все ангелы ~ райские духи! [106]
 
*72 об.: 11 - 73: 5
1.Yesus, bizim yuluγmamïz,
söymeklikniŋ > söyüšliχniŋ tutturuqïmïz!
Kökni-yerni sen yarattïŋ,
soŋ zämanädä kiši boldïŋ.
Iesu, nostra redemptio,
amor et desiderium,
Deus, creator omnium,
homo in fine temporum.
Иисусе, наш выкуп,
связующая сила (клей)
нашей любви!
Ты создал небо и землю,
наконец стал человеком.
2.
Mürvätiriä sen yeŋdirip,
yazïχïnïiznï kötirdiŋ;
qattï ölinigä kirip,
ölimdän bizni čïχardïŋ.
Quae te vicit dementia,
ut ferres nostra crimina
crudelem mortem patiens,
ut nos a morte tolleres?
Поддавшись доброте Своей,
Ты наши понес грехи;
приняв жестокую смерть,
избавил от смерти нас.
3.
Tamuχ qabaqïnï buzup,
tutγunlarnï sen qutqardïŋ;
tušmannï yeŋdäči bolup,
Ataŋa teŋdeš olturdïŋ.
Inferni claustra penetrans,
tuos captives redimens,
Victor triumpho nobili
ad dextram Patris residens. [107]
Сокрушив врата ада,
Ты спас узников;
став победителем супостата,
воссел как равный Своему Отцу.
4.
Oš ol rahiniiŋä körä
yanianïmïznï kečirgil!
Muradïnïzya teyirä
yüziŋ körgüzüp toydïrγïl!
Ipsa te cogat pietas,
ut mala nostra superes
parcendo et voti compotes
nos tuo vultu saties.
Вот по этой милости Твоей
прости нам наше злое!
Позволь нам достичь вожделенного -
вдоволь лицезреть лик Твой!
5.
Senden, Yesus, sövünčimiz
bolsun, kini sen qarovïmïz
ol dzehanda; meŋilükkä
qovanalïm dideriŋä!
Tu esto nostrum gaudium,
qui es futurum praemium;
sit nostra in te gloria
per cuncta semper saecula.
Да будет от Тебя, Иисус, наша радость,
ибо Ты наша награда
на том свете; вовек
будем радоваться лику Твоему!
6.
Kökgä aγïnγan Yesusγa
övdü teydi. Teŋri Ata,
saŋa, aŋa, Arï Tïnγa
bir yügünč teysin siz üčövgä!
Gloria tibi, Domine,
qui scandis super sidera,
cum Patre et Sancto Spiritu
in sempiterna saecula.
Иисуса, вознесшегося на небеса,
достигло славословие. Бог-Отец,
до Тебя, до Него, до Святого Духа -
до Вас Троих пусть дойдет единый поклон! [108]
 
 
Лист 73:6-19
 
Автор гимна – поэт Венанций Фортунат, епископ из Пуатье (Пуатьерский): Venantius Fortunatus (530/540-600). Гимн исполнялся во время вечерней службы на Пасхальной не­деле. Латинский оригинал гимна по Вильяму Бангу.
Кыпчакский вариант
Латинский вариант
1.
Söz etiz bolup turur
arï qïz Mariamdan.
Sövünc bizgä bolup turur,
dünyägä tirilik berilip turur.
Kristus bizgä bolup > toγup turur
arï qïz Mariamdan.
Verbum caro f actum est
ex Virgine Maria.
In hoc anni circulo
vita datur saeculo
nobis nato parvulo
de Virgine Maria.
Слово стало плотью
через Святую Деву Марию.
Радость пришла к нам,
миру дана жизнь.
Христос явился ~ родился для нас от
Святой Девы Марии.
2.
Čoχraχ öz özindän > özenindän
el üčün aχa durur > turur,
yazuχïn buza durur > turur
arï qïz Mariamdan.
Fons in suo rivulo
nascitur pro populo,
fracto mortis vinculo
a Virgine Maria.
Источник сам из себя самого
~ сам из своей реки
течет для людей,
уничтожает их грехи
благодаря Святой Деве Марие.
3.
Yulduz quyašnï toγurdï,
quyaš tirilikni keltirdi;
erdeŋ eksik bolmadï.
Stella solem protulit,
sol salutem contulit,
nihil tamen abstulit
a Virgine Maria.
Звезда родила солнце,
солнце принесло жизнь;
девственность не умалилась.
4.
Er yazuχïn bilmäyin,
börlendi quru čïbuχ,
bitti alγïšlï oγul
arï qïz Mariamdan.
Sine viri copula
florem dedit virgula,
qui manet in saecula
cum Virgine Maria.
Не познав греха с мужем,
пустила почку сухая ветка,
вырос благословленный Сын
от Святой Девы Марии.
5.
Adam yazuχï üčün
ölümlüχ bolduχ edi;
Kristus yarïlγap medet etti
arï qïz Mariamdan.
Adam porno vescitur
et sudor repellitur
sui vultus hodie
per Virginem Maria.
За грех Адама
мы стали смертными;
Христос смиловался и помог (спас)
благодаря Святой Деве Марие.
6.
E, ol alγïšlï χatun,
kimdän Beyimiz toγdï:
dünyä yazuχïn yuldï.
О beata Femina,
cuius ventris sarcina
mundi lavit crimina
per Virginem Maria. [109]
О, благословленна та Жена,
от которой Господь наш родился:
Он выкупил грехи мира.
7.
Bu Beyimizni ölelim ~ övelim,
sïy tabuχnï qïlalïm:
"Bahadursen!" - degälim!
Illi laus et gloria,
decus et victoria,
honor, virtus, gratia
cum Virgine Maria.
Восхвалим нашего Господа,
совершим почтительный поклон,
скажем: "Ты - могуч (герой)!".
8.
Kristusnïŋ alγïšlï χanï > qanï
yazuxïmïznï yuldï,
barčaγa taŋlančïχ boldï
arï qïz Mariamdan.
О lesu dulcissime,
vita, cibus animae,
nos a culpis redime
cum Virgine Maria.
Благословенная кровь Христа
выкупила наши грехи,
чудо свершилось для всех
благодаря Святой Деве Марие.
 
 
*73 об.: 1-2
Arïlarnïŋ [ariχlarniŋ] küsänči,
barčaγa medet bolγul!
Tušman yekni sen sürgül,
sen bizni yarïlγaγïl!
Amen!
 
*74:1-16
1.Xannïŋ alämläri čïqsïn,
χačnïŋ yarïqï balqïsïn!
Tenniŋ tenni kim yarattï,
χačqa temir mïχ qadadï.
2.Sarp süŋgü kövüsin
sančïp,
su qan bilä ayïsdïrdi;
yuluv dep anlarnï tögüp,
yazïqlarïmïznï yuvdï.
3.Teŋri kim dzinslerni bilsin,
anlar aŋar kim tabunsïn,
tolsun Baud qopsaγanï:
aγač bolγay dep sebebi.
4.Qutlu tüpdän terek bitti,
körki ingän-tür haybatlï:
χannïŋ qanï - čičekleri,
Teŋri-tur anïŋ yemiši.
5.Xač alγïšlï qollarinda
kör qïymätsiz ulu baha:
dünyä yetmes barča aŋa,
kim layïχ bolγay utrusuna.
6.Täräzüdek, bir bašïnï
endirip, birin kötürdi,
Yesus alay, bek tamuqnï
buzup, oldza köp čïγardï.
7.Ä χač, eynek umunčïmïz,
teysin saŋa yügünčimiz!
Bu qutlu qïn čaqlarïnda
bošov teysin yašlï közgä!
8.Üčlüksen sen, bir Teŋrimiz;
övsin seni dzanlarïmïz!
Yulunγanlarnï χač özä
bašlap yetkir meŋülükkä!
Amen!
 
*74 об.: 1-19
1. Inanïrmen barčaλa erkli Ata Teŋrigä, kökni-yerni, barča körünür-körünmeznï yaratti dey.
2. Daγï bir Beyimiz Yesus Kristusγa, Teŋriniŋ yalγuz tuvγan ovlu dep, kim barča zämanä-lärdän burun Atadan tuvup turur, Teŋri Teŋridän, Yarïχ Yarïχtan, čïn Teŋri čïn Teŋridän, etilmey Ataγa tözdeš tuvup turur; andan ulam bar barča bolγan turur.
3. Kim biz azamlar üčün daγïn bizim oŋïmïz üčün kökdän enip, Arï Tïndan ulam erdeŋ ana Mariamdan ten alïp, kiši bolup turur.
4. Pont Pilat yarγulap χačqa kerilmiš, qïn körüp, kömülüp turur.
Basa üčünči kündä ölümdän qoptï bitüvlär aytqanča.
Kökkä aγïnmïš, Atanïŋ oŋïnda olturup tu­rur.
5. Yenä haybat bilä kelmek turur tirilerni, ölülerni yarγulama; χanlïχïnïŋ uču bolmaγay.
6. Basa inanïrmen tirgiziči Bey Arï Tïnγa, kim Ata-Ovuldan önä durur.
7. Aŋar Ata, Ovul bilä bir meŋüdeš Teŋri dep övünčlü ~ övünčli tabunmaqïmïz kerek tu­rur; bügülärden ulam ol sözlep turur.
8. Basa inanïrmen bir arï katolik daγï apostolik kliseaga.
9. Künermen bir baptisma dep yazïqlarnïŋ bošatmaγïna.
Küyüp turupmen ölülerniŋ qopmaqlïγïn > qopmaqlïqïn daγï meŋü tirilikni. Amin!
 
*75 - 75 об.
1.Saγïnsam men bahasïz qanïnï,
kim Xrïstoz töktü, sövüp qulunï,
tïyalman yašïmnï.
Kim unutγay munča yigilikni?
Kim, ičip tatlï čoqraq suvunï,
toydïrdï dzanïnï?
2.Yezuz tatlï, äč yamansïz ägäč,
nä qïynarsen, äč yazïqsïz ägäč,
öz nazik boyuŋnï?
Män qaraqčï, sän kök χanï ägäč,
män yamanlï, sän ayïpsïz ägäč,
ältirsän χačïmnï!
3.Äč bolmačï nämägä näk berdiŋ
munča ulu baha, näk tölädiŋ,
ä dzömärt χanγïnam?
Anča mï köp sövmäkdän äsirdiŋ,
kim χačqa minmägä uyalmadïŋ,
ä tatlï Beyginäm?
4.Mindiŋ χačqa, kim biz dä minäli;
sövdiŋ bizni, kim säni söväli,
dünyäni unutup;
qanïŋ töktüŋ, kim biz yuvunalï;
ämgäk tarttïŋ, kim bizlär arïnalï,
yazïqlarnï qoyup.
5.Yürüp-yügrüp armayïn yätmägä
uämaqtaγï älbäk mäŋü toyγa,
boluš, kim baralï!
Amen!
 
*76: 1-20
1.Kün tuvušnïŋ bučγaqïndan
batïšdaγï kirivgä deyin
erkli Kristusnï öväli,
qïz-anadan dep törädi.
2.Gabriel frišta ïdïrdï,
Mariamγa sövünčlädi:
"Teŋri seni soyurγadï:
"Ovluma bol, - dep, - anasï".
3.Meŋü Teŋriniŋ öz sözi
keydi quluniŋ tenini,
ten ten bile qutqaruvsap,
itlänmišlärni tabuvsap.
4.Tuvurdačï qïz köksünä
kökniŋ čïγï tüšüp kirä,
tuvurniaγannï tuvurdï,
bilinniägänni bildirdi.
5.Sili oγlannïŋ kövüsi
boldï Teŋriniŋ qonušï:
erniŋ yüzün heč körmägän
aylï boldï yalaŋ sözdän.
6.Anasïnda baqlï Yohan,
ulu sövünč alïp andan,
eki qarïn öte kördi
meŋü yarïχlïq Teŋrini.
7.Utru beyinip tabunmïš;
andan Elizabet aytmïš:
"Kop egilik niaa teymiš,
ovluni Beyini tanïmïš".
8.Yüsüp, qïznïŋ bollašmïšï
sezdi äsä, saarγa tüšti,
alniazlïqγa saγïš etti.
Andan kelip frištä ayttï:
9."Qorqmaγïl, Daud uruyï!
Arï Tïndan aylï boldï
profet aytγanča: "Kötürdi
qïz, qïz ägäč, Enianuelni".
10.Munïŋdey taŋïs kini kördi?
Quru čïbuχ yemiš berdi:
qïzdan Atasï törädi,
törättäči yaŋla tuvdï.
11.Kökniŋ nurï etiz keydi,
kir yuqturmay sazγa tüšti,
biz čïγardï sasïlarnï,
öz yarïqïnï eksitmädi.
12.Kertek ačmay ešikini,
küyöv čïqtï; sövünäli,
biz barčalarnï ündetti
toyγa - yürüp yügüräli!
13.Tuvurur Ataγa ögünč,
tuvγan Ovuluna beyenč,
Arï Tïnya sövünč bolsun -
teŋ tabuχ üč teŋdäšgä teysin!
14.Kristus bizni alγïšlasïn,
töräsinä bütün etsin,
köp egilikdä yašatsïn,
hörmät, düvlät daγïn baχt bersin! Amen!
 
*80: 1-9
Bir erkli yarlïγančlï Teŋri, yazuqsïz [...sis], biz miskin azam üčün, öz Arï Tïn erkinden ulam arï qïz Mariamdan boy yaratup kensinä, azam boldï, ämgäk ölümgä azam yolunča tilep kirdi.
Ölümden yänä erkli čïγup kökkä bardï.
Soŋra kelip inanmaγanlar örtli tamuχqa tüšürgergeč, inanγanlar alγač meŋü učmaqnïŋ tïnčïna yänä qaytqay.
Yesus Kristus čïn Teŋri, meŋü biziŋ qutqardači. Alley-oχ Teŋrigä inanγanïmïz, kim kensi čïn Teŋri bizni üyretti. Amen!
 
 
[[Kategori:Tarihî belgeler]]