Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu Ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun: Revizyonlar arasındaki fark

İçerik silindi İçerik eklendi
Nosferatü (Tartışma | katkılar)
başlık
Nosferatü (Tartışma | katkılar)
düzenleme devam
12. satır:
 
===Kuruluş ===
 
'''Madde 1''' – Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile verilen görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak üzere Ankara'da bir Anayasa Mahkemesi kurulmuştur.
 
===Üye sayısı===
 
'''Madde 2''' – Anayasa Mahkemesi, onbir asıl ve dört yedek üyeden oluşur.
 
=== Seçilme yeterliği ===
 
'''Madde 3''' – Anayasa Mahkemesi asıl ve yedek üyeliğine seçilebilmek için aşağıdaki şartları haiz bulunmak gerekir:
 
:'''1.''' Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıştay'da başkan ve üye olmak; veya
 
:'''2.''' Kırk yaşını bitirmiş, altmışbeş yaşını doldurmamış, yükseköğrenim görmüş ve kamu hizmetlerinde en az onbeş yıl fiilen çalışmış veya yükseköğretim kurumlarında en az onbeş yıl öğretim üyeliği yapmış olmak şartıyla:
 
::'''a)''' Yükseköğretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında öğretim üyesi; veya
 
::'''b)''' Yükseköğretim Kurulu başkan veya üyesi veya Yükseköğretim Kurumu rektör veya dekanı veya müsteşar, müsteşar yardımcısı, general, amiral, büyükelçi, bölge valisi veya vali,
::Olarak görev yapmak; veya
 
::'''c)''' Mesleğinde avukat olarak fiilen onbeş yıl çalışmış olmak; ve,
Olarak görev yapmak; veya
 
::c) Mesleğinde avukat olarak fiilen onbeş yıl çalışmış olmak; ve,
 
:'''3.''' Hakimlik mesleğine alınmamayı gerektiren bir suçtan hüküm giymemek veya bu gibi suçlardan dolayı ceza kovuşturması altında bulunmamak ve hakimlik mesleğine alınmasına engel bir hali olmamak.
 
==İkinci Bölüm: Üyelerin, Başkan ve Başkanvekilinin Seçimi==
 
===Üyelerin seçimi ===
 
'''Madde 4''' – Cumhurbaşkanı, iki asıl ve iki yedek üyeyi Yargıtay, iki asıl ve bir yedek üyeyi Danıştay, birer asıl üyeyi Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıştay genel kurullarınca kendi başkan ve üyeleri; bir asıl üyeyi
Yükseköğretim Kurulunun kendi üyesi olmayan yüksek öğretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarındaki öğretim üyeleri içinden; üye tamsayılarının salt çoğunluğu ile her boş yer için gösterecekleri üçer aday içinden; üçasıl ve bir yedek üyeyi ise 3 üncü maddenin (2/b) ve (2/c) bentlerinde sayılanlar arasından doğrudan seçer.
 
Satır 60 ⟶ 58:
 
===Üye seçilenlere tebligat===
 
'''Madde 5''' – Cumhurbaşkanı, Anayasa Mahkemesi asıl ve yedek üyeliklerine seçilenleri, Anayasa Mahkemesi Başkanlığına bildirir. Anayasa Mahkemesi Başkanlığı durumu, seçilenlere yazı ile tebliğ eder.
 
Seçilenlerin ad ve soyadları Resmi Gazetede yayımlanır.
 
===Seçilenlerin görevi kabul etmemesi===
 
'''Madde 6''' – Anayasa Mahkemesi üyeliğine seçilenlerden bu görevi kabul etmeyenlerin adları, Anayasa Mahkemesi Başkanı tarafından Cumhurbaşkanlığına ve aday gösterilmesi söz konusu ise ilgili kurula bildirilir. Bu tarihten itibaren bir ay içinde 4 üncü maddedeki usule göre yenileri seçilir. Aday gösterecek kurulların tatilde bulunması halinde aday gösterme ve üye seçimi, tatilin bittiği günden itibaren bir ay içinde yapılır.
 
===Andiçme===
 
'''Madde 7''' – Anayasa Mahkemesi üyeleri görevlerine başlamadan önce, Mahkeme Başkanının davet edeceği Cumhurbaşkanı,Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı,Başbakan, yüksek mahkeme başkanları, Adalet Bakanı, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Danıştay, Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi başsavcıları, Sayıştay Başkanı, Yükseköğretim Kurulu Başkanı, üniversite rektörleri, hukuk, iktisat ve siyasal bilimler fakülteleri dekanları ve Anayasa Mahkemesinin emekli başkan ve üyeleri huzurunda, Anayasa Mahkemesi asıl ve yedek üyelerinin oluşturacağı kurul önünde aşağıdaki andı içerler:
 
Satır 84 ⟶ 81:
 
===Başkan ve Başkanvekili seçimi ===
 
'''Madde 8''' – Anayasa Mahkemesi, asıl üyeleri arasından gizli oyla ve asıl üye tamsayısının salt çoğunluğu ile dört yıl için bir Başkan ve bir Başkanvekili seçer. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler.
 
Satır 93 ⟶ 90:
 
===Yönetim ve temsil ===
 
'''Madde 9''' – Anayasa Mahkemesinin yönetimi ve temsili Başkana aittir. Başkanlığın boş veya Başkanın özürlü veya izinli olması hallerinde Başkana ait görev ve yetkiler Başkanvekili tarafından yerine getirilir ve kullanılır. Başkanvekilinin de bulunmaması durumunda mahkemeye en kıdemli asıl üye başkanlık eder.
 
 
===Üyeliklerde boşalma===
 
'''Madde 10''' – Anayasa mahkemesi üyeliklerinde her ne sebeple olursa olsun boşalma olduğu takdirde, 4 ve 6 ncı maddelerde gösterilen şekilde işlem yapılır.
 
==Üçüncü Bölüm: Üyeliğin Sona Ermesi==
Satır 110 ⟶ 107:
 
===Üyelikle bağdaşmayan haller ===
 
'''Madde 11''' – Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyeleri asli görevleri dışında resmi veya özel hiçbir görev alamazlar, görev alanlar çekilmiş sayılırlar. Bu husus Anayasa Mahkemesince karara bağlanır.
 
===Emeklilik ve çekilme===
 
'''Madde 12''' – Anayasa Mahkemesi başkan ve üyeleri altmışbeş yaşını doldurunca istekleri olmasa dahi emekliye ayrılırlar.
 
Satır 125 ⟶ 122:
 
===Hüküm giyme, hastalık ve devamsızlık===
 
'''Madde 13''' – Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyeliği, 11 ve 12 nci maddelerde yazılı haller dışında;
 
:'''1.''' Hakimler ve Savcılar Kanununa göre hakimlik ve savcılık mesleğinden çıkarılmayı gerektiren bir suçtan dolayı kesin hüküm giyilmesi halinde kendiliğinden;
 
:'''2.''' Görevin sağlık bakımından yerine getirilemeyeceğinin sağlık kurulu raporuyla kesin olarak anlaşılması veya göreve izinsiz veya özürsüz ve aralıksız olarak onbeş gün veya bir yılda toplam otuz gün süre ile devam edilmemesi hallerinde Anayasa Mahkemesi üye tamsayısının salt çoğunluğunun kararıyla;
 
:Sona erer.
Sona erer.
 
==Dördüncü Bölüm: Özlük İşleri==
 
===Özlük İşleri===
 
'''Madde 14''' – Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyelerinin sicillerinin tutulması, izinleri ve sağlık durumları ile ilgili hükümler (Ek ibare : 4/7/2001 - KHK- 631/10 md.) tedavi giderlerinin ödenmesine ilişkin esas ve usuller ve duruşmalı işlerde ve törenlerde giyecekleri kisveler ve öteki özlük işleri Anayasa Mahkemesi içtüzüğü ile düzenlenir.
 
:Anayasa Mahkemesi Başkanı ve üyelerine Yüce Divan sıfatıyla bakılan veya
Satır 155 ⟶ 151:
:Yıllık ve mazeret izinleri Başkan tarafından verilir.
 
:===Emeklilik hakları ===
 
:'''Madde 15''' – Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyelerine emeklilik hakları bakımından 8 Haziran 1949 tarihli ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu ile ek ve tadilleri uygulanır.
 
Satır 165 ⟶ 161:
 
 
===Raportörler ===
 
'''Madde 16''' – Anayasa Mahkemesine, çalışmalarında yardımcı olmak üzere yeteri kadar raportör verilir.
 
Satır 186 ⟶ 182:
 
===Genel Sekreterlik ===
 
'''Madde 17''' – Anayasa Mahkemesi Başkanlığına bağlı olarak genel sekreterlik teşkilatı kurulur.
 
Satır 197 ⟶ 193:
 
===Görev ve yetki===
 
'''Madde 18''' – Anayasa Mahkemesinin görev ve yetkileri şunlardır.
 
:'''1.''' Kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün veya bunların belirli madde ve hükümlerinin şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılıkları iddiasıyla açılan iptal davalarına bakmak;
 
:'''2.''' Mahkemelerce kendisine Anayasanın 152 nci maddesine göre intikal ettirilen işleri ve Yüce Divan sıfatıyla çalışırken veya siyasi partilerin kapatılmasına ilişkin davalarda aynı madde gereğince ön mesele olarak bakması gereken işleri karara bağlamak;
 
:'''3.''' Cumhurbaşkanını, Bakanlar Kurulu üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay,Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi başkan ve üyelerini,başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ve Sayıştay başkan ve üyelerini görevleri ile ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılamak;
 
 
:'''4.''' Siyasi partilerin kapatılması hakkındaki davalara bakmak;
 
:'''5.''' (Değişik : 3/7/1997 - 4280/1 md.) Siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğunun denetimini yapmak;
 
:'''6.''' (Değişik : 3/7/1997 - 4280/1 md.) Milletvekillerinin yasama dokunulmazlıklarının kaldırılmasına veya milletvekilliğinin düşmesine veya milletvekili olmayan bakanların dokunulmazlığının kaldırılmasına Türkiye Büyük Millet Meclisince karar verilmesi hallerinde, ilgililerin Anayasa veya İçtüzük hükümlerine aykırılık iddasına dayanan iptal istemlerini karara bağlamak;
 
:'''7.''' Uyuşmazlık Mahkemesine Başkanlık edecek üyeyi kendi üyeleri arasından görevlendirmek;
 
:'''8.''' Anayasa ile verilen diğer görevleri yerine getirmek.
 
===İptal davasının açılamayacağı haller===
 
'''Madde 19''' – Olağanüstü hallerde, sıkıyönetim ve savaş hallerinde Anayasanın 121 ve 122 nci maddeleri gereğince çıkarılan kanun hükmünde kararnamelere karşı şekil ve esas bakımından iptal davası açılamaz ve mahkemlerde Anayasaya aykırılık iddiası ileri sürülemez.
 
===İptal davası açmaya yetkili olanlar:===
 
'''Madde 20''' – Kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün veya bunların belirli madde ve hükümlerinin Anayasaya aykırılığı iddiasıyla doğrudan doğruya iptal davası açabilecek olanlar şunlardır.
 
:'''1.''' Cumhurbaşkanı;
 
:'''2.''' İktidar ve Anamuhalefet Partisi Meclis Grupları;
 
:'''3.''' Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az beşte biri tutarındaki üyeleri;
 
::İktidarda birden fazla siyasi partinin bulunması halinde, iktidar partilerinin dava açma hakkını en fazla üyeye sahip olan parti kullanır.
Satır 248 ⟶ 244:
::İktidar ve Anamuhalefet partilerinin Türkiye Büyük Millet Meclisi grupları Anayasa değişikliklerinin ve kanunların şekil bozuklukları iddiasıyla iptalleri için dava açamazlar.
 
===Şekil bozukluğuna dayalı iptal davası ve sınırı ===
 
'''Madde 21''' – Anayasa Mahkemesinin şekil bakımından denetimi kanunlarda son oylamanın öngörülen çoğunlukla yapılıp yapılmadığı; Anayasa değişikliklerinde ise, teklif ve oylama çoğunluğuna ve ivedilikle görüşülemeyeceği şartına uyulup uyulmadığı hususlarıyla sınırlıdır.
 
:Şekil bozukluğuna dayanan Anayasaya aykırılık iddiası mahkemelerde ileri sürülemez.
Satır 259 ⟶ 255:
 
===İptal davası açma süresi===
 
'''Madde 22''' – Anayasa değişiklikleri ile kanunların şekil yönünden Anayasaya aykırılıkları iddiası ile doğrudan doğruya iptal davası açma hakkı, bunların Resmi Gazetede yayımlanmalarından başlayarak on gün; kanun hükmünde kararnamelerle Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün veya bunların belli madde ve hükümlerinin şekil ve esas, kanunların ise sadece esas yönlerinden Anayasaya aykırılıkları iddiasıyla doğrudan doğruya iptal davası açma hakkı, bunların Resmi Gazetede yayımlanmalarından başlayarak altmış gün; sonra düşer.
 
 
===Milletlerarası andlaşmalar hükümlerinin Anayasaya aykırılığının iddia edilememesi===
 
'''Madde 23''' – Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar aleyhine, Anayasaya aykırılık iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurulamaz.
 
===İnkılap kanunlarının Anayasaya aykırılığının iddia edilememesi===
 
'''Madde 24'''
:'''1.''' 3 Mart 1340 tarihli ve 430 sayılı Tevhidi[[Tevhid-i Tedrisat KanunununKanunu]]nun;
 
::'''2.''' 25 Teşrinisani 1341 tarihli ve 671 sayılı [[Şapka ve Kıyafet Kanunu |Şapka İktisası Hakkında KanununKanunu]]n;
 
::'''3.''' 30 Teşrinisani 1341 tarihli ve 677 sayılı [[Tekke ve Zaviyelerle Türbelerin Seddine ve Türbedarlıklar İle Bir Takım Unvanların Men ve İlgasına Dair Kanun |Tekke ve Zaviyelerle Türbelerin Seddine ve Türbedarlıklar ile Birtakım Unvanların Men ve İlgasına Dair KanununKanun]]un;
 
::'''4.''' 17 Şubat 1926 tarihli ve 743 sayılı Türk Kanunu Medenisiyle kabul edilen, evlenme aktinin evlendirme memuru önünde yapılacağına dair medeni nikah esası ile aynı Kanunun 110 uncu maddesi hükmünün;
 
::'''5.''' 20 Mayıs 1928 tarihli ve 1288 sayılı [[Beynelmilel Erkamın Kabulü Hakkında KanununKanun]]un;
 
::'''6.''' 1 Teşrinisani 1928 tarihli ve 1353 sayılı [[Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında KanununKanun]]un;
 
::'''7.''' 26 Teşrinisani 1934 tarihli ve 2590 sayılı [[Efendi bey-paşa gibi lakap ve ünvanların kaldırıldığına dair kanun |Efendi, Bey, Paşa gibi Lakap ve Unvanların Kaldırıldığına Dair KanununKanun]]un;
 
::'''8.''' 3 Kanunuevvel 1934 tarihli ve 2596 sayılı [[Bazı Kisvelerin Giyilemiyeceğine Dair Kanun |Bazı Kisvelerin Giyilemeyeceğine Dair KanununKanun]]un;
 
::'''7''' Kasım 1982 gününde yürürlükte bulunan hükümlerinin Anayasaya aykırı olduğu iddia edilemez.
 
===Anayasaya aykırılığı iddia edilemeyecek diğer metinler===
 
'''Madde 25''' – (İptal: Ana.Mah.’nin 9/7/2002 tarih ve E.2002/121, K.2002/62 sayılı Kararı ile.)
 
===İptal davasının açılmasında temsil===
 
'''Madde 26''' – Kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün veya bunların belirli madde veya hükümlerinin Anayasaya aykırılığı sebebiyle açılacak iptal davası 20 nci maddenin (2) numaralı bendinde yazılı siyasi parti gruplarının genel kurullarının, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile alacakları karar üzerine, grup başkanları veya vekilleri tarafından açılır.
 
Satır 311 ⟶ 308:
 
===İptal davasının açılmasında uyulması gereken esaslar===
 
'''Madde 27''' – Anayasa değişiklikleri ile kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün veya bunların belirli madde ve hükümlerinin Anayasaya aykırılığı iddiası ile iptalini ihtiva eden dava dilekçesinin Anayasa Mahkemesi Genel Sekreterliğince kaleme havale edildiği tarihte iptal davası açılmış sayılır ve Genel Sekreterlikçe, davayı açanlara davanın açıldığına dair bir belge verilir.
 
 
Satır 326 ⟶ 323:
Yukarıdaki fıkrada belirtilen süre içinde noksanlıkların tamamlanmaması halinde iptal davası açılmamış sayılır. Davanın açılmamış sayılması hakkındaki karar Anayasa Mahkemesince verilir. Bu karar, ilgililere tebliğ olunur ve Resmi Gazetede yayımlanır.
 
===İtiraz yoluyla mahkemelerce gönderilen işler===
 
'''Madde 28''' – Bir davaya bakmakta olan mahkeme:
 
:'''1.''' O dava sebebiyle uygulanacak bir kanunun veya kanun hükmünde kararnamenin hükümlerini Anayasaya aykırı görürse, bu yoldaki gerekçeli kararı; veya,
 
:'''2.''' Taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddi olduğu kanısına varırsa tarafların bu konudaki iddia ve savunmalarını ve kendisini bu kanıya götüren görüşünü açıklayan kararı;
 
:Dosya muhtevasını mahkemece bu konu ile ilgili görülen belgelerin tasdikli örnekleri ile birlikte Anayasa Mahkemesi Başkanlığına gönderir.
Satır 349 ⟶ 346:
:Anayasa Mahkemesinin işin esasına girerek verdiği ret kararının yayımlanmasından sonra on yıl geçmedikçe, aynı kanun hükmünün Anayasaya aykırılığı iddiasıyla tekrar Anayasa Mahkemesine başvurulamaz.
 
===Gerekçe ile bağlı olmama===
 
'''Madde 29''' – Anayasa Mahkemesi; kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya aykırılığı hususunda ilgililer tarafından ileri sürülen gerekçelere dayanmaya mecbur değildir. Anayasa Mahkemesi, taleple bağlı kalmak kaydıyla başka gerekçe ile de Anayasaya aykırılık kararı verebilir.
 
Ancak, başvuru, kanunun, kanun hükmünde kararnamenin veya İçtüzüğün sadece belirli madde veya hükümleri aleyhinde yapılmış olup da, bu belirli madde veya hükümlerin iptali kanunun, kanun hükmünde kararnamenin veya İçtüzüğün bazı hükümlerinin veya tamamının uygulanmaması sonucunu doğuruyorsa, Anayasa Mahkemesi, keyfiyeti gerekçesinde belirtmek şartiyla, kanunun, kanun hükmünde kararnamenin veya İçtüzüğün bahis konusu öteki hükümlerinin veya tümünün iptaline karar verebilir.
 
===İnceleme usulü ve ilgililerin çağırılması ===
 
'''Madde 30''' – Anayasa Mahkemesi, Yüce Divan sıfatıyla baktığı davalar dışında kalan işleri dosya üzerinde inceler; gerekli gördüğü hallerde sözlü açıklamalarını dinlemek üzere ilgilileri çağırır.
 
Cumhurbaşkanı adına Cumhurbaşkanının tensip edeceği görevli sözlü açıklamada bulunur.
Satır 364 ⟶ 361:
 
===Tebligat===
 
'''Madde 31''' – Anayasa Mahkemesi 30 uncu madde uyarınca sözlü açıklamaların dinlenmesine karar verdiği takdirde, ilgililere, tayin edilecek günde Mahkemede hazır bulunmalarını veya temsilci göndermeleri lüzumunu ve hazır bulunmaz veya temsilci göndermezlerse gerekli incelemenin dosya üzerinde yapılacağını belirten bir davetiye gönderir.
 
:20 nci maddenin (3) numaralı bendinde yazılı milletvekillerinden 26 ncı maddenin ikinci fıkrasında gösterilen üyeler, sözlü açıklamalarda hazır bulunabilirler.
Satır 372 ⟶ 369:
:18 inci maddenin (1) ve (2) numaralı bentlerinde yazılı hallerde, 20 nci maddenin (2) numaralı bendinde zikredilen ve iptali istenen kanun, kanun hükmünde kararname veya İçtüzüğün veya bunların belli madde veya hükümlerinin Anayasaya aykırı olmadığı kanaatinde bulunan, iptal davası açma hakkına sahip siyasi parti grupları, 26 ncı maddenin birinci ve ikinci fıkraları uyarınca Anayasa Mahkemesine yazılı mütalaa verebilirler. Anayasa Mahkemesi lüzum gördüğü takdirde, bu siyasi parti gruplarının sözlü açıklamalarını dinlemek üzere iki temsilci isteyebilir.
 
===Vekaletname ===
 
'''Madde 32''' – Anayasa Mahkemesine başvurma hakkını haiz olanlar, kendilerini, noterden tasdikli özel vekaletnameli bir veya birkaç avukat tarafından temsil ettirebilirler. 30 uncu maddenin ikinci fıkrası hükmü saklıdır.
 
 
===Siyasi partilerin kapatılması davaları===
 
'''Madde 33''' – (Değişik : 3/7/1997 - 4280/3 md.)
 
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından açılan siyasi partilerin kapatılmasına ilişkin davalar, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle dosya üzerinde incelenir ve karara bağlanır. Bu davalarda Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısından sonra kapatılması istenen siyasi partinin genel başkanlığının veya tayin edeceği bir vekilinin savunması dinlenir.
Satır 385 ⟶ 382:
Anayasa Mahkemesi gerekli gördüğü hallerde sözlü açıklamalarını dinlemek için ilgilileri ve konu hakkında bilgisi olanları çağırır; bu halde, 31 inci madde hükmü uygulanmaz.
 
===Dokunulmazlığın kaldırılması ve milletvekilliğinin düşmesi durumlarında iptal istemi<ref> Bu madde başlığı 3/7/1997 tarih ve [[4280 sayılı Kanun]]un 4 üncü maddesiyle değiştirilmiş olup, metne işlenmiştir.</ref>=== (1)
:<references/>
 
'''Madde 34''' – (Değişik birinci fıkra : 3/7/1997 - 4280/4 md.) Yasama dokunulmazlı ğının kaldırılmasına veya milletvekilliğinin düşmesine ilişkin Türkiye Büyük Millet Meclisi kararlarına karşı, ilgili milletvekili veya milletvekili olmayan bakan ile diğer bir milletvekili iptal istemi ile başvurabilir. Bu istem, Anayasa Mahkemesince onbeş gün içinde karara bağlanır.
 
(Değişik : 3/7/1997 - 4280/4 md.) İptal istemine konu oluşturan Türkiye Büyük Millet Meclisi kararlarına karşı Anayasa Mahkemesine başvurma hakkı, kararın alındığı günden başlayarak yedi gün sonra düşer.
Satır 398 ⟶ 396:
 
===Duruşma ve hüküm===
 
'''Madde 35''' – Anayasa Mahkemesi, Yüce Divan sıfatıyla çalışırken, yürürlükteki kanunlara göre duruşma yapar ve hüküm verir.
 
Satır 407 ⟶ 405:
 
===Savcılık görevi ===
 
'''Madde 36''' – Yüce Divanda savcılık görevini, Cumhuriyet Başsavcısı veya Cumhuriyet Başsavcıvekili yapar. Cumhuriyet Başsavcı yardımcılarından bir veya birkaçı da Cumhuriyet Başsavcısı veya Başsavcıvekiliyle birlikte duruşmaya iştirak edebilir.
 
===Duruşmada sanığın hazır bulunmaması ===
 
'''Madde 37''' – Yüce Divanda sorgusu yapılmış olan sanığın sonraki oturumlara gelmemesi ve Yüce Divanca da duruşmada hazır bulunmasına gerek görülmemesi hallerinde, duruşmadan vareste tutulma istemi bulunmasa dahi gıyabında duruşmaya devam edilerek kamu davası sonuçlandırılabilir. Müdafi her zaman duruşmada hazır bulunabilir.
 
===Sanığın sorgusunda üyelerin ve Cumhuriyet Başsavcısının soru sorması===
 
'''Madde 38''' – Yüce Divanda sanığın sorguya çekilmesi sırasında üyeler ve Cumhuriyet Başsavcısı veya Cumhuriyet Başsavcıvekili, Başkanın izni ile sanığa soru sorabilirler.
 
===Araç, gereç ve personelden yararlanma ===
 
'''Madde 39''' – Başkan, Yüce divandaki duruşmanın gerekli kıldığı durumlarda Devlet kurum ve kuruluşlarına ait araç, gereç, stenograf ve teknik personelden yararlanmak için istemde
 
bulunabilir. Bu istemler, ilgili makamlarca hemen yerine getirilir.
 
 
——————————
 
(1) Bu madde başlığı 3/7/1997 tarih ve 4280 sayılı Kanunun 4 üncü maddesiyle değiştirilmiş olup, metne işlenmiştir.
 
 
Satır 442 ⟶ 437:
 
===Duruşma safahatının teknik araçlarla kaydolunması===
 
'''Madde 40''' – Duruşma safahatı, Başkanın uygun göreceği teknik araçlarla kaydolunabilir. Bu kayda dayanılarak düzenlenen duruşma tutanaklarının her sayfası Başkan ile tutanağı düzenleyen zabıt katibi tarafından imzalanır. Bu tutanakların duruşma safahatına uygun olmadığına ilişkin iddialar, Yüce Divanca incelenip karara bağlanır.
 
==Sekizinci Bölüm: İnceleme ve Yargılama Usullerine İlişkin Müşterek Hükümler==
 
===Mahkemenin toplanması ===
 
'''Madde 41–41'''– Anayasa Mahkemesi, Başkan ve on asıl üye ile toplanır. Başkan, asıl üyelerden mazereti olanların yerini kıdem esasına göre yedek üyelerle tamamlar.
 
:Mazeretlerin sebep ve mahiyeti Anayasa Mahkemesi İçtüzüğünde düzenlenir.
 
:===Müzakere gizliliği ve karar nisabı: ===
 
'''Madde 42''' – Anayasa Mahkemesinin müzakereleri gizlidir. Kararlar salt çoğunlukla verilir. Anayasa değişikliklerinde iptale karar verilebilmesi için üçte iki oy çokluğu şarttır.
 
:Oylamaya en kıdemsiz üyeden başlanır.
Satır 466 ⟶ 461:
:Kıdem, Anayasa Mahkemesi üyeliğine seçilme gününe göre belli edilir. Aynı günde seçilenlerden yaşça büyük olanlar, aynı yaşta olanlar arasında ad çekme ile saptananlar kıdemli sayılır.
 
===Bilgi, evrak ve belge gönderme yükümlülüğü===
 
'''Madde 43''' – Devletin yasama, yürütme ve yargı organlarıyla idare makamları ve bütün gerçek ve tüzelkişiler ve kuruluşlar Anayasa Mahkemesinin istediği bilgi, evrak ve belgeleri, tayin edilen süre içinde vermekle yükümlüdürler.
 
:Açıklanmasında Devletin yüksek menfaatlerine zarar vermesi umulan ve sır halinde saklanması gereken bilgilerin verilmesinden, evrak ve belgelerin gönderilmesinden ilgili makam kaçınabilir.
Satır 480 ⟶ 475:
:Dördüncü ve beşinci fıkralar gereğince bir sırrın verilmemesi halinde, bu sırla alakalı hususlar aleyhte delil teşkil etmez.
 
===İçtüzük ===
 
'''Madde 44''' – Anayasa Mahkemesinin çalısma esasları ve üyeleri arasındaki iş bölümü, mahkemenin yapacağı İçtüzükle düzenlenir.
 
:Bu İçtüzük Resmi Gazete'de yayımlanır.
Satır 488 ⟶ 483:
 
 
===Dilekçenin reddi===
 
'''Madde 45''' – Anayasa Mahkemesinin görevine girmeyen konulara ilişkin dilekçeler reddolunur. Ret kararı, dilekçe sahibine tebliğ edilir.
 
===Dava ve işlere bakmanın caiz olmadığı haller===
 
'''Madde 46''' – Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyeleri:
 
:'''1.''' Kendilerine ait olan veya kendilerini ilgilendiren dava ve işlere;
 
:'''2.''' Aralarında evlilik bağı kalkmış olsa bile eşinin, kan veya sıhriyet yönünden usul ve füruunun, dördüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan yönünden ve sıhriyeti doğuran evlilik kalkmış olsa bile üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) sıhriyet yönünden civar hısımlarının veya aralarında evlatlık bağı bulunan kimselerin dava ve işlerine;
 
:'''3.''' Dava ve iş sahiplerinin vekili, vasisi veya kayyımı sıfatıyla hareket ettiği dava ve işlere:
 
:'''4.''' Hakim, savcı, hakem sıfatıyla bakmış veya tanık ya da bilirkişi olarak beyanda bulunmuş olduğu dava ve işlere;
 
:'''5.''' İstişari mütalaa ve kanaat beyan etmiş olduğu dava ve işlere;
 
:Bakamazlar.
 
===Başkan ve üyelerin reddi===
 
'''Madde 47''' – Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyeleri tarafsız haraket edemeyecekleri kanısını haklı kılan hallerin dava açılmadan veya iş Mahkemeye gelmeden önce mevcut olduğu iddiası ile reddolunabilirler.
 
:Bu takdirde, Anayasa Mahkemesi, reddedilen üye katılmaksızın ret konusu hakkında kesin karar verir.
Satır 518 ⟶ 513:
 
===Ret dilekçesinin reddi===
 
'''Madde 48''' – Ret dilekçesinde, ret sebeplerinin açıkça gösterilmesi ve lüzumlu ispat vasıtalarının hep birlikte bildirilmesi gereklidir. Bu şartları kapsamayan dilekçeler reddolunur.
 
Yemin delil teşkil etmez.
 
===Çekinme ===
 
'''Madde 49''' – Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyelerinin, 46 ncı maddede yazılı sebeplere dayanarak davaya veya işe bakmaktan çekinmeleri halinde, Anayasa Mahkemesi, çekinme isteğinde bulunan Başkan veya üyenin de iştirakiyle konu hakkında kesin karar verir. Ancak, çekinme isteğinde bulunan oylamaya katılamaz.
 
Satır 534 ⟶ 529:
 
===Yersiz ret istemleri===
 
'''Madde 50''' – Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyelerinin redine ilişkin istemlerin reddi halinde, ret isteyenden Mahkemece, ret isteminin mahiyetine göre onbin liradan yüzbin liraya kadar para cezası alınır.
 
Satır 545 ⟶ 540:
 
===Tanık ve bilirkişilerin dinlenmesi===
 
'''Madde 51''' – Anayasa Mahkemesinde bakılan dava veya işler dolayısıyla bilgisine başvurulan bilirkişi veya tanığın dinlenmesi, usul kanunları gereğince resmi bir makamın iznine bağlı bulunup da Devlet menfaatlerine zararlı olacağı mülahazasıyla izin verilmediği takdirde; Mahkeme izin vermeye yetkili kimsenin sözlü veya yazılı mütalaasını aldıktan sonra, izin vermemenin yersizliğine üçte iki çoğunlukla karar verirse, bilirkişi veya tanık sır saklama ödevine dayanamaz.
 
Satır 554 ⟶ 549:
 
===Harç, vergi ve resimden muafiyet===
 
'''Madde 52''' – Bu Kanunun 18 nci maddesinin (1) ve (2) numaralı bentleri uyarınca kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya aykırılığı sebebiyle yapılan başvurular ile 28 inci maddesi uyarınca mahkemelerden gelen istekler ve bunlara bağlı tasdikli örnekler ve Anayasa Mahkemesince bu konularda alınacak kararlar ve yapılacak işlemler ile 18 inci maddenin (6) numaralı bendi gereğince yapılacak istem ve işlemler harç, vergi ve resme tabi değildir.
 
===Anayasa Mahkemesi kararları ===
 
'''Madde 53''' – Anayasa Mahkemesi kararları gerekçeli olarak yazılır. Kararlar, inceleme veya yargılamaya katılan başkan ve üyeler tarafından imzalanır. Muhalif kalanlar, kararda muhalefet sebeplerini açıklarlar. Kararlar ilgililere bu şekliyle tebliğ olunur.
 
Satır 584 ⟶ 579:
 
===Anayasa Mahkemesi kararlarının yayımlanması ve bağlayıcılığı===
 
'''Madde 54''' – Anayasa Mahkemesi kararları Resmi Gazetede hemen yayımlanır ve Devletin yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzelkişileri ve kuruluşları bağlar.
 
 
Satır 594 ⟶ 589:
 
===Başkan ve üyelerin şahsi ve görevle ilgili suçları===
 
'''Madde 55''' – Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyelerinin görevlerinden doğan veya görevleri sırasında işledikleri suçlarla şahsi suçları için soruşturma açılması Anayasa Mahkemesinin kararına bağlıdır. Başkan, gereken hallerde işi Anayasa Mahkemesine götürmeden önce bir üyeye ön inceleme de yaptırabilir. İmzasız, adressiz yahut takma adla yapılan veya yapıldığı anlaşılan ya da belli bir olayı ve nedeni içermeyen, delilleri ve dayanakları gösterilmeyen ihbar ve şikayetler Başkanlıkça işleme konulmaz.
Madde 55 – Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyelerinin görevlerinden doğan veya görevleri sırasında işledikleri suçlarla şahsi suçları için soruşturma açılması Anayasa Mahkemesinin kararına bağlıdır. Başkan, gereken hallerde işi Anayasa Mahkemesine götürmeden önce bir üyeye ön inceleme de yaptırabilir. İmzasız, adressiz yahut takma adla yapılan veya yapıldığı anlaşılan ya da belli bir olayı ve nedeni içermeyen, delilleri ve dayanakları gösterilmeyen ihbar ve şikayetler Başkanlıkça işleme konulmaz.
 
Satır 619 ⟶ 613:
 
'''Madde 56''' – Anayasa Mahkemesi, genel bütçe içinde kendi bütçesi ile yönetilir.
 
Satır 634 ⟶ 628:
 
'''Madde 57''' – Anayasa Mahkemesi Başkanının uygun gördüğü bir raportör, asli görevine ek olarak, Genel Sekreterlik görevini de yapar.
 
Satır 642 ⟶ 636:
 
'''Madde 58''' – Her yılın Nisan ayının 25 inci günü Anayasa Mahkemesinin kuruluş günüdür. Kuruluş günü törenlerle kutlanır, seminerler ve konferanslar tertiplenir ve ayrıca o dönem içinde emekliye ayrılmış olan Başkan, Başkanvekili ve üyelerin onuruna düzenlenecek gecede törenle onur belgeleri ve geçmiş hizmetlerinin onurunu simgeleyen birer armağan verilir.
 
 
Satır 655 ⟶ 649:
 
'''Madde 59''' – Anayasa Mahkemesi Başkanı, Başkanvekili, üyeleri ile raportörlerinden keşif, bilirkişi incelemesi veya buna benzer tetkikatı yapmak üzere görevlendirilenlere, gerçek yol giderleri ile görevden geçen günler için ek gösterge dahil brüt aylık tutarlarının Başkan ve üyeler için yirmide biri, raportörler için otuzda biri oranında gündelik verilir. Bu gündelikler, zorunlu gideri karşılamazsa, aradaki fark belgelere dayalı olmak şartı ile ayrıca ödenir.
 
Satır 664 ⟶ 658:
 
'''Madde 60''' – Anayasa Mahkemesi üyelerinin kazanılmış haklarının hesabında esas alınacak yükselme süreleri iki yıldır. Bu sürenin bitiminde, kazanılmış hakları bir üst dereceye kendiliğinden yükseltilir.
 
Satır 673 ⟶ 667:
 
'''Madde 61''' – Anayasa Mahkemesi üyeleri ile raportör ve memurlarının lojman ihtiyaçlarını karşılamak üzere Anayasa Mahkemesi bütçesine yeterli ödenek konulur.
 
Satır 679 ⟶ 673:
 
'''Madde 62''' –
Madde 62 – A) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte ekli (I) sayılı cetvelin (a) ve (b) bölümlerinde gösterilen Anayasa Mahkemesi geçici raportör kadroları kaldırılmış, bunların yerine bu Kanuna ekli (II) sayılı cetvelde gösterilen kadrolar ihdas edilmiştir.
 
Madde 62 – :'''A)''' Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte ekli (I) sayılı cetvelin (a) ve (b) bölümlerinde gösterilen Anayasa Mahkemesi geçici raportör kadroları kaldırılmış, bunların yerine bu Kanuna ekli (II) sayılı cetvelde gösterilen kadrolar ihdas edilmiştir.
 
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Anayasa Mahkemesinde geçici raportör olarak görev yapanlar, hiçbir işleme gerek olmaksızın ihdas edilen bu kadrolara atanmış sayılırlar. Bunlar, bu Kanunun 16 ncı maddesi gereğince, yeni bir görevlendirme işlemi yapılmaksızın Anayasa Mahkemesindeki raportörlük görevlerine yeni kadro unvanlarıyla devam ederler.
 
:'''B)''' Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Anayasa Mahkemesine ait genel idare hizmetleri, yardımcı hizmetler ve sağlık hizmetleri sınıflarına ait ekli (III) sayılı cetveldeki kadrolar kaldırılmış, yerine bu Kanuna ekli (IV) sayılı cetvelde yer alan kadrolar konulmuştur. Bu düzenleme sonucu, kadroları değişenlerin durumlarına uygun yeni kadrolara atanmaları, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten geçerli olarak yapılır. Durumlarında değişiklik olmayanlar aynı görevlerine devam ederler.
 
Ek Madde 1- (Ek: 14/7/2004-5221/1 md.)
 
::'''Ek Madde 1'''- (Ek: 14/7/2004-5221/1 md.)
Yüce Divan sıfatıyla yapılan yargılamanın gerekli kıldığı durumlarda genel, katma ve özerk bütçeli dairelerde çalışanlar ile hâkim, savcı ve Sayıştay denetçileri aylık, ödenek, her türlü zam, tazminatlar ile diğer malî, sosyal hak ve yardımlar kurumlarınca ödenmek kaydıyla geçici olarak Anayasa Mahkemesinde görevlendirilir. Görevlendirme, Anayasa Mahkemesi Başkanının istemi üzerine ilgili kurum ve kurullarca on gün içinde sonuçlandırılır. Geçici görev süresi ilgililerin terfi ve emekliliklerinde hesaba katılarak özlük hakları devam ettirilir. Geçici görev süresince yükselme ve kademe ilerlemelerine esas olmak üzere Anayasa Mahkemesi Başkanı, ilgili kurum ve kurullara yazılı bilgi verir. Geçici olarak görevlendirilenlere bu görev süresince almakta oldukları aylık, ödenek, zam ve tazminatlardan ayrı olarak her ay (2500) gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan aylık katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda ek ödenek verilir.
 
Yüce Divan sıfatıyla yapılan yargılamanın gerekli kıldığı durumlarda genel, katma ve özerk bütçeli dairelerde çalışanlar ile hâkim, savcı ve Sayıştay denetçileri aylık, ödenek, her türlü zam, tazminatlar ile diğer malî, sosyal hak ve yardımlar kurumlarınca ödenmek kaydıyla geçici olarak Anayasa Mahkemesinde görevlendirilir. Görevlendirme, Anayasa Mahkemesi Başkanının istemi üzerine ilgili kurum ve kurullarca on gün içinde sonuçlandırılır. Geçici görev süresi ilgililerin terfi ve emekliliklerinde hesaba katılarak özlük hakları devam ettirilir. Geçici görev süresince yükselme ve kademe ilerlemelerine esas olmak üzere Anayasa Mahkemesi Başkanı, ilgili kurum ve kurullara yazılı bilgi verir. Geçici olarak görevlendirilenlere bu görev süresince almakta oldukları aylık, ödenek, zam ve tazminatlardan ayrı olarak her ay (2500) gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan aylık katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda ek ödenek verilir.
Anayasa Mahkemesi personeline, bütçe kanunlarındaki sınırlamalara bağlı kalınmaksızın fiilen ödenmekte olan fazla çalışma ücretleri Yüce Divan sıfatıyla yapılan yargılamanın sonuçlanmasına kadar iki katı olarak ödenir.
 
Anayasa Mahkemesi personeline, bütçe kanunlarındaki sınırlamalara bağlı kalınmaksızın fiilen ödenmekte olan fazla çalışma ücretleri Yüce Divan sıfatıyla yapılan yargılamanın sonuçlanmasına kadar iki katı olarak ödenir.
Geçici Madde 1 – 7 Kasım 1982 tarihinde Anayasa Mahkemesi asıl ve yedek üyesi olanların kadroları ile görevleri devam eder. Bunlardan Anayasa Mahkemesince belli görevlere seçilenlerin bu suretle kazanmış oldukları sıfatları saklı kalır.
 
:::''' GEÇİCİ Geçici MaddeMADDE 1''' – 7 Kasım 1982 tarihinde Anayasa Mahkemesi asıl ve yedek üyesi olanların kadroları ile görevleri devam eder. Bunlardan Anayasa Mahkemesince belli görevlere seçilenlerin bu suretle kazanmış oldukları sıfatları saklı kalır.
 
Anayasa Mahkemesi asıl üye sayısı onbire ininceye kadar boşalan asıl üye kadrosuna, asıl ve yedek üye sayısı onbeşe ininceye kadar da boşalan yedek üye kadrosuna seçim yapılmaz. Anayasa Mahkemesinin yeni düzenlemeye intibakı sağlanıncaya kadar asıl üye sayısının onbirden, asıl ve yedek üye sayıları toplamının onbeşten aşağı düşmesi nedeniyle yapılacak seçimlerde 4 üncü maddede yer aldığı halde hiç temsil edilmeyenlere öncelik verilmek suretiyle aynı maddedeki esas ve sıraya uyulur. Anayasa Mahkemesi asıl üye sayısı onbire ininceye kadar, dava ve işlerde, 22/4/1962 gün ve 44 sayılı Kanunun öngördüğü toplanma yeter sayısı uygulanır.
 
:::'''GEÇİÇİ MADDE 2''' – Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ay içinde 42 nci madde hükümlerine göre üye kıdemleri yeniden belirlenir.
 
Anayasa Mahkemesi asıl üye sayısı onbire ininceye kadar boşalan asıl üye kadrosuna, asıl ve yedek üye sayısı onbeşe ininceye kadar da boşalan yedek üye kadrosuna seçim yapılmaz. Anayasa Mahkemesinin yeni düzenlemeye intibakı sağlanıncaya kadar asıl üye sayısının onbirden, asıl ve yedek üye sayıları toplamının onbeşten aşağı düşmesi nedeniyle yapılacak seçimlerde 4 üncü maddede yer aldığı halde hiç temsil edilmeyenlere öncelik verilmek suretiyle aynı maddedeki esas ve sıraya uyulur. Anayasa Mahkemesi asıl üye sayısı onbire ininceye kadar, dava ve işlerde, 22/4/1962 gün ve 44 sayılı Kanunun öngördüğü toplanma yeter sayısı uygulanır.
 
:::'''GEÇİCİ MADDE 3''' 60 ncı madde hükmü, GEÇİÇİ MADDE 2 – Bubu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibarenönce birAnayasa ay içinde 42 nci maddeMahkemesi hükümlerineüyeliğine göreseçilmiş üyeolanlar kıdemlerihakkında yenidenda belirleniruygulanır.
 
:::'''GEÇİCİ MADDE 4''' – Muhasebe teşkilatı kuruluncaya kadar muhasebe işleri Adalet Bakanlığı Muhasebe Müdürlüğünce yerine getirilir.
GEÇİCİ MADDE 3 – 60 ncı madde hükmü, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce Anayasa Mahkemesi üyeliğine seçilmiş olanlar hakkında da uygulanır.
 
:::''' GEÇİCİ MADDE 5''' – Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Anayasa Mahkemesinde görevli başkatip unvanı "Yazı İşleri Müdürü" olarak değiştirilmiştir. Bu değişiklik nedeniyle ilgililerin yeniden atanmaları gerekmez. Bunlar, yeni unvanları yan ödeme kararnamesinde yer alıncaya kadar, eski unvanları üzerinden yan ödeme almaya devam ederler.
GEÇİCİ MADDE 4 – Muhasebe teşkilatı kuruluncaya kadar muhasebe işleri Adalet Bakanlığı Muhasebe Müdürlüğünce yerine getirilir.
 
:::'''GEÇİCİ MADDE 6''' – Anayasa Mahkemesi üyelerinin andiçme törenine, Cumhurbaşkan-Cumhurbaşkanlığı Konseyi üyeleri de davet edilirler.
GEÇİCİ MADDE 5 – Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Anayasa Mahkemesinde görevli başkatip unvanı "Yazı İşleri Müdürü" olarak değiştirilmiştir. Bu değişiklik nedeniyle ilgililerin yeniden atanmaları gerekmez. Bunlar, yeni unvanları yan ödeme kararnamesinde yer alıncaya kadar, eski unvanları üzerinden yan ödeme almaya devam ederler.
 
GEÇİCİ MADDE 6 – Anayasa Mahkemesi üyelerinin andiçme törenine, Cumhurbaşkan-
 
lığı Konseyi üyeleri de davet edilirler.
 
===Yürürlükten kaldırılan hükümler ===
 
'''Madde 63''' – 22/4/1962 tarih ve 44 sayılı [[Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun]] yürürlükten kaldırılmıştır.
 
===Yürürlük===
 
'''Madde 64''' – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
 
===Yürütme ===
 
'''Madde 65''' – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
 
I SAYILI CETVEL